Anpassung des lehrbetriebs an den

50 
 
▪
 
Risk ehtimalı 
▪
 
Ehtiyatlar 
▪
 
Smetanın və büdcənin monitorinqi 
▪
 
Kənaraçıxma hallarının təhlili 
▪
 
İnteqreal kənaraçıxmalar 
▪
 
Hər bir vəziyyətin təhlil edilməsi 
▪
 
Keçmiş dövrlərdəki kənaraçıxmalar 
▪
 
Plan 
▪
 
Layihənin dəyərinin vəziyyəti haqqında hesabat 
▪
 
Layihənin dəyər göstəricilərinin təhlili 
▪
 
Dəyərin tənzimlənməsi üçün korrektor 
Dəyər göstəricilərinin istifadə edilməsi 
▪
 
Layihənin realizə təcrübəsi üzrə verilənlər bazası 
▪
 
Funksional vəzifələr sxemi 
▪
 
Layihə  başa  çatdıqdan  sonra  nəticənin  və  təcrübənin  təhlil 
edilməsi və gələcək işlər üçün təkliflərin hazırlanması 
▪
 
Konsepsiyadan başlayaraq sona qədər bütün həyat dövrünün 
qiymətləndirilməsi 
▪
 
Funksional-dəyər və ümumi dəyərin təhlil edilməsi 
▪
 
Kompüter işləri 
▪
 
Tətbiqi məsələlər üçün verilənlərin bazası 
 
16. Risklərin idarə edilməsi 
 
Risk  layihənin  məqsədlərinin  əldə  olunmasına  müəyyən 
zərər vura bilən, gözlənilməyən hadisələrin yaranmasına səbəb olan, 
layihəyə və onun elementlərinə təsir göstərən bir parametrdir. 
Risk üç faktorla səciyyələnir: 
▪
 
Layihəyə mənfi təsir göstərən hadisələr; 
▪
 
Hadisələrin yaranma ehtimalı; 
▪
 
Hadisələr 
nəticəsində 
layihəyə 
dəyən 
zərərin 
dəyərləndirilməsi. 
Risklərin idarə edilməsi layihənin həyata keçirilməsi zamanı risk 
dərəcəsinin  minimuma  endirilməsi  və  layihə  iştirakçıları  arasında 
dəyə biləcək mümkün ziyanın paylanması, başqa sözlə desək, həmin 
riskli hadisələrin təhlili, dəyərləndirilməsi və aradan götürülməsi ilə 
bağlı tətbiq olunan formal metodların məcmusudur. 

---

51 
 
Bütün layihələr və layihələrin əksər aspektləri bu və ya digər şəkildə 
riskə məruz qalırlar: 
▪
 
Maliyyə riskinə 
▪
 
Texniki riskə 
▪
 
Təşkilati riskə 
▪
 
Sosial-siyasi riskə və s. 
Risklərin  idarə  edilməsi  layihə  üzrə  riskin  meydana  gəlmə 
ehtimalının  yüksək  olduğu  bütün  hallarda  tətbiq  edilir:  PMİ  USA 
tərəfindən təqdim edilmiş aşağıdakı sxemə nəzər salaq: 
▪
 
Riskin idarə edilməsi 
▪
 
Riskin müəyyənləşdirilməsi 
▪
 
Gözlənilməyən ətraf hadisələr 
▪
 
Dövlət  təşkilatlarının  bilavasitə  təsiri  (qanunlar, 
standartlar, ekologiya) 
▪
 
Təbii fəlakət 
▪
 
Gözlənilməyən  ətraf  hadisələr  (ekoloji,  sosial,  iqtisadi, 
texniki) 
▪
 
Qeyri-müəyyən  mühit  və  uğursuzluqlar  (qeyri-sabit 
siyasi vəziyyət, müqavilələrin pozulması və s.) 
▪
 
Gözlənilən ətraf hadisələr 
▪
 
Bazara görə risklər (xam malın qiyməti, tələbat, rəqabət, 
bazar qiymətləri, alıcının münasibəti) 
▪
 
İstismar (dəstəkləmə zəruriyyəti, təhlükəsizlik) 
▪
 
Valyuta kursu 
▪
 
İnflyasiya 
▪
 
Vergi sistemi 
▪
 
Sosial və ekoloji faktorlar 
▪
 
Daxili hadisələr 
▪
 
İş  qrafikinin  pozulması  (işçi  qüvvə  və  materiallar 
çatışmazlığı,  tətillər,  təchizatda  ləngitmələr,  layihədəki 
səhvlər, sifarişçinin tələbi, qeyri-real planlar, rəhbərliyin 
dəyişməsi və s.) 
▪
 
Maliyyələşdirmənin dayandırılması 
▪
 
Xərclərin 
artması 
(icraçıların, 
tədarükçülərin, 
sifarişçilərin və s.) 
▪
 
Daxili texniki faktorlar 
▪
 
Texnologiyanın dəyişməsi 
▪
 
İşin icrası (keyfiyyət, səmərəlilik, etibarlılıq) 

---

52 
 
▪
 
Layihələndirmə 
(texniki 
şərtlərə 
uyğunlaşdırma, 
dəyişiklik ehtimalı, texnoloji şərtlər) 
▪
 
Texnoloji risk 
▪
 
Hüquqi faktorlar 
▪
 
Lisenziya 
▪
 
Patent hüququ 
▪
 
Müqavilə şərtləri 
▪
 
Xarici tələblər 
▪
 
Daxili tələblər 
▪
 
Fors-major 
Risk dərəcəsinin azaldılması 
▪
 
Riskin sığortası 
▪
 
mülkiyyətə  dəyən  ziyan  (avtomobil  yol  qəzası, 
avadanlıqlar, materiallar) 
▪
 
dolayısı yolla dəyən ziyan (avadanlıqların yerdəyişməsi, 
kirayəçilik, işlərdə fasilələr) 
▪
 
hüquqi məsuliyyət 
▪
 
şəxsi sığorta 
▪
 
Təsirlərin təhlili 
▪
 
əsas təsirlər (ətraf və daxili mühitlər) 
▪
 
layihənin daxili və ya xarici təsir qüvvələri 
▪
 
etibarlılıq  dərəcəsi  və  qeyri-müəyyənlik  (təsiretmə 
diaqramları,  risk  ehtimalının  qiymətləndirilməsi,  riskin 
paylanması, riskin modelləşdirilməsi, həssaslıq dərəcəsi) 
▪
 
itkilərin qiymətləndirilməsi 
▪
 
həyat dövrünün variantları 
▪
 
Antirisk tədbirləri 
▪
 
riskin bölünməsi 
▪
 
risk  dərəcəsinin  azaldılması  (işləri  dəyişməklə,  büdcəyə 
yenidən baxmaq, keyfiyyət dəyişikliyi və s.) 
▪
 
riskin başqa icraçılara ötürülməsi 
▪
 
ehtiyatların planlaşdırılması (vasitələrin, müddətin) 
▪
 
qeyri-müəyyən vəziyyət 
▪
 
Risk hadisələrinə reaksiya vermək 
▪
 
siyasətin və prosedurların müəyyənləşdirilməsi 
▪
 
öhdəliklər 
▪
 
risk modelləri 
▪
 
monitorinq və icmal 

---