2012-ci ili Əhatə Edən İfadə Azadlığı Hesabatı
Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu
20
Fəsil 3: Jurnalistlərin, bloqçuların və hüquq
müdafiəçilərinin həbsi
Azərbaycan hakimiyyətinin müxalifəti susdurmaq və etirazları boğmaq üçün təzyiq vasitəsi kimi həbs
metodundan istifadədə böyük təcrübəsi vardır. Son illərdə jurnalistlərin, bloggerlərin və fəalların peşə
fəaliyyətləri ilə bağlı olaraq (məs, diffamasiya ittihamı əsasında) həbs olunması tendensiyası onların yeni
ittihamlar (xuliqanlıq, odlu silah saxlama, narkotik vasitə əldə etmə və saxlama, ədavəti qızışdırma,
terrorizmə dəstək vermə, vergidən yayınma, hədə-qorxu ilə tələb etmə, kütləvi iğtişaşa çağırma, və s.)
əsasında həbs olunması tendensiyası ilə əvəz olunmuşdur.
2012-ci ilin sonunda Azərbaycanda ifadə azadlığı ilə bağlı olaraq siyasi motivli ittihamlar əsasında həbs
olunmuş səkkiz jurnalist olmuşdur:
1.
Nicat Əliyev, azadxeber.az saytının
baş redaktoru
2.
Vüqar Qonaqov, Xəyal TV müxbiri
3.
Araz Quliyev, xeber44.com saytının
baş redaktoru
4.
Zaur Quliyev, Xəyal TV müxbiri
5.
Fuad Hüseynov, müstəqil jurnalist
6.
Hilal Məmmədov, “Tolışi Sədo”
qəzetinin baş redaktoru
7.
Fərəməz Novruzoğlu, müstəqil jurnalist
8.
Əvəz Zeynallı, “Xural” qəzetinin baş redaktoru
Jurnalistlərə əlavə olaraq, 2012-ci ilin sonunda Kür Vətəndaş cəmiyyətinin fəalı hüquq müdafiəçisi İlham
Əmiraslanov da ifadə azadlığı ilə bağlı olaraq siyasi motivli ittihamlar əsasında həbsdə qalmışdır. İlham
Əmiraslanov yerli məmurları 2010-cu il Kür daşqınlarından əziyyət çəkən ailələr üçün nəzərdə tutulmuş
pulların mənimsənilməsində ittiham etdikdən sonra odlu silah əldə etmə və saxlama ittihamları ilə həbs
olunmuş və 2 il həbs cəzasına məhkum olunmuşdur.
Jurnalistlərin cari tutulma və həbs halları (2012-ci il 31 dekabra qədər)
“Azadxeber.az” saytının baş redaktoru Nicat Əliyev 2012-ci ilin mayın 20-də “Memar Əcəmi” metro
stansiyası yaxınlığında yerləşən "Killer" kişi geyimləri mağazasının qarşısında saxlanılaraq Yasamal
rayonu Polis İdarəsinin 27-ci Polis Bölməsinə aparılıb. Daha sonra baş redaktora qarşı Cinayət
Məcəlləsinin (CM) 234.1-ci maddəsi (qanunsuz olaraq narkotik vasitələri, psixotrop maddələri və ya
prekursorları hazırlama, istehsal etmə, əldə etmə, saxlama, daşıma, göndərmə və ya satma) ilə ittiham irəli
sürülüb və barəsində 2 ay müddətində həbs qətimkan tədbiri seçilib. Hesab olunur ki, N.Əliyev
hökumətin dini, LGBT hüquqları və digər məsələlərlə bağlı siyasətini, habelə Avroviziya Mahnı
Müsabiqəsinə böyük xərc çəkməsini tənqid etdikdən sonra həbs olunmuşdur. Əliyevin barəsində seçilmiş
həbs qətimkan müddəti bir neçə dəfə uzadılmış, müstəntiq ona qarşı yeni ittihamların irəli sürüləcəyini
bildirmişdi. Lakin bu ittihamlar ilin sonuna qədər elan olunmamış, və Əliyev istintaqı davam etməklə
Kürdəxanı təcridxanasında qalmışdır. Narkotik ittihamı ilə günahkar elan olunarsa Nicat Əliyev 3 il həbs
cəzasına məhkum oluna bilər.
