Azerb dili 6-01 Layout 1

11. “Meydança” v  “yollanmaq” sözl rinin leksik v  qrammatik m na -
la   rını  araşdırın.
12. “İl ” sözünü cüml d  işl din v  bu sözün qrammatik xüsu siy y  ti ni
araşdırın.
13. Cüml l rd  işl nmiş  sas nitq hiss l rini seçin v  sualını mü yy n
edin.
1. Biz yalnız elmin köm yi il  doğrunu yanlışdan seç  bil rik.
(Şarl Aleksandr Kalonn)
2. H qiq ti sev, yalana nifr t et, amma yanlışlığa dözüml  yanaş. 
(Fransua Volter)
3. Bilikli olmaq azdır, g r k bilikd n istifad  etm yi bacarasan. 
(Mark Tulli Siseron)
4. Elmd   n yeni,  d biyyatda is   n q dim kitabları oxu. 
(Emil Littre)
*
14. “Bacarıqsızlıq” sözünün kökünü mü yy nl şdirin. Leksik ş kil -
çi l r  lav  edildikc  yaranan sözl rin nitq hiss si kimi nec  d  -
yiş di yini  izl yin.
15. Ramin n n sin  m ktub yazıb. M ktubda buraxılmış s hvl ri
düz ldin v  d ft riniz  köçürün.
ziz n n m!
Nec s n? Özüvü nec  hiss edirs n? 
M n yaxşıyam. D rsd rimi d  yaxşı oxuyuram. H  -
miş  “ la” v  “yaxşı” qiym td r alıram. M llimin bütün
söz 
d rin  diqq tl  qulaq asıram. M llim d  m ni
t rifliyir. 
F nnl rin arasında  n çox sevdiyim Az rbaycan di-
lidir. M n dilimi yaxşı öyr nm liy m ki, az rbaycanlı
adına laiq olum. 
İndi is  s ninl  sağollaşıram. G l c y işd rim haq -
qında yen  ya zacam. 
Sağ ol.
N v n Ramin
14
I BÖLMƏ
 Çap üçün deyil

---

İNŞA
Gecə saat on iki idi. Altın cı
sinif şagirdi Vasif isə hələ də
masa ar xasında oturub nə isə
yazırdı. Anası ne çə dəfə onu
yatmağa səs 
lə miş di. Amma
Vasif hər dəfə:
– Müəllim inşa tapşırıb. Müt -
 ləq yazmalıyam, – de yir di.
Nəhayət, gecədən xeyli
keç miş atası ona yaxınlaşdı:
– A bala, nə inşadır elə,
yazıb qurtara bilmirsən?
– “Böyüyəndə kim olmaq
istəyirəm”.
– Həəə... Bu, vacib məsələdir. Ver, baxım görüm. 
Atası Vasifin qarşısındakı vərəqlərə nəzər saldı:
– Vasif, bu necə inşadır, yazıdan çox sxemlərdir ki?!
– Hə də, mən fermer olmaq istəyirəm. At ferması yaradacağam. Orada
Qarabağ atları yetişdirəcəyəm. Bu da fermanın sxemidir. Cəmi 10 hek -
tardır. Bax bu, evimizdir, 500 kvadrat metrdir. Bu iki düzbucaq isə tövlələri
göstərir. Hərəsi 250 kvadrat metr. Bu ərazi isə otlaq sahəsidir.
– Sən bu atlarla neyləyəcəksən? Heç olmasa, inək, qoyun ferması
açaydın. 
– Babam deyirdi ki, Qarabağ atları dünyada ən güclü və çevik atlardır.
Әvvəllər onlar idman yarışlarında birinci olardılar. Mən də istəyirəm ki,
atlarım beynəlxalq yarışlarda iştirak etsin. Hamı da desin ki, Azər bay -
candan gəlmiş Qa ra bağ atları yarışın qalibi oldu. Təsəvvür edirsənmi, düş -
mənlərimiz üçün necə zərbədir?!
– Elə isə, sən burada, – ata barmağını sxemə uzatdı, – idman məşqləri
üçün yer ayır. Yarım hektar bəs edər. 
Vasif sevinib əlini əlinə vurdu.
– Ay sağ ol, ata! Nə yaxşı yadıma saldın...
1. Oxuduğunuz hiss y   sas n Vasif haqqında hansı q  na tl r
g lm k olar? Fikirl rinizi m tnd n seçilmiş nü 
mu 
n l rl
saslandırın.
15
FƏRD VƏ CƏMİYYƏT
 Çap üçün deyil

