Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aşıq Musa Səfəroğlu
_________Milli Kitabxana_________ 150 Alməmməd Aşıq Ələsgərin atasıdır. O, Göyçə mahalının Ağkilsə kəndində yaşamış, yoxsul həyat keçirmiş, kəndin sayılan adamlarından biri olmuşdur. Dülgərliklə məşğul olmuş, 4 oğul, 2 qız atası olduğu üçün həmişə zəhmətə qatlaşmış, Kəlbəcər əra- zisindəki meşələrdən gətirdiyi ağaclardan şana, kürək, dırmıq dü- zəldərək satar, ailəsini dolandırarmış. Alməmməd aşıqlıq eləməsə də, ustad aşıqların şerlərini əz- bərdən söyləyər, özü də həvəsi gələndə şeirlər qoşarmış. Onun şeirləri tez-tez aşıq məclislərində eşidilərmiş. Bu nəslin şeir ya- zanları çox olsa da, onların yaradıcılığına aid nümunələr bəzən qarışıq düşmüşdür. Alməmmədin qoşduğu, çox incə mətləblərə toxunan düşündürücü şeirləri olmuşdur. “Görmədim” divanisini M.P.Vaqif üslubunda söyləmişdir: Dünya, sənin gərdişinlə başa vuran görmədim, Qəhr oldu aləm, qəhr işindən, can qurtaran görmədim. Bilmirəm ki səbəb nədi, şadı qəmgin eylədin? Abadanı viran qoydun, artdı haran görmədim. Kəsilməz mürdə karvanı, qəflə işlər, köçər gedər, Nə İmranlar nakam qoydun, didəsindən yaş gedər. Yetmiş iki millət var, əli səndən boş gedər! Yanısınca malı-dövlət, pul aparan görmədim. Alməmmədəm, bu dünyada bir nişanam qalmadı, Getdi əldən qohum-qardaş, atam, anam qalmadı. Süleyman tutdu dünyanı, dedi: mənəm, qalmadı. Bir kəs ilə heç düz ola sənin aran görmədim. El şairi Alməmmədin “Görmədim”lə yanaşı, “İnsan”, “Şirin- şirin”rədifli daha iki qoşması da oxuculara tanışdır [85-5,7]. Aşıq Musa Səfəroğlu Göyçə mahalının Ağkilsə kəndində ana- dan olmuşdur. Qeyd olunmalıdır ki, indiyədək onun barəsində olan yazılarda yanlışlığa yol verilmiş, Göyçənin Qaraqoyunlu kəndindən olduğu göstərilmişdir. Bu səhvlik vaxtı ilə Azərbaycan Sovet Ensik- lopediyasında da təkrar olunmuşdur. Lakin İslam Ələsgər bu anla- şılmazlığa aydınlıq gətirmiş, əsil faktları diqqətə çatdırmışdır. _________Milli Kitabxana_________ 151 Aşıq Musa ilk təhsilini xüsusi məktəbdə alıb. İkinci məktəbi Göyçə aşıq mühiti olub. O, ustadlardan aşıq şeirinin incəliklərinə yiyələnib, saz havalarının mahir ifaçısı kimi tanınıb. Yalnız bun- dan sonra uzaq səfərlərə çıxıb. Aşıq Musanın yaradıcılığı çox zəngin olmuşdur. Təəssüf ki, şeirlərinin çoxu itib-batmışdır. Əldə olunan şeirlərinin əksər his- səsi Göyçənin Sarıyaqub kəndində yaşamış, axırıncı qaçqınlıqda Gəncəbasara pənah gətirmiş və vətən həsrətinə dözməyərək, dün- yasını dəyişmiş nəvəsi, “Torpağında izim qalan Göyçə” kitabının müəllifi Müşkül Musadan yazılıb oxuculara təqdim olunmuşdur. Müşkül Musa babasının adını daşımaqla həm də onun sənətini yaşatmışdır. Aşıq Musanın əldə olunan şeirləri onun yaradıcılığı barədə fikir söyləməyə imkan verir. Onun şeirləri içərisində aşıq yara- dıcılığının bütün növlərinə aid nümunələr vardır ki, bu da onun yaradıcılığının