Azərbaycan dünya əDƏbiyyatinda beynəlxalq Simpoziumun materialları
Yüklə 9,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Karl Reichl
- Wolfram Eberhard
- Warren Walker
- “The New Encyclopaedia Britannica”
- Françoise Genevray
- Judith M .Wilks -in
- Robert Bleichsteiner
- İhar Lalkou
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 134
tradition özbek d'URSS et d'Afghanistan” adlı kitabı yayımlanır. 1
s əhifəsində Göroğlu haqqında danışılır (məsələn: 7, 49, 107 və s.). 1992-ci ild ə Karl Reichl-in “Turkic Oral Epic Poetry: Tradition, Forms, Poetic Structure” adlı əsəri Nyu Yorkda yayımlanır 2 . K.Reichl bu əsərində Elias Mu şeqin 1721-ci ildə yazdığı “Nəğmələr”i təhlil edir, “Koroğlu” ilə bağlı mü əyyən məlumatları diqqətə çatdırır, Gürcüstan Elmlər Akademiyası Əlyazmalar İnstitutunda saxlanan, iyirmi səkkiz qoldan ibarət “Koroğlu” dastanından söz açır, kitabın hər bölümündə Koroğlu haqqında məlumat verir. Karl Reichl kitabının onuncu bölümünd ə “Koroğlu” və “Alpamış” dastanlarının meydana gəlməsi, inkişafı və tarixi özəllikləri ilə bağlı məlumatlar da verir. O, bu əsərinin bir bölü- münd
ə “Koroğlu” dastanının nümunəsi əsasında Türk dastanlarının yayılma problemind ən danışmış, dastanın türk dilində danışmayan xalqlar, o cümlədən gür- cül
ər və ermənilər arasında da yayıldığını və bu mözunun oradan da Krım və Tobol tatarları və s. keçdiyini göstərmişdir 3 .
əsərini “Türk Boylarının Destanları: Gelenekler , Şekiller, Şiir Yapısı” adı ilə türkcəyə çevirmişdir. Tərcümə 2002-ci ildə Ankarada Türk Dil Ku rumu Yayınları tərəfindən çap olunmuşdur. 1995-ci ildə Wolfram Eberhard “Minstrel Tales, from Southeastren Turkey” adlı əsərində Şərqi Anadoludan topladığı beş hekayəni (Ali Paşa, Köroğlu, Elbeylioğlu, Hurşit İle Mahmihri və Kozanoğlu) təhlil etmişdir. Burada Güney Anadolu aşıqlarından “Koroğlu”ya aid mətnlər toplamış və onları yazılı qaynaqlardakı “Koroğlu” mətnləri ilə qarşılaşdırmışdır 4 . Bu
əsər 2002-ci ildə “ Güneydoğu Anadolu`dan Aşık Hikayeleri” adı ilə türkcəyə çevrilmişdir (Wolfram Eberhard.Güneydoğu Anadolu`dan Aşık Hikayeleri. Çeviren: Müfide Kocaoğlan van der Hoeven. Ankara: TDK Yayını ( Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi Yayını:3), 2002). 1996- cı ildə Warren Walker “A Turkish Folktale: The Art of Behçet Mahir” adlı əsər çap etdirir” 5 . Əsərdə Behçət Mahir haqqında geniş məlumat verilir, onun “Koroğlu”dan daha çox qol bildiyini və bu dastanı dinləyiciyə musiqi aləti olmadan çatırdığını da qeyd edir. Həmin ildə Metin Ekici “The Anatolian Cycle of Köroglu Stories” adlı doktorluq işi yazır (Madison – Wisconsin, USA: The University of Wisconsin, 1996). Eyni zamanda, mü əllifin 2001-ci ildə “Popularization of Koroglu`s Epic Stories” (“Kö roğlu`nun Dеstani Anlatmalarının Şöhrеti” – İzmir, Еgе İngiliz vе Amеrikan İncеlеmеlеri Dеrgisi, Özеl Sayı, 2001) və “The Birth of Hero in Turkic Epic” (Türk Destanlarında Kahramanın Doğumu” – Milli Folklor, S. 49, Ankara: 2001) ad lı məqalələri də çap olunur.
1 R.Dor. Nourali, ou, Les adventures lyriques d'un héros épique: orature d'Asie Intérieure : episodes du cycle de Goroghli dans la tradition özbek d'URSS et d'Afghanistan. – INALCO, 1991. – 187 pages.
