Azerb dili 6-01 Layout 1
Yüklə 40,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yadda saxla! X B R – H R K T V M LUMAT 169 QƏDİM DÜNYA Çap üçün deyil
- Çap üçün deyil
Dil qaydaları 4. M tnd göy r ngl verilmiş sözl r sual verin. H min sözl r cüm - l d danışılan haqqında hansı m lumatları verir? 5. Suallar verm kl x b rin ifad vasit l rini mü yy nl şdirin. 1. Dağın başında bir maral durmuşdu. 2. Arif m nim n yaxın dostumdur. 3. K ndimizin havası çox t mizdir. 4. O, h miş ki kimi, ir lid dir. 5. S nd n t l b etdiyim yalnız budur. 6. N rgizin atası neft müh ndisidir. 7. n böyük arzumuz torpaqlarımızı azad görm kdir. 6. Nöqt l rin yerin verilmiş sözl ri x b r kimi işl tm kl dostluq haqqında atalar sözl rini b rpa edin. tanımaq, az, çox, üz dem k, qalib g lm k, arxa olmaq, sirr saxlamaq, axtarmaq, qorumaq 1. Dost dosta ... 2. Dost dostu dar günd ... 3. Dost dostun eyibini ... 4. Dost min is ..., düşm n bir is ... 5. Dostluq h miş ... 6. Dostun yoxsa, ..., tapdın, ... 7. Dost dostdan ... 7. X b ri müxt lif suallara cavab ver n cüml l r qurub yazın. X b r cüml d haqqında danışılanın h r k ti, adı, müxt lif xü - su siyy tl ri bar d m lumat verir. X b rin sualları müxt lif olur: n edir? kimdir? n dir? haradadır? nec dir? neç dir? hansıdır? v s. Bu cüml üzvü feil, isim, sif t, say, z rf, v zlik, ismi v feili birl ş m l r l ifad olunur. İfad vasit l rind n asılı olaraq x b r iki növ ayrılır: feili x b r, ismi x b r. Feili x b r h r k t, ismi x b r hökm bildirir. M s l n: hm d d danışır. Yarışda qalib g l n hm ddir. Bakı çox g göz ldir. X b r, sas n, cüml nin sonunda işl nir. Yadda saxla! X B R – H R K T V M LUMAT 169 QƏDİM DÜNYA Çap üçün deyil AFİNA VƏ ARAXNA Yunanıstanın paytaxtı Afina yu - nan ilahələrindən biri olan Afi na nın şərəfinə adlandırılmışdır . Әf sa nəyə görə, bu şəhərə dəniz ilahı Posey- don da öz adını vermək is tə yirdi . Belə olduqda ilahların ha kim liyi ilə yarış təşkil olundu . Afina və Po - seydon şəhərə sahiblik etmək üçün öz qüdrətlərini göstər məli idi lər. Әvvəlcə Poseydon gəldi və ak - ropola – şəhərin ən yüksək yeri nə öz üç dişli nizəsini sancdı. Həmin yerdən dəniz suyu fışqırdı. Sonra Afina gəlib ni zəsini yerə vurdu və həmin yerdən o dəqiqə bir zeytun ağacı çıxdı. Ha ki m lər məsləhətləşib Afinanı qalib elan etdilər. O vaxtdan bu şəhər Afina ad lanır. * * * Yunanıstanın qonşuluğunda yerləşən Lidiyada Araxna adlı bir qız yaşayırdı. O, toxuculuqda ustalığı ilə ad çıxarmışdı . Lidiyadan və Yu na - nıstandan qızlar, hətta ilahələr gəlib onun əl işlərinə heyranlıqla tamaşa edirdilər. Araxna duman kimi yüngül, hava kimi şəffaf saplardan gözəl parçalar toxuyur və öyünürdü ki, toxuculuqda onun tayı-bərabəri yoxdur. Bir dəfə Araxna dedi: – Qoy Afina özü mənimlə yarışa gəlsin . Mən ona qalib gələrəm . Afina həm də sənət və peşə ilahəsi sayılırdı. O, Araxnanın çağırışını eşitdi. Ağsaçlı, əli çəlikli qarı qiyafəsində onun qarşısına