forma rəngarəngliyindən xəbər verir. Bir çox şeirlərindən ehtimal etmək olur ki, onun “Dağıstan səfəri” adlı bir dastanı da varmış. Aşıq Musa aşıq şeirinin ən mürəkkəb şəkillərindən məharətlə istifadə edib. Bir çox sənətkarların yetişməsində əlindən gələni əsirgəməyib. Söz düşəndə qocaman sənətkarlar Musanın hazırca- vab, qürurlu, şəxsiyyətinə hörmət edən, heç kəsdən çəkinməyən, sözü üzə şax deyən adam olduğunu danışardılar. Deyilənlərə görə, Musanın düşmənləri çox olub, hətta onu bir vaxtlar təqib də edib- lər. El aşığı ömrünün bir qismini səfərlərdə keçirib. Dəfələrlə Türkiyə və İrana səfərlər edib. Aşıq Ələsgərlə Türkiyə səfərinə dair dastan da yaranıb. Şeirlərindən bəlli olur ki, Aşıq Musa şair kimi kamil sənətkar olmuşdur. Onun “Nə günahı telli sazın?” gəraylısı yalnız lirizmi ilə deyil, həm də tutarlı məzmunu ilə aşıq şeirində xüsusi yer tutur. Sazı cadugar mollalardan müdafiə edən aşıq deyir: Məclisləri abad eylər, Nə günahı telli sazın? Məlul könüllər şad eylər, Nə günahı telli sazın? _________Milli Kitabxana_________ 152 Yeki şəcər, yeki dəmir, Ara vurmur, yalan demir, Qazı kimi rüşvət yemir, Nə günahı telli sazın? ... Musa vəsfin söylər saza, Ruh verir gəlinə, qıza. Oxşamayır şeyidbaza, Nə günahı telli sazın? Aşıq yaradıcılığına dair məqalə və kitab yazan bir çox elm adamları din xadimlərinin aşıq musiqisini haram buyurmağı ba- rədə dolayısı ilə açdığı söhbətlərində həmişə Aşıq Musanın yuxa- rıdakı şeirini misal çəkmiş, söz sənətinin paklığını və müqəddəs- liyini aşığın ifadələri ilə bir daha təsdiq etmişdir. Sazı, aşıq sənətini din xadimlərinin haqsız hücumlarından qoruyan aşıq göstərir ki, sazın və saz çalmağın heç bir günahı yoxdur. Əksinə, saz məclisləri abad edir, qəmli könülləri şadlan- dırır. Saz insana ruhi qida verir. Saz çalmağın günah olduğunu id- dia edən ruhaniləri ifşa edir. Aşıq bu şeirində bir-birinə zidd olan iki cəbhəni – saz sənəti ilə onun haram olduğunu deyənlər cəbhə- sini qarşılaşdırır. Hansı cəbhənin əməlləri günah sayılmalıdır? Şənlik məclislərinə yaraşıq verən, insanların könlünü açan, həyatı sevməyə, onu duymağa çağıran, təbiət və insan gözəlliklərini vəsf edən, onlara mərdlik, səxavətlilik, düzlük, vətənpərvərlik, qəhrə- manlıq duyğuları aşılayan saz sənətimi, yoxsa saz sənətini haram buyuranların ara vurmaları, yalan danışmaları, rüşvət yemələri, şeytançılıqları, cadu yazmaları, sələmçiliklə xalqı soymaları kimi əməllərimi?! Cavab özlüyündə aydındır. Aşıq Musanın yaradıcılığında dövrünün ictimai haqsızlıqları- na qarşı bir etiraz sədası duyulmaqdadır. Zəhmətkeşlərin ağır hə- yat şəraiti, ağaların, bəylərin, mülkədarların özbaşınalığı, çar çi- novniklərinin xalqa amansız divan tutmaları, xüsusilə yaz əkinçi, qış dilənçi olan kəndlilərin keçirdiyi məşəqqətli günlər aşığı hədsiz dərəcədə kədərləndirir: Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|