Azer-dili 4s Derslik 2017 Layout 1
Yüklə 45,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İTƏ ATARAM, YADA SATMARAM 2ci hissə Tacir əlayağa düşüb yalvarış vəziyyəti aldıqca Sonanın dizinə qüvvət*, iradəsinə möhkəmlik
- Halal olsun belə qadına! O nə dayanır, nə dinir, nə geri baxırdı. Qəlbində qaynayan vətən təəssübü və analıq qüruru ilə başını uca tutub gedirdi. Mir Cəlal
- SÖZLÜK iradə – воля qəlb – душа qüvvət – сила qürur – гордость Çap üçün deyil
- SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil
- KOSA–KOSA Bayram günlərində cavanlar meydana toplaşırlar . Bir nəfər zirək, hazırcavab oğlana tərsinə kürk geyindirirlər
- Satdım . – Pulunu neylədin – Öküz aldım
İTƏ ATARAM, YADA SATMARAM 2ci hissə Tacir əlayağa düşüb yalvarış vəziyyəti aldıqca Sonanın dizinə qüvvət*, iradəsinə möhkəmlik gəlir, səsi qətiləşirdi: – Satmıram! Satmıram, canım! – Bu da yüz qızıl , yüzcə qızıl, keçib bizimki... – Nə qızıla satıram, nə də ingilisə! Tacir Sonanın inadını çoxdan anlamışdı. Ciblərini silkələyib qızılı daha bərk cingildətdi: – İngilis almır, ay bacı, görürsən ki, mən alıram. Öz müsəlman qardaşın. Sona xalçanı çəkib aradan yığdı və pəhləvan kimi qoltuğuna vurdu: – Satmıram, – dedi, – vəssalam! Xalçanın küləyi soyuq və kəsərli silah kimi, ingilisin boz sifətinə dəydi. Mister vahiməyə düşmüş kimi gerigeri çəkildi. Tacir onun dediyini qadına tərcümə etdi: – Görürsən? “Hara getsə, – deyir, – onu mən alacağam”. Sona daha da acıqlandı . İti və həyəcanlı nəzərləri ilə həm taciri , həm də misteri süzüb əli ilə rədd işarəsi verdi: – İtə ataram, yada satmaram! Sona arxasını misterə və tacirə çevirib elə cəld gedirdi ki, deyəsən, evdə yağı daşır. Yüzlərlə vətəndaşın sevincli baxışları o namuslu ananı . – Halal olsun! – Halal olsun belə qadına! O nə dayanır, nə dinir, nə geri baxırdı. Qəlbində qaynayan vətən təəssübü və analıq qüruru ilə başını uca tutub gedirdi. Mir Cəlal 51 Ovcuna toxunan pullar Sonanın bütün əsəblərini titrətdi. Sonanı hirs boğdu, üzünü ingilisə tutub dedi: – Satmıram! – Necə! Necə yəni! – Satmıram, əfəndi! Bunu dediyi ilə ovcundakı qızılları yerə səpdiyi bir oldu. Camaatı maraq götürdü. Tacir irəli yeriyib əlini cibinə saldı: – Azdırsa, al, on beş olsun! – Satmıram! – Bu da iyirmi! – Yorğan bilib üstümə çəkəcəyəm! – Otuz qızıl , di sözün yoxdur ki?! – Paltarım yoxdur, bürünəcəyəm! – Əlli qızılını al, üstündə bir dəst paltar. namuslu – честный pəhləvan – богатырь inad – настойчивость bürünmək – закутаться nəzər – взгляд süzmək – здесь: посмотреть с презрением qətiləşmək – голос становилься решительным SÖZLÜK iradə – воля qəlb – душа qüvvət – сила qürur – гордость Çap üçün deyil ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1. Mətnin sonunda buraxılmış göy boşluğun yerinə hansı sözü yazmaq daha çox yeri nə dü şər di? a) yola salırdı b) ötürürdü c) yollayırdı d) izləyirdi 2. Suallara cavab verin və mətnin məzmununu bu ardıcıllıqla danışın: 1) Sonanı niyə hirs boğdu? 2) Sona ingilisin verdiyi pulları niyə yerə səpdi? 3) Bu hadisə ingilisə necə təsir etdi? 4) Tacir niyə əlayağa düşdü? 5) Tacir xalçanın qiymətini 10 qızıldan neçə qızıla qədər qaldırdı? 6) Sonanı nə daha da acıqlandırdı? 7) Sona tacirin müraciətinə necə cavab verdi? 