Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu

_________Milli Kitabxana_________ 
 
281
 
roğlu, xalq düşmənləri, xanlar xə  bəylər ilə mübarizə apararaq, 
bizim erməniləri də döyüşə  həvəsləndirirdi.Tarix boyu bizim 
aşıqlar həmin sazda bizə doğma olan Azərbaycan mahnılarını ifa 
ediblər. Uşaq yaşlarından, Azərbaycan musiqisinə qulaq asaraq, 
mən özümü öz xalqımla vətəndə hiss edirdim” . 
“Sovetakan Ayastan” qəzeti,  
1938, 20 aprel (erməni dilində) 
 
“Filosof-şair, mütəfəkkir Nizami öz zamanının qabaqcıl ide-
yalarının təxribatçısı olub.O, Islam dininə kobudluğuna qarşı çı-
xırdı. Xalqların dostluğunu, tərənnüm edirdi.” 
Nizami Gəncəvi. “Leyli-Məcnun”, 
İrəvan, 1947, səh.4 (kitaba giriş) (erməni dilində). 
 
“O (Nizami), bizim üçün, Qafqaz xalqları üçün əziz olduğu 
kimi eyni səviyyədə doğma və dəyərlidir. Qafqaz xalqlarının qar-
daş xalq olması üçün O, Nizami, öz humanist, azadlığı tərənnüm 
edən ideyaları ilə vasitəçilik rolu oynayırdı. O, həmişə Qafqaz 
xalqlarının qardaşlıq münasibətlərinin iştirakçşısı olub. 
Nizami tək Azırbaycan xalqının deyil, bütün qafqaz 
xalqlarının fəxridir- azərbaycanlıların, ermənilərin və gürcülərin”.  
Av.İsaakyan. Seçilmiş əsərləri, IV cild, 
İrəvan,1951, səh.100-101 (erməni dilində) 
 
Yeqişe Çarents (1897-1937) – məşhur şair, Zaqafqaziya  
və Azərbaycanın məşhur dramaturqu. 
C.Cabbarlının ölüm xəbəri məni sarsıtdı.Bu məşhur insanla 
bir neçə görüşlərə görə mənə aydın oldu ki, o, həmin şəxsiyyətdir 
ki, hansı ki, onun sayəsində tək Azərbaycanın deyil, həm də Za-
qafqaziya  ədəbiyyatı  və teatrı ümumittifaq məşhurluq  əldə etdi. 
Güclü söz ustadı olan C.Cabbarlı öz əsərlərində bizim beynəl-
miləl bolşevik mübarizəmizi qələmə alan qabaqcıl dramaturq idi. 
“Qrakan tert” (Ədəbi qəzet),  
10 yanvar, 1935, №1 (erməni dilində). 
   
 

---

_________Milli Kitabxana_________ 
 
282
 
Derenik Dəmirçyan (1877-1956) – məşhur yazıçı,  
Ermənistan EA-nın həqiqi üzvü 
“Nizami öz əsərlərində Azərbaycan xalqının əsrlərlə yaratdı-
ğı mədəniyyətin məzmunu haqqında yazırdı.Beləliklə, o Azərbay-
can xalqının dini mədəniyyətinin ədəbi formasını göstərmişdir.” 
D.Dəmirçyan. Böyük humanist,  
“Sovetakan Hayıstan”, 21 sentyabr 1947 (erməni dilində.) 
 
“Onun (Nizaminin) bəzən məqsədə uyğun olmayan” afo-
rizmləri və ideyaları xalqın dilindən düşmür. Bir çox nəsillər Ni-
zamidən çox şey öyrənib. Nizaminin yaradıcılığı, zorakılıq hökm 
edən dövrlərdə belə doğrudan da gələcək dirçəlişə qulluq edərək 
insanların ürəyində yaşamağa davam edir”.   
 
   
 
 
 
Yenə orda. 
 
