II BOB Miyamiz qanday tuzilgan? Inson hayotini tartibga solishi, yangilanishi uchun o‘zgarishlar amalga oshishi kerak
bo‘lgan organizmni — miyani o‘zgartirish zarur bo‘ladi. Agar sizda miya tuzilishi bo‘yicha
bilim mavjud bo‘lmasa, nima qilayotganingizning mantig‘iga yeta olmaysiz. Shu bois hozir
miya fiziologiyasidan biroz tushunchaga ega bo‘lishimiz foydadan xoli bo‘lmaydi.
Hozirgi kungacha dunyo aholisining katta qismi miyaning 10 foizi ishlashi haqidagi
afsonaga ishonib hayot kechirmoqda. 1936-yilda
8
yozuvchi va jurnalist Deyl Karnegi (Dale
Carnegie) tomonidan boshlangan miyaning 10 foizi ishlashi haqidagi afsona 2001-yildagi
9
Markus Reychel (Marcus Rachel) va undan keyingi barcha tadqiqotlar
10
miyaning barcha
qismlari to‘laqonli faoliyat yuritishining isbot-dalillari bilan yakunlandi. Miyamiz asosan
neyron va gelial hujayralardan tuzilgan. Neyron hujayralarimiz bir-biriga sinapslar orqali
ma’lumot almashadi. Biror narsa haqida sizda ma’lumotlarning ko‘pligi o‘sha ma’lumotlarni
saqlovchi baza (neyron hujayralar to‘plami)da neyron hujayralari soni ko‘p va zichligini
anglatadi. Agar siz biror odatni shakllantirmoqchi bo‘lsangiz, shu odatga taalluqli bo‘lgan
neyron hujayralaringizni ko‘paytirishingiz kerak bo‘ladi.
Neyron hujayralari Sinapslar Bizning miyamizdagi dangasalikni bartaraf qilishga tegishli bo‘lgan vazifalarni
bajaruvchi qism prefrontal qatlam hisoblanadi. Prefrontal
11
qatlam vazifalari quyidagicha:
•
rejalashtirish;
•
qaror qabul qilish;
11
•
qisqa muddatli xotira;
•
xulq-atvorni ifodalash;
•
kelajakdagi oqibatlarni taxmin qilish;
•
iroda;
•
ijtimiy nazorat;
•
diqqatni jamlash;
•
muammolarni yechish;
•
tahlil qilish;
•
qo‘rquvni modullashtirish.
