31
Hələ altdan-altdan başqa şəhərlərə adam salıb silah aldırırdı və bu silahların da çoxunu
ermənilərin mühasirəsindəki kəndlərə göndərirdi.
Camaat da dünyanın düz vaxtı onun bu şəhərdən qazandıqlarının hamısını halal eləmişdi:
- Ə, bu Rəis kişi oğlu kişiymiş!
Artıq geriyə yol yox idi, vardı ey, amma bu yol kişi oğlu kişilik deyildi.
- Yoldaş Polyaniçko, mən də burda oturan bütün vəzifəlilər kimi rüşvət almışam, özü də
pis almamışam. Sizin özünüzün də rüşvət almaq stajınızdan sizə yaxşı məlumdur ki, hamımızın
bir vəzifəsi də rüşvət almaq və aldığımız rüşvəti də yuxarılarla bölməkdi. Amma mən
başqalarından fərqli olaraq həmişə pulluların pulunu almışam, yetim-yesirin yox. Sizin o
dedikləriniz yetim-yesirlərdi, pulları yoxdu. Olub-qalanlarını da satıb tüfəngdən-zaddan alıb
hökumətin əvəzinə bu şəhəri qoruyurlar.
İkinciyə bəlkə də həyatında indiyədək belə bir sərt söz deyilməmişdi. Ona görə də bu
gözlənilməz cavabdan özünü itirdi:
- Sən kiminlə danışdığının fərqindəsənmi?
- Yoldaş Polyaniçko, əvvəla, sən yox, siz! Mən sizə siz deyə müraciət edirəm. Mən bir
milis polkovnikiyəm, kimin qarşısında olduğumu da çox gözəl bilirəm.
Oturanların hamısını soyuq tər basmışdı. Rəisin az-çox köntöy olduğunu bilsələr də, hər
halda ondan ölkənin ikinci şəxsinə bu qədər sərt bir cavab gözləmirdilər. Rəis taleyini ortaya
qoymuşdu və yəqin ki, artıq uduzmuşdu.
Bayaq saunanın kefindən, indi isə hirsindən pörtmüş İkinci yenə alnının tərini sildi və
dəsmalı hirslə stola çırpdı, stolda nəsə qırıldı:
- Mən səni tutduğun vəzifədən azad edirəm.
Müdafiə Naziri nə vaxtdan bəri bir yerdə çörək yediyi Rəisi düşdüyü uçurumdan xilas
etmək üçün İkincini sakitləşdirməyə çalışdı:
- Viktor Petroviç, rəis yaxşı oğlandı, şəhərdə böyük hörməti var, camaat onu eşidir. Gecə-
gündüz səngərlərdədi, güllənin altındadı. Heç ailəsini də şəhərdən çıxarmayıb...
Səhiyyə Nazirinin Müavini də Müdafiə Nazirinin sözünə qüvvət verdi:
- Dünən idarəsinə qrad düşüb, gözünün qabağında iki milis işçisi ölüb. Çox böyük
sarsıntı keçirib. Bütün gecə özüm onun yanında olmuşam. Hələ heç özünə gəlməyib, bu dəfə
bağışlayın. Ağsaqqalsınız! Qul xətasız, ağa kərəmsiz olmaz.
Amma hirindən-hikkəsindən boğazının damarları çıxmış İkincini sakitləşdirə bilmədilər:
- Eşitmədin? Gedə bilərsən! Mən səni tutduğun vəzifədən azad elədim!
Rəis təmkinini pozmadı:
- Yoldaş Polyaniçko, siz partiya işini yaxşı bilə bilərsiniz. Amma görünür hərbi işi yaxşı
bilmirsiniz. Mən hərbçiyəm.Məni bu vəzifəyə daxili işlər naziri təyin edir və daxili işlər naziri də
vəzifədən götürür. Mən nazirə tabeyəm, sizə yox. Nazir əmr verər, mən də vəzifəmi əmrdə
göstərilən şəxsə təhvil verərəm.
- Eybi yox, mən elə indi nazirlə danışaram. Çiyninə bir avtomat verib səni göndərər
Stepanakertə, gedib Kərkicahanda uçastkovı işləyərsən.
Rəis:
- Dedim ki, mən hərbçiyəm. Nazir əmr eləsə sıravi milis işçisi kimi də bu dövlətə qulluq
eləməyə borcluyam və hazıram. İndi gedə bilərəm?
- Gedə bilərsən!
Rəis bu dəfə hərbi salam vermədi, üzünü bir az əvvəl onu müdafiə edənlərə dedi:
- İkinizə də təşəkkür edirəm. Məni müdafiə etdiyinizə görə yox, belə nakişilərin arasında
kişiliyinizi qoruya bildiyinizə görə.