Qareqin Ereytsiyan – məşhur jurnalist, “Molla Nəsrəddin” 
jurnalı ilə eyni ildə buraxılan “Xatabala”  
jurnalının redaktoru və nəşriyyatçısı. 
“Mirzə  Cəlilin kolleqalarından birinin səhər tezdən “Molla 
Nəsrəddin”in ilk nömrəsini gətirməsini heç vaxt mən unutmaram və 
adamı dərin düşüncələrə qərq edən jurnalı mən açdım və oxudum, 
sonra isə  rəsmlərə xeyli baxdım, məndə inam yarandı ki, xalqın 
sevimlisi olan jurnal o qədər savadlı yazılmış, ictimai məzmunlu öz 
qarşısınaciddi bütün xalqlara gərəkli, ciddi vəzifələr qoymuşdur ”. 
“Mən Cəlil Məmmədquluzadənin  ədəbi, tənqidi və ictimai 
fəaliyyətini həmişə yüksək qiymətləndirmişəm. O, çox mədəni 
adam olmuşdur. Az danışar, lakin çox işləyərdi.O,bütün varlığı 
ilə öz xalqına bağlı idi”. 
“Sovetskaya Armeniya” qəzeti,  
30 mart 1965, N38 (erməni dilində), 
 
A.Terteryan – sovet ədəbiyyatşünası,  
Ermənistan Elmlər Akedemiyasının həqiqi üzvü. 
“Ermənilər söhbət, danışıq zamanı Azərbaycan atalar sözlə-
rinə və rəvayətlərinə həmişə müraciət edirlər”. 

---

_________Milli Kitabxana_________ 
 
283
 
A.Terteryan. Abovyanın yaradıcılığı,  
Yerevan,1941, səhifə 202(erməni dilində). 
 
Nairi Zaryan – məşhur Sovet yazıçısı 
“Azərbaycanı məşhur ədəbiyyat günləri münasibəti ilə təbrik 
edir, Zaqafqaziya xalqlarının qardaşlığı  uğrunda mübariz, Azər-
baycan  ədəbiyyatının böyük klassiki Sabirin əziz xatirəsi qar-
şısında ehtiramla baş əyirəm”. 
“Kommunist” qəzeti, 28 dekabr, 1936 (erməni dilində).  
Stepan Zoryan – məşhur Sovet yazıçısı 
“Nizami, özünün zamanında yüksəlmiş, gələcək əsirlərə hu-
manist əlini uzatmışdı”. 
Stepan Zoryan. Böyük Azərbaycan şairi,  
“Covet Ermənistanı” qəzeti, 21 sentyabr, 
1947, N 222(erməni dilində) . 
 
“Nizami dünyanın böyük şairlərindən biri olmuş, Şərqdə şair, 
yaradıcı, mütəfəkkir kimi xüsusən o, yeganə dünya ədəbiyyatının 
məbədgahında nəhəng söz ustası kimi möhkəm yer tutmuşdur”. 
Yenə orada. 
 
“Biz bu dahi şairi (Nizamini) özümüzə doğma sayırıq, ona gö-
rə ki, onun əsərlərində nə qədər incə hisslər və fikirlər vardır, onlar 
bu gün də bizi həyəcanlandırır və bizi düşünməyə vadar edir” 
Yenə orada. 
 
“Bizim ədəbiyyatşünasların təbirincə, özünüm ideya və yara-
dıcılığı ilə o (Nizami) təkcə öz müasirlərinin və ardınca gələn 
şairlərin, həmçinin də bir çox orta əsr erməni  şairlərinin yara-
dıcılığına faydalı təsiri olmuşdur”. 
Stepan Zoryan. Böyük Azərbaycan şairi,  
“Covet Ermənistanı” qəzeti , 21 sentyabr, 
1947, N 222(erməni dilində) 
 
“Biz fəxr edirik ki, Azərbaycan xalqının böyük oğlu və Za-
qafqaziyanın gözəl oğlu Hizami mirvarini xatırladan  əsərlərini 

---