Aqşin Babayev
Yüklə 2,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Salam, Nazim!
- NAZİM HİKMƏTİN TÜRKİYƏ VƏTƏNDAŞLIĞI
- Qeyd. Sonralar N.Hikmətin Türk vətəndaşlığı rəsmi şəkildə bərpa olundu
32 Nazim Hikmət yaradıcılığı Azərbaycanda təkcə ədəbiyyatşünaslıq nöqteyi- nəzərindən deyil, fəlsəfi baxımdan da işlənmişdir. Deməyə borcluyam ki, bu sahədə ilk addım atan, namizədlik dissertasiyasını müdafiə edən və sonra da elmi əsərini ayrıca kitab şəklində nəşr etdirən Aytən Babayeva olmuşdur. Müəllif bu əsərində Nazim Hikmətin fəlsəfi görüşlərində humanizm problemini üç aspektdə şərh etmişdir: İnsan problemi və bunun Nazim Hikmətin dünyagörüşündəki yeri, humanizm probleminin Nazim Hikmət dünyagörüşündə transformasiyası və Nazim Hikmətin ideya dünyası. Mən inanıram ki, Nazim Hikmət yaradıcılığının Azərbaycanda tədqiqi gələcəkdə bir çox aspektləri əhatə edəcəkdir. Teatr sənəti, dil problemi, estetika yönümündən Nazim Hikmətin poeziyası, dramaturgiyası, nəsri, ssenariləri alimlərimiz tərəfindən tədqiq ediləcək, irəlidə daha sanballı, daha təqdirəlayiq əsərlər nəşr olunacaqdır. Mən öz nitqimi Nazim Hikmətə həsr etdiyim bir şeirimlə bitirmək istəyirəm: Salam, Nazim! Yüz yaşın mübarək, Nazim Sənin həsrətində olduğun İstanbula gəldim! Ölmədən əvvəl Bu günü görmək üçün muradıma ərdim! *** Bu gün Sən, bərbərin darağına belə üsyan edən saçlarınla, Günəşin türküsünü içən və günəşlənən sirdaşlarınla Məmləkətlər dolaşan ölməz sözlərinlə, Bizim Xəzər dənizinə bənzər mas-mavi gözlərinlə 33 Bizimləsən! *** Bu gün sən barış üçün can verən diləyinlə, Parça-parça bölünmüş dünyamızın Qəm yükünü daşıyan Çat-çat olmuş ürəyinlə, Qəlbindəki ağrıyla, acıyla, Bir də Gülhanə parkındakı Ceviz ağacıyla Bizimləsən! *** Bu gün sən Azərbaycan toprağında daim anılan, Bütün dünyamıza dalğa-dalğa yayılan, Gur səsli bir nəğməsən! *** Bu gün sən “Saçımızın ağında Ürəyimizin infarktında Alnımızın cizgilərində” yaşayırsan! Yüz min əlin var, ustad Yüz min əllə toxunursan İstanbula... Uğur ola! Uğur ola, ustad! Biz gedəriyik, Sən qalansan! Sən insanlıq yaşadıqca Qaranlıqları aydınlatmaq üçün Kərəm kimi yanansan! Kərəm kimi yanansan! 34 NAZİM HİKMƏTİN TÜRKİYƏ VƏTƏNDAŞLIĞI Nazim Hikmət axırıncı dəfə Moskvaya gəldikdən sonra o, türk vətəndaşlığından çıxarılmışdı. Bunu Türkiyənin hakim dairələri elan etmişdilər, mətbuat bu elanı öz səhifələrində dönə-dönə çap etmişdi. Böyük sənətkarın adını «Vətən xaini» qoymuşdular. O da Türkiyənin hakim dairələrinə müraciətlə demişdi ki, əgər Vətən sizin çek dəftərçələrinizdirsə, acından gəbərməkdirsə, mən belə Vətənin düşməniyəm. O, 1957-ci ildə məşhur “Ceviz ağacı” şeirini yazmışdı: “Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane parkında, ne sen bunun farkındasın, ne de polis farkında.” Yəni Nazim Hikmət demək istəyirdi ki, siz hakim dairələr məni vətəndaşlıqdan çıxarsanız da, mən bir Ceviz ağacı kimi Gülhanə parkındayam. Bunu nə siz görürsünüz, nə də polis. Yəni mən Türkiyədəyəm – ruhumla, varlığımla, şeirlərimlə. Son illər Nazimə türk vətəndaşlığının qaytarılması ilə