Qubanın Xəyal TV kanalının icraçı direktoru və baş redaktoru, Vüqar Qonaqov və Zaur Quliyev,
martın 13-də həbs olunublar. Hər iki jurnalist martın 1-də Qubada baş vermiş kütləvi etiraz aksiyasının
baş verməsinə və icra hakiminin istefaya göndərilməsinə səbəb olmuş videonu (keçmiş icra hakiminin
Qubalıları təhqir etdiyi sujeti) YouTube video portalına yerləşdirməklə iğtişaşları qızışdırmaqda ittiham
olunurlar. Xatırladaq ki, baş verən hadisələrdən sonra icra başçısı Rauf Həbibov prezident tərəfindən
vəzifəsindən uzaqlaşdırılmışdı. Qonaqov və Quliyev Cinayət Məcəlləsinin 233-cü (İctimai qaydanın
pozulmasına səbəb olan hərəkətləri təşkil etmə və ya bu cür hərəkətlərdə fəal iştirak etmə) və 309-cu
(Vəzifə səlahiyyətlərini aşma) maddələri ilə ittiham olunur. İstintaqın gedişində jurnalistlərin həbs
qətimkan müddəti bir neçə dəfə uzadılmış, habelə müstəntiq V.Qonaqovu öz vəkili Elçin Sadıqovun
xidmətlərindən imtina etməyə məcbur etmişdi. Qonaqov və Quliyev də istintaqı davam etməklə
2012-ci ili Əhatə Edən İfadə Azadlığı Hesabatı
Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu
21
Kürdəxanı təcridxanasında qalmaqdadırlar. Məhkəmə tərəfindən günahkar elan olunarlarsa, jurnalistləri
10 il həbs cəzası gözləyir.
Xeber44.com saytının redaktoru Araz Quliyev Masallıda keçirilmiş beynəlxalq folklor festivalını
pozmağa cəhd etməkdə, iki vətəndaşa və polisə xəsarət yetirməkdə və avtomobilin şüşələrini qırmaqda
ittiham olunaraq sentyabrın 8-də həbs olunmuşdur. Jurnalistin qardaşı Azər Quliyev bu iddiaları rədd
edərək qardaşının rayonda hicab qadağasına qarşı etirazları işıqlandırdığı üçün həbs olunduğunu bildirib.
Azər həmçinin qardaşının həbsdə olarkən polis zorakılığına məruz qaldığını iddia edib. Dekabrın 11-də
jurnalistə qarşı Cinayət Məcəlləsinin (CM) 228.1 (Qanunsuz olaraq odlu silah, onun komplekt
hissələrini, döyüş sursatı (yivsiz odlu ov silahı və həmin silah üçün döyüş sursatı istisna olmaqla), 233
(İctimai qaydanın pozulmasına səbəb olan hərəkətləri təşkil etmə və ya bu cür hərəkətlərdə fəal iştirak
etmə), 283.1 (Milli, irqi, sosial və ya dini nifrət və düşmənçiliyin salınmasına, milli ləyaqətin
alçaldılmasına, habelə milli, irqi və ya dini mənsubiyyətindən asılı olaraq vətəndaşların hüquqlarının
məhdudlaşdırılmasına və ya üstünlüklərinin müəyyən edilməsinə yönələn hərəkətlər, aşkar surətdə və ya
kütləvi informasiya vasitələrindən istifadə olunmaqla törədildikdə), 315.2 (Hakimiyyət nümayəndəsinə
qarşı müqavimət göstərmə və ya zor tətbiq etmə), 324 (Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı və ya
Azərbaycan Respublikasının Dövlət gerbi barədə təhqiredici hərəkətlər) maddələrində nəzərdə tutulan
ittihamlar irəli sürülüb. İlin sonunda Araz Quliyev də istintaqı davam etməklə Kürdəxanı təcridxanasında
qalıb
.
