Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 126-127. DEYƏRDİM MƏNİM ATIMDIR
- 128. BİR BAMBA SÜZMƏ, YOXSA UŞAQ
336 Deyir: – Bir manatdan. Deyir: – Gətir pulunu. Deyir: – Gəlib xoruzu aparanda pulunu verəjək. Deyir: – Səni yaman alladıb ha. 125. Seyid Saat babanın qonşu Başkənddə erməni dostu oluf. Bu erməninin də toyuğu, cücəsi, atı, inəyi, qoyunu çox imiş. Seyid Saat babanın bir günnəri hərrənif gələndə toyuxlara gözü tüşər. Erməniynən danışar, deyər bu toyuxlardan bir əlli dənəsini ver, atın belinə bağlıyıf aparım. Pulum yoxdu, pulunu da gətirərəm. Erməni zıkqıldeer ki, bəs mən bunu nağd pula verəjəm. Deyir: – Dininnən dönəsən. Əlli dənə toyuğu da ata yüklöyüfmüş. Otuz dənəsini düşürör, deyir: – Bax, bu otuz dəneyi girov saxla, apardıxlarımın pulunu gətirəndə gəlif buları da aparajam. Seyid Saat gəlif çıxıf öyünə. Hələ də erməniyə toyux pulu aparajax, gənə də. 126-127. DEYƏRDİM MƏNİM ATIMDIR Bir gün Seyid Saat bir erməniynən yoldaş olor, yolnan geder. Erməni bir at yükü xiyar aparermış. Ermənidən soruşor ki, ayə, erməni, apardığın nədi? Deyir: – Xiyar. Deyir: 337 – Ə, hava istidi, ondan bir-ikisini gətir, yeyək. Deyir: – Vermerəm, olmaz. Bir qədər gedənnən sonra Seyid Saat deyir: – Vermədin vermədin. Mən burdan belə gedəjəm, ancax sənə bu atın bir xasiyyətin örgədəjəm. Deyir: – Nədi? – deyəndə qayıder deyir ki, sən atınnan ehtiyatdı ol. O, arada gülgəbaz olor. Deyir: – Ə, gülgəbaz nədi? Deyir: – Bir formadan başqa formuya düşör. Cin-şəyatin for- masına, nə bilim, it formasına düşör. Erməni fikirri-fikirri geder at yedəyində. Seyid Saat da paltarın dəyişer, kəsə yolnan geder buna çater. Atın başınnan qantarğasın çıxarder öz başına taxer, atı burda qoyor, otduya- otduya qaler. Gedellər bir qədər. At gözdən itəndə Seyid Saat ayağını diriyir. Erməni deyir: “Nolur ə, bu tərpənmer?” Dala baxanda görür ki, yedəyində at əvəzinə insana oxşuyan bir şey var. Erməni yıxıler, özünnən geder. Seyid Saat da qantar- ğanı başınnan götürör, gəler atın başına keçirer, aparer geder. Erməninin öyünü də tanıyırmış. Günnərin birində ermə- ninin öyünün yanınnan keçəndə erməni atı görüb deyir: – Aa, at yedəyimdə cin olmasaydı, elə deyərdim bu mə- nim atımdı. 127. Məşədi Saat qardaşı Məşədi Cəlilnən qərib imam Rzanın ziyarətinə getdiyinə görə oların hər ikisinə məşədi deyiflər. Olar öz devrlərində çox əzab-əziyyətnən yaşamış seyiddər oluflar. Qəlbi yumşaq, insanpərvər insannar oluf, amma maddi vəziy- 338 yətdəri pis oluf. Ona görə də hər fırıldağa, hər yola əl atarax aylələrini idarə eliyiflər. Seyid Saadın dokquz qızı, altı oğlu oluf. Seyid Saat ağanın Başkənd deyilən yerdə mənfur qonşu- lardan dostu oluf. Həmin dostunun atı, toyuğu, cürbəcür ev heyvannarı oluf. Seyid Saat həmişə ermənini hərifliyifmiş. Ona deyərmiş ki, bu atı sat, vaxtkən canını qurtar əlinnən. Erməniyə deyərmiş ki, bu at gülgəbaz olacax və səni