Azer-dili 4s Derslik 2017 Layout 1
Yüklə 45,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ÇOXBİLMİŞ ÖYRƏDİR Sevimli dostlar, siz rus dilində danışarkən və ya yazarkən eyni bir sözü teztez təkrar etmə mək üçün həmin sözə yaxınmənalı sözlərdən
- SÖZ EHTİYATI O geyinib qoca kahinin ya nı na yollandı
- Çap üçün deyil ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1.
ÇOXBİLMİŞ ÖYRƏDİR Sevimli dostlar, siz rus dilində danışarkən və ya yazarkən eyni bir sözü teztez təkrar etmə mək üçün həmin sözə yaxınmənalı sözlərdən istifadə edirsiniz. 8ci tapşırığı yerinə yetirərkən gör dü nüz ki, Azərbaycan dilində də hər hansı bir mənanı bir neçə sözlə ifadə etmək olur. Məsələn, gö zəl – qəşəng , yüyürmək – qaçmaq , oturmaq – əyləşmək , hündür – uca , gödək – qısa , balaca – kiçik , başa düşmək – anlamaq ... Birbirinə yaxın mənalar bildirən sözləri Çoxbilmiş yaxınmənalı və ya sinonim sözlər ad landırır. Dostunuz istəyir ki, bu sözlərin adını siz də biləsiniz. 9. Pişiklər haqqında Çoxbilmiş çox şey bilir. İstəyir ki, onların bəzilərini siz də biləsiniz. Oxuyun və fərqləndirilmiş sözlərə yaxınmənalı sözlər tapıb deyin. n Pişiklər 60 metr məsafəni normal görə bilirlər. n Pişiklərin iybilmə qabiliyyəti insandan 14 dəfə çoxdur. n Pişiklər öz boylarından 56 dəfə hündürə asanlıqla atıla bilirlər. n Pişiklərin bədən temperaturu insandan fərqli olaraq 38 də rə cə yə yaxın olur. n Pişiklər öz sahiblərini sevirlər və onların əhvalını hiss edə bilirlər. Sahibinin pis əhvalı onlara da təsir edir. n Pişiklərdə güclü hissiyyat olur. Bundan əlavə, onlar yaxşı eşitmə qabiliyyətinə malikdirlər. Pişiklərin də insanlar kimi qıdığı gəlir. İnanmırsınız? Onda özünüz yoxlayın! 10. Mətndəki “duydu” sözünü hansı sözlə əvəz etmək olmaz ? a) hiss etdi b) başa düşdü c) anladı d) gördü 11. Dənizin hərəkətini necə qiymətləndirirsiniz? Qızdan razı qaldınızmı? Dənizin yerində ol saydınız, siz necə hərəkət edərdiniz? Fikirlərinizi açıqlayın. İŞ CANIN CÖVHƏRİDİR Biri vardı, biri yoxdu, bir cavan vardı. O, qocalmaqdan çox qorxurdu. Bu adam əlini ağdan qaraya vurmurdu. Ancaq yeyib yatırdı. Ona gülüb deyirdilər: – Əgər qocalıq* küçə ilə gəlsə, nə edərsən? – Elə qaçaram ki, o mənim izimətozuma da çata bilməz . – Bəs evdə oturanda gəlsə? – Qapıpəncərəni elə bağlayaram* ki, mənə heç yaxın düşə bilməz. O, doğrudan da, belə edirdi. Kü çəni qaçaqaça gedirdi. Evdə olanda isə qapı və pəncərələri bərkbərk bağlayırdı. Hə mişə də xəstə* olurdu. Yaş isə öz işini gör məkdə idi . Onun qara saç la rına dən dü şürdü. Qaməti yavaşya vaş əyi lir di. Qocalmaqdan qorxan adam eşitdi ki, bir dağda qoca bir kahin yaşayır. Öz xeyirxah məslə hətlərini heç kəsdən əsirgəmir. 60 Çap üçün deyil – Bəs nə üçün belə qantərə batıb yer belləyirsiniz ? – Qocalmaqdan qorxduğum üçün. Adam təəccüblə kahinə baxdı. Qoca kahin yenidən dilləndi: – Mənim sözlərimə* təəccüb edirsən? Ataların sözünü heç zaman unutma: “İş canın cöv hə ri dir”. Qocalıq ancaq tənbəlləri və ondan qorxanları* yaxalayır*. Bu dünyada yüz on il ömür sür müşəm . Əkmişəm, biçmişəm, xəstəlik nə olduğunu bilməmişəm. Cavan , elə bil, yuxudan ayıldı . Qoca kahinə diqqətlə baxdı: – Neçə yaşınız var? – Yüz on. – Bəs niyə qamətiniz belə düz qalıb? – Tarlada əyilib qalxmaqdan, işləməkdən . Gənc qoca kahinə dua edəedə evinə qayıtdı. Həmin gündən* tənbəlliyin daşını at dı . Daha qo calmaq dan qorxmurdu. Əkməyəbiçməyə başladı*. Həmin gündən də