---

I BÖLMƏ
16
Ertəsi gün Vasif yeddi səhifədən ibarət olan inşanı müəllimə təqdim
etdi. Müəllim dedi ki, bir həftədən sonra nəticələri elan edəcək. 
Vasif günləri sayırdı. O, ürəyinin səsinə cavab eşitmək üçün tələsirdi.
Atası da tez-tez soruşurdu:
– Nə oldu? Müəllim inşanı yoxladı?
Nəhayət, həmin gün yetişdi. Müəllim bir neçə inşanı təriflədi. Həmin
in  şa lardan parçalar oxudu. Sonra yoxlanılmış inşaları uşaqlara qaytardı.
Va sif qırmızı qələmlə yazılmış “2” rəqəmini gö rən də gözləri doldu, az qaldı,
ağlasın. Birtəhər özünü ələ aldı. Dərsin so 
nu nadək gözlədi. Zəng
çalınanda müəllimə yaxınlaşdı. Titrək səslə soruşdu:
– Müəllim, mən niyə “2” almışam?
Müəllim inşanı ondan alıb vərəqlədi:
– Vasif, mən bilirəm ki, sən çalışqan oğlansan. Amma yazdıqların ger -
çəkliyə uyğun olmayan xəyallardır. XXI əsrdə yaşayırıq, oğlum, elm, tex -
nika, kompüter əsridir. Sən isə at sürmək istəyirsən. Həm də inşanın, az
qala, yarısı sxemlərdən ibarətdir. Mən sənin yazı 
bacarığını
yoxlamaq is -
təyirəm, sən isə sxem çəkmisən. Amma bu sxemlərdən görünür ki, sən
hən dəsəni yaxşı bilirsən. Niyə də 
riyaziyyatçı, 
konstruktor və ya 
inşaatçı
ol mayasan? Sən başqa bir inşa yaz.
Müəllim Vasifə inşanı necə yazacağı barədə məsləhət də verdi.
...Həmin axşam Vasifgildə hamının qanı qara idi. O, müəllimin qərarını
ata-anasına söyləmişdi, indi onlardan məsləhət gözləyirdi:
– Nə deyirsən, ata, başqa inşa yazım?
– Nə deyim, Vasif, mənə qalsa, inşandan imtina edə bilərsən. Ancaq
xəyallarından belə asanlıqla əl çəkmə. Hər halda, qərarı özün ver mə lisən.
Sən mənim ağıllı balamsan...
* * *
25 il sonra...
Uşaqları ekskursiyaya aparan avtobus körpünü keçib yaşıl sahəyə
çıxdı. Yolda üstünə “Qarabağ atları” yazılmış lövhə göründü. 
Sürücünün
yanında oturmuş yaşlı müəllim astadan dilləndi:
– Deyəsən, çatırıq.
Doğrudan da, bir qədər irəlidə gözəl ikimərtəbəli ev, ondan bir qədər
aralı isə iri bir tövlə göründü. Әtrafda gənclər at çapır, bəziləri isə atın
yüyənindən tutub gəzdirirdilər.
Avtobus evin qarşısında dayandı. Uşaqlar düşüb maraqla atlara bax -
2.  Atanın v  mü llimin Vasifin arzusuna münasib tini t hlil
edin. Öz münasib tinizi d  bildirin.
 Çap üçün deyil

---

FƏRD VƏ CƏMİYYƏT
17
mağa başladılar. Elə bu vaxt bir atlı onlara yaxınlaşdı. Gözəl bir sıçrayışla
atdan enib yüyəni məhəccərə bağladı və müəllimə yaxınlaşıb onunla əl
tutub görüşdü:
– Xoş gəlmisiniz, İsmayıl müəllim. 
İsmayıl müəllim uşaqları yanına çağırıb dedi:
– Sizə haqqında danışdığım Vasif Həsənov bax bu cavan oğlandır.
Vasif uşaqları tövləyə, idman 
meydançasına
apardı. Qarabağ atları
haqqında onlara xeyli məlumat verdi. Sonra İsmayıl müəllimlə bir kənara
çəkilib çay içməyə başladılar. İsmayıl müəllim dedi:
– Maşallah, oğlun da sənin kimi ağıllı uşaqdır. O gün inşadan beş alıb.
– Doğrudan? Heç xəbərim yoxdur.
– Hə, yazmışdı ki, səyyah-kosmonavt olub başqa qalaktikaları gəzmək
istəyir. Bir kosmik xəritə çəkib səyahət marşrutunu da göstərmişdi. – Müəl -
lim gülümsədi. – Düzdür, 25 il əvvəl olsaydı, ona məsləhət görərdim ki, as -
tronom olsun. Amma sən mənə xəyalı gerçəkləşdirməyin mümkün
ol   du   ğunu sübut etdin. 
Bunu deyib İsmayıl müəllim mehribancasına əlini Vasifin çiyninə qoydu.
Vasif təvazökarlıqla başını aşağı salıb gülümsədi...
İşləyəni:
Dilrüba Cəfərova
Düşün və cavab ver
3. Hekay nin ideyasını hansı atalar sözü il  ifad  etm k olar?
A) S n saydığını say, gör f l k n  sayır.
B) Halva-halva dem kl  ağız şirin olmaz.
C) Niyy tin hara, m nzilin ora.
D) Yorğanına bax, ayağını uzat.
Yazı
4. Arzu etdiyiniz uşaq otağını yazıda t svir edin.
Dil qaydaları
5. M tnd  göy r ngl  verilmiş sözl rin hamısına xas olan qrammatik
xüsusiyy tl ri sadalayın. 
Düz ltm  isiml r  sas nitq hiss l rin  leksik ş kil çi l r artırmaqla
düz lir: 
kitabça, görüş,  laçı, dostluq, qızartı, görüntü.
Yadda saxla!      
DÜZӘLTMӘ İSİMLӘR
 Çap üçün deyil

---