yiyacax. Nəhayət, günnərin bir günündə erməni dəyirmənnən gələn vaxdı Seyid Saat bunu izdeermiş. Çayın qırağında pal- çıxlı yerə girərək təmiz paltarını soyunuf gizdiyif, üzünü-gö- zünü palçıxlıyıf. Yayın günündə, erməni murgülüyə-murgü- lüyə atı çəkif yavaş-yavaş getdiyi yerdə, atın noxtasını çıxar- dıf öz başına salır, atın döşünə vuruf, atı geri qoalıyıf. At əy- ləşif orda otdamağa. Erməni bir müddət gedənnən sonra, bir- iki təpə aşannan sonra Seyid Saat əyaxlarını diriyif, qantar- ğadan tutuf geriyə doğru çəkif. Erməni geri çöyrülüf arxaya baxanda görör kü, yedəyindəki bir eybəcər insandı, dişdəri ağara qalmış. Erməni burda özünü tez yerə vurarax huşunu itirif, deyir: – Vay, Seyid Saatcan demişdi, elə atım gülgəbaz oldu, məni yiyacax. Onnan da erməni Seyid Saatı orda buraxıf qaşmışdı. Seyid Saat həmin günü atı gətirər evə, atın üstündəki unu, dəni boşal- dar. Sonra qoyun qırxan qırxılıx qayçısını götürüf atın quyru- ğunu da qırxar təmiz, yalmanını da qırxar. Evdə süzmə varmış, arvad ayran süzübbüş, qatı süzmə. Həmin süzmöynən ata təpəl düzəldər, ağzına, böyürrərinə alabəzək düzəldər, əyaxlarına səkil düzəldər, evin böyrünə hörüklüyər. Erməni, dostuna dərdikmə- yə 129 gələr ki, gedim görüm Seyid Saat bəlkə atın yerini bilə, aparanı görə. Bir dua yazdırım ona ki, atım gülgəbaz olub, bəlkə 129 Dərdikmək – dərdləşmək 339 qayıda gələ. Daha doğrusu, dua yazdırmağa gələr. Gələndə görər ki, döşdə bir at hörühlənif otdoor. Gələr Saatın yanına, deyər: – Ay Saatcan, bilersənmi nə var? Deyir: – Yox. Deyir: – Ə, at gülgəbaz oldu. Sən mana çox deyirdin, mən eşitmədim səni. – Ə, dininnən dönəsən, at nətəər at idi?– erməniyə deyir. Deyir: – Bax, sənin o atına oxşoordu. Sənin o atıyın belə təpəli olmasa, yalmanı, quyruğu qırxığ olmasa, əyağının səkili ol- masa, məssəb haqqı, deyərdim mənim atımdı. 128. BİR BAMBA SÜZMƏ, YOXSA UŞAQ Seyid Saat baba Çənbərək bazarına səfərə çıxar. Çıxan- da Düzrəsillidə Maşad Şəkər koxa deyilən koxanın gəlini bazarda yağ, süzmə, şor, pendir satırmış. Seyid Saat baba bir kısmat çörək tapıb əlində gələr ki, bir bamba süzmədən mənim bu çörəyimin üsdə çək, qızım, yiyim. Bu qayıdar buna nataraz söz işlədər. Bu qadının da yanında iki-üç aylığ körpə uşağı oluf, çağası oluf. Hərrənər arxa tərəfdən, çağeyi çuxanın ətə- yinə bükər, oğurroof gətirər evinə. Seyid Saadın qızdarı, arva- dı, uşağı bu çağaya baxallar burda. Ağlaşma, vay-şüən qopur ki, gəlin çağasını Çənbərəkdə itirif gəlif. Evdə bunu çox inci- dəllər ki, uşağı kimə verdin, neylədin? Axırda Kalvay Zey- naloğlu Cabbar deyilən bir nəfər şəxs olur. Öz devrinin savat- dı adamı oluf. O deyər ki, gedək bir Seyid Saatdan soruşax, onun dostu-tanışı çoxdu, bəlkə tapa bildi. Seyid Saadın yanına gələndə deyir, çətin hak-hesafdı, axtarış eliyim, görək hardan taperıx. Çox nəhayətdən sonra Seyid Saat deyir: Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|