2 K. Reichl, Turkic Oral Epic Poetry: Traditions, Forms, Poetic Structure, The Albert Bates Lord Studies in Oral Tradition 7, New York, 1992. 3
M.Ekici.Türk Dünyasında Köroğlu. – Ankara: Başer Matbaası, 2004. 4 W. Eberhard. Minstrel Tales from Southeastren Turkey. – Berkeley: California Univ. Press, 1955. 5 Warren Walker.“A Turkish Folktale: The Art of Behçet Mahir. – New York and London: Garland Publishing İnc., 1996. AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 135
1998-ild
ə nəşr edilmiş “The New Encyclopaedia Britannica” kitabında “Ko- roğlu” еposu haqqında danışılır (The epics of Köroglu are common to both Iranian and Turkish tradition. He was a noble warrior – robber who became one of the central figures in folk literature from Central Asia to Anatolia ) 1 , Koroğlu dağının yеri müəyyənləşdirilir (Köroglu mountains in the western section, between the Sakarya and Kızıl rivers, there are four main ridges, the Küre, Bolu, Ilgaz and Köroglu mountains) 2 , Bolu türk хalqının tanınmış qəhrəmanı Koroğlunun məkanı, yеri kimi göstərilir (Bolu is the reputed home of the legendary Turkish folk hero Köroglu) 3 . Françoise Genevray Koroğlu ilə bağlı xeyli sayda məqalə (“Kourroglou : histoire d’une traduction inachevée”, Les Amis de George Sand (Paris), n° 20, 1998, pp. 29-44; “ Kourroglou: un objet littéraire mal identifié”, Revue de littérature comparée (Paris), 1999/3, pp. 307-327; “Alexandre Chodzko et George
XXe siècles), éd. Agnieszka Jakuboszcak et Daniel Tollet, Wydawnictwo Poznanskie, Poznan-Paris, 2007, pp. 111-122; “Quoi,vous n’avez pas lu
d’extraits, rubrique “Asiatiques”, Régis Poulet, Revue des Ressources, 29 janvier 2007) yazmışdır. F.Genevray G.Sandın həyat və yaradıcılığını tədqiqat mövzusu seçmiş, bu işində Paris nüsxəsinin fransız dilinə tərcüməsi və nəşr edilməsi məsələlərini də araşdırmışdır. O, 2007-ci ildə yazdığı “Quoi, vous n’avez pas lu Kourroglou!” adlı yazısında göstərir ki, Koroğlu– “kor oğlu” Yaxın Şərqdən Mərkəzi Asiyaya, Anadolu, Qafqaz v ə Türküstan ellərinə qədər tanınmış qəhrəmandır.Müəllif G.Sandın “Koroğlu”sunun nəşri tarixindən (1843, 1845, 1853-cü illər) söz açır və qeyd edir ki, bu əsər G.Sandın 1980-ci ildə çap olunmuş, 35 cilddən ibarət “Seçilmiş əsərləri”nə daxil edilmişdir 4 . 2001-ci ild ə Judith M.Wilks-in "The Persianization of Koroglu: Banditry and Royalty in Three Versions of the Koroglu Destan" adlı məqaləsi “Asian Folklore Studies” jur nalında dərc olunur 5 . M
əqalədə “Koroğlu” dastanı və onun variantlarından danışılır. 2003-cü ild ə Milli Folkor jurnalında Robert Bleichsteiner-in 1942-ci ildə yazdığı “Eine georgische Erzach und über den Rauber hautman Köroğlu” (Bir Gürcüce Anlatma ve Eşkıya Köroğlu’nun Hırsızlığı Üzerine) adlı yazısı dərc olunmuşdur 6 . İhar Lalkou 2005-ci ildə “Alexander Chodzko as initiator of the Azerbaijan culture “unveiling” in the West” adlı məqalə yazır. Müəllif məqalədə A.Chodzkonun h əyat və yaradıcılığı haqqında məlumat verir, “Koroğlu”nun Paris
1 The New Encyclopaedia Britannica, vol .22, 1998. – P.58. 2 The New Encyclopaedia Britannica, vol.28, 1998. – P.923. 3 The New Encyclopaedia Britannica, vol.2, 1998. – P.346. 4 George Sand, Œuvres Complètes, Genève, Slatkine-Reprints, t. XXIX, 1980. 5 Judith M. Wilks.“The P ersianization of Köroǧlu: Banditry and Royalty in Three Versions of the Köroǧlu destan,” Asian Folklore Studies 60/2, 2001. – PP. 305-318. 6 R.
Bleichsteiner. “Eine georgische Erzach und über den Rauber hautman Köroğlu (Bir Gürcüce Anlatma ve Eşkıya Köroğlu’nun Hırsızlığı Üzerine), 1942, Leipziger Beste. Jahrschrift für Sudosten Europa(Güney Avrupa Yıllığı) Leipzig ; Milli Folklor, 2003, Cilt:8, Sayı: 57, s. 152.
Yüklə 9,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|