çıxdı: – Araxna, gəl sən mənim məsləhətimə qulaq as, öz sənətində ancaq insanlarla bəhsə gir, ilahəni yarışa çağırma. Araxna toxuduğu zərif parçanı əlindən yerə qoydu. Onun gözləri qəzəblə parladı. Qız acıqla qarıya cavab verdi: – Sən nə danışırsan, qarı?! Qocalıq ağlını əlindən alıb. Belə nəsihətləri, get, öz gəlinlərinə və qızlarına ver. Mən isə nə etdiyimi bilirəm. – Qocalıq təkcə gücsüzlük demək deyil, Araxna. Qocalıq həm də böyük təcrübə, müdriklik deməkdir. Təvazökar ol, itaət göstər, ilahəyə yalvar ki, 1. Oxuduğunuz hiss d n üç sas m lumatı t qdim edin. 170 VI BÖLMƏ Çap üçün deyil təkəbbürlü sözlərinə görə günahından keçsin. O, səhvini anlayıb üzr istəyənləri bağışlayır. – Yox, qarı, mən dediyimdən dönmərəm. Görürsən, Afina qorxusundan gəlmir. Deməli, mənimlə yarışa girməkdən çəkinir. Afina gördü ki, sözləri lovğa qıza təsir etmir. O öz görkəmini aldı və qəzəblə dilləndi: – Mən buradayam, Araxna. Araxnanın işlərinə tamaşa edən qızlar, qadınlar gözəl Afinanın qar şı - sında təzim etdilər, onu alqışladılar. Təkcə Araxna halını pozmadı. Hər sə - hər günəş üfüqdə görünəndə göyün üzü necə al rəngə bo ya nır sa, Afinanın da üzü qəzəbdən o rəngə düşdü. İnsanla ilahə arasında yarış başlandı. Afina ağ parça üzərində möh - təşəm Afina akropolunu və şəhərə hökmranlıq üstündə özünün Posey- donla yarışını təsvir edən səhnələrdən ibarət parça toxudu. Parçanın künclərində isə itaətkarlıqdan boyun qaçıran insanların ilahlar tərəfindən cəzalandırılması təsvir olunmuşdu. Sənət və müdriklik ila həsi Afina bütün bunları zeytun yarpaqlarından hörülmüş çələnglə çər çivəyə aldı. Araxna isə öz parçasında ilahların adi insan ehtiraslarına uyduğunu əks etdirən həyat səhnələri təsvir etdi. Parçanın kənarlarını sarmaşıq və çiçək dəstələri ilə haşiyələdi. Arax na nın əl işi çox mükəmməl alınmışdı, gözəlliyinə görə Afinanın işindən geri qalmırdı, amma onun toxuduğu səhnələrdə ilahlara ehtiram yox idi, əksinə, istehza hiss olunurdu. Bu, Afinanı dəhşətli dərəcədə qəzəb lən dirdi. O, Araxnanın parçasını əlindən alıb cırdı və üzünə çırpdı. Araxna bu biabırçılığa tab gətirmədi, iplərdən kəndir toxuyub özünü asdı. Afinanın qıza rəhmi gəldi, onu ölümdən qurtardı və dedi: – Yaşa, itaət göstərmək istəməyən təkəbbürlü qız! Amma sən ömrün boyu ipdən asılı qalacaqsan və ömrün boyu toxuyacaqsan. Bu cəzanı sənin bütün nəslin də çəkəcək. Afina sehrli bitkinin şirəsini Araxnanın üstünə çilədi. Həmin anda Araxna kiçildi, saçları töküldü və o, hörümçəyə çevrildi. O vaxtdan hö - rümçək – Araxna ipdən asılı qalıb və dinclik bilmədən toxuyur. Arif Əliyev Söz ehtiyatı 2. Lüğ td n istifad ed r k “t vazökar”, “ita t”, “t k bbürlü” söz l - ri nin m na larını araşdırın. Düşün və cavab ver 3. Sizc , n üçün Afina Araxnanı d rhal c zalandırmadı, vv lc qarı qiyaf sin gir r k onu niyy tind n daşındırmaq ist di? 171 QƏDİM DÜNYA Çap üçün deyil Yüklə 40,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|