Və çevrilib otaqdan çıxdı, çıxanda da qapının ağzında əmrə müntəzir dayanmış At
Belində Olan Adama dedi:
- Sənin bu şəhərdən qazandıqlarını burnunun iki deşiyindən tökmək mənə borc olsun.
***
Lit.az
32
Anası Pələngi oyatmaq üçün əlini bir balaca ona toxundurmuşdu ki, uşaq yerindən necə
dik atıldısa, yazıq arvad qorxdu:
- Bissimillah! Bissimillah!
Hövlnak qalxan Pələng:
- Nə oldu? Qrad başladı?
- Yox, ay bala, səni çöldə çağırırlar.
Ağlına birinci o gəldi ki, yəqin Drakondu, haqq-hesab çəkməyə gəlib, rəngi qaçdı.
- A bala, sənnən deyiləm?!
- Kimdi?
- Rəhmətlik dədəngilin buxaltiridi.
Toxtadı, keçdi yan otağa, hər ehtimala qarşı Rəşid Behbudovun bağışladığı xəncəri
pencəyinin altından qurşadı belinə və çıxdı darvazaya.
- Qonşu, gecə vaxtı xeyir ola?
- Xeyir olar, inşallah.Bir gedək bizə, sözüm var.
- Burda deyə bilməzsən?
- Hər halda ev yaxşıdı.
- Gedək deyirsən gedək də.
İçəri girəndə gördü ki, At Belində Olan Adam yayxanıb divana, qarşısında da bir stəkan
çay, televizora baxır, televizorda vurhavur konsert gedirdi.
Uşaq vaxtı televiziyada Livanı göstərəndə dəli olurdu: bir tərəfdə kəndlər, şəhərlər yanır,
millət qırılır, bir tərəfdə də restoranlar, barlar, göbək rəqsləri. Uşaq ağlıyla fikirləşirdi ki, bu necə
dövlətdi, bu necə millətdi, belə də müharibə eləmək olar?
Onun üçün, elə hamı üçün müharibə deyilən şey Böyük Vətən Müharibəsi idi - kinolarda
gördükləri, kitablarda oxuduqları, atalarının-babalarının vuruşduqları, qırıldıqları müharibə.
Uşaqlı-böyüklü hamının ayağa qalxıb düşmənlə döyüşdüyü müharibə. Bütün ölkənin “Hər şey
cəbhə üçün, hər şey Vətən üçün” dediyi müharibə. Və uşaq ağlıyla fikirləşirdi ki, bəs bu
livanlılar niyə demirlər: “Hər şey Vətən üçün! Hər şey cəbhə üçün!” Və heç cür nə onun, nə də
kimsənin ağlına gələ bilməzdi, heç yatsalar yuxularına da girməzdi ki, bu televiziyada
gördüklərini haçansa həyatda da görəcəklər və yaşadıqları ölkə elə Livan kimi olacaq. Millətin
bir parası qırılacaq, millətin o biri parası isə öz kefində, öz damağında! Və uşaq vaxtı televizorda
gördüyü Livan hətta bu ölkənin yanında muştuluq olacaq.
İndi At Belində Olan Adam yayxanmışdı divana, qarşısında bir stəkan çay və ləzzətlə bu
millətin olmayan televiziyasında bu millətdən olmayanların vur-çatlasınına tamaşa edirdi.
İstədi elə qapıdan geri qayıtsın, çevrilib qonşuya baxdı, gördü qonşu əlini atıb boğazına,
qayıtmadı.
At Belində Olan Adam dərhal hiss elədi ki, Pələng bu görüşdən xoşlanmadı. Qalxdı
ayağa, televizoru söndürdü, amma Pələngə yaxınlaşıb əl uzatmağa qorxdu, əli göydə qala bilərdi,
bu da işləri korlayardı:
- Axşamın xeyir. Gəl otur, qardaş.
Amma Pələng oturmadı:
- Xeyirdimi?
- Gəl, gəl otur. Kişisən, kişi oğlusan. Rəhmətlik atanın da xətrini çox istəyirdim. Gözəl
insanıydı. Neçə il bir yerdə işlədik, çox çörək yemişdik. Gəl, gəl otur.
Pələng atasının adını eşidəndə bir az yumşaldı və könülsüz-könülsüz keçib oturdu.
At Belində Olan Adam Baş Mühasibə dedi:
- Bizi tək burax.
Otaqda ikisi qaldı.
- Əvvəla, sənə təşəkkür edirəm, məni böyük bir biabırçılıqdan qurtardın. Ömrü boyu
özüm də, balalarım da sənə borcludu.
- Nə sən, nə də balaların mənə heç nə borclu deyil.