3. Mətni rollar üzrə oxuyun, sonra səhnələşdirin. 4. Hər iki mətni diqqətlə oxuduqdan sonra aşağıdakı suala doğru cavab verə bilərsiniz. Sona niyə xalçanı satmadı? a) O, xalçanın qiymətli olduğunu başa düşdü və onu çox baha satmaq istədi. b) Xalça Sonaya vətən mülkünü xatırlatdı və o, bu müqəddəs aləmi sata bilmədi. c) Tacir Sonanı aldadıb xalçanı ucuz almaq istəyirdi. d) Sona xalçanı ingilisin aparmasına razı ola bilmədi. 5. Bazarda olanlar Sonaya niyə “ Halal olsun!” – dedilər? Bəs siz Sonanın hərəkətini necə qiy mət ləndirirsiniz? Sonanın yerində olsa idiniz, siz necə hərəkət edərdiniz? Fikirlərinizi müəllimi niz və yoldaşlarınızla bölüşdürün. 6. Mətndə işlənmiş “Halal olsun belə qadına!” cümləsində “halal olsun” ifadəsini hansı sözlə əvəz etmək olmaz? a) Afərin! b) Alqış! c) Eşq olsun! d) Təşəkkür! 7. “İti və həyəcanlı nəzərləri ilə” birləşməsi işlənmiş cümlədə “ nəzərləri ” sözünü hansı sözlə əvəz etmək olar? a) gülüşləri b) baxışları c) gözləri d) hərəkəti 8. Mətndə çəhrayı və sarı rəngdə olan sözlərə artırılan şəkilçiləri müqayisə edin. Hansı söz lə rə artırılan şəkilçilər yeni sözlər düzəldir? Sözləri ayrıayrı sütunlarda kök və şəkilçilərə ayı ra raq yazın və sözdüzəldici şəkilçilərin altından xətt çəkin. Bu şəkilçilərlə yeni sözlər düzəldə bi lərsinizmi? Özünüzü yoxlayın. 52 üstünə çəkmək – накинуть на себя əlayağa düşmək – забеспокоиться möhkəmlik gəlmək – обрести силы kəsərli – острый vahiməyə düşmək – перепугаться vətən təəssübü – забота о родине başını uca tutmaq – высоко держать голову SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil Əziz uşaqlar, Çoxbilmiş və dostları hər il Novruz bayramında “Kosakosa” oyunu oynayırlar. Siz də bu oyunun qaydasını və sözlərini dostunuz Çox bilmişdən öyrənin. “Kosakosa” oyununu səhnələşdirin və məktəbinizdə keçirdiyiniz Novruz şənliyində bu tamaşa ilə çıxış edin. KOSA–KOSA Bayram günlərində cavanlar meydana toplaşırlar . Bir nəfər zirək, hazırcavab oğlana tərsinə kürk geyindirirlər . Üzünü möh kəm un layır, başına uzun motal papaq qoyurlar. Ayaqlarının altı na ayaq formasında ağac sarıyırlar. Boynuna zınqırov salır, pal tarının altından qarnına yastıq bağ la yırlar . Bir çömçəni qır mı zı bə zəyib əlinə verir, qapıqapı gəzdirib oynadaraq pay top la yırlar. Ko sanı gəzdirənlər bu nəğməni oxuyurlar: Nəğmə qurtaran kimi, kosa “kosa öldü”, – deyib, yerə yıxılır. Bu zaman ona suallar verib cavab alırlar: – Kosa, hardan gəlirsən? – Dərbənddən. – Nə gətirmisən? – Alma. – Almanı neylədin? – Satdım . – Pulunu neylədin? – Öküz aldım . – Öküzü neylədin? – Vurdum öldü. Kosanın bu sözündən sonra yoldaşları birlikdə bu nəğməni oxuyurlar: Başın sağ olsun, kosa, Arşın uzun , bez qısa , Kəfənsiz ölməz kosa. Bundan sonra da kosaya çoxlu suallar verib cavab alır , nəğmə oxuyurlar. 53 Ay kosakosa, gəlsənə, Gəlib salam versənə, Çömçəni doldursana, Kosanı yola salsana. Kosam bir oyun eylər, Quzunu qoyun eylər. Yığar bayram xonçası, Hər yerdə düyün eylər. Novruznovruz bahara, Güllərgüllər nübara. Bağçamızda gül olsun, Gül olsun, bülbül olsun. Bal olmasın, yağ olsun, Evdəkilər sağ olsun. Xanım dursun ayağa, Kosaya pay versin ağa. Çap üçün deyil Yüklə 45,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|