Müstəqil jurnalist
Fuad Hüseynov Ucarda polis əməkdaşlarının qanunsuz əməllərini (narkotik və insan
alveri) ifşa etdikdən sonra 2010-cu ilin oktyabrında xuliqanlıq ittihamları ilə həbs olunmuşdur. Hüseynov
26 sentyabr 2011-ci ildə Cinayət Məcəlləsinin 221.3-cü maddəsi ilə 6.5 il müddətinə azadlıqdan məhrum
edildi. Hüseynovun əleyhinə ifadə verən “şahid”lərdən biri sonradan etiraf etdi ki, ifadəsini yerli mafia
qrupunun təzyiqi altında verib. Hüseynov bundan əvvəl də Ucar polisinin rəisini narkotik cinayətində
ittiham etdikdən sonra xuliqanlıq ittihamı ilə həbs olunaraq 3.5 il azadlıqdan məhrum edilmiş, və cəzanın
2 ilini çəkmişdi. Hesabat hazırlanarkən Fuad Hüseynov cəza müddətini 12 saylı cəzaçəkmə müəssisəsində
çəkməyə davam edib
.
"Talışi sədo” qəzetinin baş redaktoru və Talış Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini Hilal Məmmədov 21
iyunda həbs olunmuş və növbəti gün Nizami Rayon Məhkəməsinin qərarı ilə barəsində narkotik vasitə
əldə etmə və saxlama və dövlətə xəyanət ittihamları ilə 3 ay həbs qətimkan tədbiri seçilib. Məmmədova
qarşı sonradan milli, irqi, sosial və ya dini nifrət və düşmənçilik salma ittihamı da irəli sürülüb.
Jurnalist İranın gizli xidmət agentlikləri ilə əlbir olaraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə və
təhlükəsizliyinə qarşı fəaliyyətdə günahlandırılıb. "Talışi sədo” qəzetinin keçmiş baş redaktoru Novruzəli
Məmmədov da 2008-ci ildə oxşar ittihamlarla həbs olunmuş və 2009-cu ildə həbsxanada vəfat etmişdi.
Hilal Məmmədovun həbs qətimkan müddəti bir neçə dəfə uzadılmış və jurnalist 2012-ci ili Kürdəxanı
istintaq təcridxanasında başa vurmuşdu. Məhkəmə jurnalisti ona qarşı qaldırılmış ittihamlarla günahkar
hesab etsə, o, 12 ilə qədər həbs cəzası ala bilər.
Müstəqil jurnalist Fərəməz Novruzoğlu avqustun 22-də Cinayət Məcəlləsinin 220.2-ci (Kütləvi
iğtişaşlara, habelə vətəndaşlara qarşı zorakılıq etməyə çağırışlar etmə - guya F.Novruzoğlu gənclərin
2011-ci ildə təşkil etdikləri “11 mart böyük xalq günü” aksiyası ərəfəsində Facebook sosial şəbəkəsində
Elçin İlqaroğlu təxəllüsü ilə xalqı kütləvi iğtişaşa dəvət edib, özünü isə aksiya zamanı yandıracağını
bildirib) və 318.1-ci (Azərbaycan Respublikasının mühafizə olunan dövlət sərhədini müəyyən edilmiş
sənədlər olmadan və ya dövlət sərhədinin nəzarət-buraxılış məntəqələrindən kənarda keçmə - guya
F.Novruzoğlu 2010-cu ilin noyabrından 2011-ci ilin oktyabr ayına qədər qanunsuz olaraq Azərbaycan
Türkiyə sərhədini keçib və orada qanunsuz yaşayıb) maddələri ilə 4 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum
edildi. Novruzoğlu ona qarşı irəli sürülmüş ittihamları rədd edərək, Azərbaycanın idxal-ixrac siyasəti ilə
bağlı tənqidi məqalələr yazdığına görə həbs olunduğunu bildirib. 2012-ci ilin sonunda Novruzoğlu 1 saylı
cəzaçəkmə müəssisəsində qalıb.