əlaqədar Türkiyənin hakim dairələrinə çoxlu müraciətlər göndərilmişdi. Bu müraciətlərdən biri haqqında Bakıda çıxan “Ekspress” qəzetində (8 noyabr 2000-ci il) bir informasiya verilmişdi. İnformasiya belə idi: “Türkiyədə solçular Baş nazirə müraciət ediblər. Onlar N.Hikmətin vətəndaşlığının bərpasını tələb edirlər. Türkiyənin sol yönümlü partiyaları, kommunistlər və sosialistlər vəfat etmiş böyük türk şairi Nazim Hikmətin ölümündən sonra vətəndaşlığının bərpa edilməsi ilə bağlı Baş nazir Bülənd Ecevitə müraciət ediblər. Müraciəti beş yüz min adam imzalayıb. Xatırladaq ki, Nazim Hikmət kommunist olub və ömrünün bir neçə ilini həbsdə keçirib. 1950-ci ildə Türkiyədən qaçarkən şair vətəndaşlıqdan məhrum edilib. Ömrünün son illərini Moskvada keçirən Nazim Hikmət bu şəhərdə də vəfat edib. Sonralar solçu partiyaların fəaliyyəti nəticəsində şairin üzərindən “vətən xaini” damğası götürülüb. Böyük türk şairinin əsərləri əlli dilə tərcümə edilib. Bir neçə gün əvvəl isə Türkiyənin Mədəniyyət Nazirliyi YUNESKO-ya məktub göndərərək Nazim Hikmətin 2002-ci ildə yüz illiyinin keçirilməsi ilə bağlı müraciət edib.” Nazim Hikmətin yüz illik yubileyi ərəfəsində Azərbaycan Yazarlar Birliyi Nazim Hikmətə türk vətəndaşlığının qaytarılması ilə əlaqədar Türkiyə Cümhuriyyətinin 35 Prezidentinə, Baş nazirə müraciət etmişdi. Günlərin birində Azərbaycan mətbuatında maraqlı bir xəbər çap olundu. Sən demə, Nazim Hikmət hər zaman Türkiyə Cümhuriyyətinin vətəndaşı olmuşdur. Həmin xəbəri sizə təqdim edirik: “Nazim Hikmət hər zaman Türkiyə Cümhuriyyətinin vətəndaşı olmuşdur. 1951-ci ilin iyulun 25-də Türkiyə Cümhuriyyətinin Nazirlər Kabineti Nazim Hikmətin ölkə vətəndaşlığından çıxarılması haqqında qərar qəbul etmişdi. Bu qərar ən çox böyük şairi kədərləndirmiş, qürbətdə yaşasa da, bütün yaradıcılığı boyu ana Vətəninə sevgi və həsrətini dilə gətirmişdir. Böyük şairin yüz illik yubileyi ilə əlaqədar Türkiyənin bir çox ictimai təşkilatı hökumətə Nazim Hikmətin vətəndaşlığının bərpa olunması barədə müraciət etmişdir. Ölkənin Daxili İşlər Nazirliyi arxiv sənədlərini araşdırmış və inanılmaz bir səhvi meydana çıxarmışdır. Rəsmi sənədlərə görə, şair heç bir zaman vətəndaşlıqdan çıxarılmamışdır. Vaxtilə vətəndaşlıqdan çıxarılan Nazim Hikmət rəsmən heç bir zaman mövcud olmayan şəxs idi. Böyük şairin tam, rəsmi sənədlərdə gedən adı isə Mehmet Nazim Randır. Bu səbəbdən də əslində şair vətəndaşlıqdan çıxarılmamışdır. Hətta Türkiyə Daxili İşlər Nazirliyinin rəsmi sənədlərinə əsasən, Mehmet Nazim Ran hələ də sağdır və 100 yaşındadır. Şairin heç bir zaman ləğv olunmayan vətəndaşlıq qeydiyyat nömrəsi isə 2075306252-dir. Uzun zamandır Türkiyədə Nazim Hikmətin vətəndaşlığının bərpa edilib- edilməməsi mövzusunda müzakirələr aparılırdı. Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən verilən məlumat buna son nöqtəni qoydu. Nazim Hikmət hər zaman Türkiyə Cümhuriyyətinin vətəndaşı olmuşdur.” Qeyd. Sonralar N.Hikmətin Türk vətəndaşlığı rəsmi şəkildə bərpa olundu. Yüklə 2,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|