xəstəlik nə ol duğunu bil mədi. Qocalıq da, xəstəlik də ondan* qorxub gen gəzirdi . Əli Səmədov 61 qamət – стан əsirgəmək – скупиться səbirlə – терпеливо kahin – жрец yollanmaq – направляться dillənmək – заговорить tarla – поле yaxalamaq – здесь: настигнуть gün batanda – заход солнца SÖZLÜK qantər içində – в поте ömür sürmək – жить, поживать saçlarına dən düşmək – поседеть tənbəlliyin daşını atmaq – простится с ленью əlini ağdan qaraya vurmamaq – быть белоручкой (ничего не делать) SÖZ EHTİYATI O geyinib qoca kahinin ya nı na yollandı. Az getdi, çox getdi, gə lib həmin yerə çatdı. Gördü ki, qo ca kahin qantər içində yer bel lə yir*. Çatıb salam verdi. Qoca kahin onun salamını aldı. Ancaq işin dən* ayrılmadı. Qocalmaq dan qor xan adam səbirlə gözlədi. Qo ca kahin isə işləyirdi. Gün ba tan da o, alnının tərini silib tar ladan çıx dı. Qocalmaqdan qor xan ada mın kahinə ilk sualı belə oldu: – Ey kahin baba, siz qocal maqdan qorxmursunuz? Qoca kahin: – Qorxuram, – dedi. Çap üçün deyil ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1. Necə düşünürsünüz, mətnin başlığını atalar sözü hesab etmək olarmı? 2. Mətni aşağıdakı ardıcıllıq üzrə danışmaq olarmı? Siz necə plan tərtib edərdiniz? 1) Qocalmaqdan qorxan adam. 2) Cavanın kahinlə görüşü. 3) Kahinin cavabları. 4) Gənc adamın tənbəlliyin daşını atması. 3. Mətnin məzmununa əsasən düzgün olmayan cavabı müəyyənləşdirin. Sonra cavabları rus dilinə tərcümə edin. Qocalmaqdan qorxan adam nə üçün kahinin yanına yollandı? a) O, qocalmaqdan çox qorxurdu. b) Qocalmamaq üçün kahindən məsləhət almaq istəyirdi. c) Yavaşyavaş onun qaməti əyilirdi, saçlarına dən düşürdü. d) O, kahindən sənət öyrənmək istəyirdi. 4. Mətndəki yerinə əsasən “əlini ağdan qaraya vurmamaq” ifadəsinin məzmununa uyğun cava bı göstərin. a) istirahət etmək b) heç bir iş görməmək c) dincəlmək d) yatmaq 5. Tapmacanı oxuyun və cavablandırın. Sizcə, cavab mətnin məzmunu ilə səsləşirmi? Zeynal Cabbarzadə 6. Mətnin məzmununa uyğun olmayan cavabı göstərin və rus dilinə tərcümə edin. Gənc adam niyə tənbəlliyin daşını atdı? a) Kahinin yüz on yaşında qəddqamətinin düz olduğunu gözləri ilə gördü. b) Kahin dedi ki, qocalıq ancaq tənbəlləri və ondan qorxanları yaxalayır. c) Kahin qocalmaqdan qorxduğu üçün qantər içində yer belləyirdi. d) Gənc adam utanırdı və insanların ona gülməsini istəmirdi. 7. Mətndə göy rəngdə verilmiş sözlərin birbirinə münasibətini müəyyənləşdirin. a) qohum sözlərdir b) yaxınmənalı sözlərdir c) əksmənalı sözlərdir 8. Mətndə həm “cavan”, həm də “gənc” sözündən istifadə olunub. Həmin sözlərlə bağlı düzgün olmayan cavabı göstərin. a) yaxınmənalı sözlərdir b) hər ikisi “qoca” sözü ilə əksmənalıdır c) birinin əvəzinə digərini işlətmək olar d) antonim sözlərdir 9. Mətndə çəhrayı rənglə fərqləndirilmiş ifadələri aşağıdakı sözlərdən hansı ilə əvəz etmək olar? Sözlər: yaşamaq, oyanmaq, işləməyə başlamaq, uzaqlaşmaq, artmaq, yaxınlaşa bilmək 10. Çoxbilmiş mətndə bəzi sözlərin üzərində ulduz işarəsi qoyub. Gülnaz Çoxbilmişin nə istədiyini o saat başa düşdü və həmin sözləri dəftərinə köçürüb qarşılarında mötərizə içərisində tələffüzünü yazmağa başladı. Siz də Gülnaza qoşulun, peşman olmazsınız! 62 Məni sevən hər kəsin İşi çox asan olur. O, hər işi bacaran, Yaxşı bir insan olur. Uşaqların çoxusu Adımı bilir əlbət, Tapmayan var isə Tapsın adımı . Çap üçün deyil Yüklə 45,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|