Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 2,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
220
(1989), “Davam edir 37” (1989), “Yaşasın Xalq Cəbhəsi” (1989), “Müstəqillik” (1989), “Qaldırdım cüt yumruğumu” (1990), “Qanlı cəllada” (1990), “Qorxma, mən sarsılmaz dağ qalasıyam” (1990), “Qovacağız” (1990), “Milli satqın” (1980-91) və başqa əsərlərini yazıb çap etdirmişdir. Həmin əsərlərin əksəriyyəti milli demokratik hərəkatın ictimai-siyasi mənzərəsini əks etdirən əsərlərdir. Bir tərəfdən türk dünyasmm birliyi, tərənnümü, digər tərəfdən xalq iradəsi, azadlıq ruhu, qürur türküsü, xalq cəbhəsi, Nəsiminin, Sabirin ... səsi ideya-məfkurə qay-nağı kimi milli-azadlıq hərəkatı nəhrinə dolmuş, digər tərəfdən Xəlil Rza Ulutürk özü inqilab bahadırı, Koroğlu, Dədə Qorqud kimi - Qələm və Qılınc timsalı kimi görünmüşdür! “Azadlığım - dövlət sərhədim” deyən mücahid şair milli Manifestini - Proqramını elan etmişdir. Onun adı Azadlıqdır! Şairi dəmir qəfəslərə, Gülüstam və Türkmənçayı qanla yazan bir məhbəsə aparan Azadlıq! Bu Azadlıq M.Müşfiqin “Mənim azadlığım mənim işimdir, Həyatım, taleyim, yüksəlişimdir” - misalında olan bir Azadlıqdır!
Şairin Azadlığı çoxlarının, əksəriyyətin dərk edə bilmədiyi səadətdir! Yerə-göyə sığmayan hakimiyyətdir! Balasını, laləsini, göz odunu, ağız dadını, nəhrini verməyə hazır olan qüdrət sahibi “vermir göylər boyda Azadlığını”! Bu Azadlıq yalnız onundur - dirilik suyu tək qovuşduğu, tapındığı Azərbaycandır! Damarlarına sıxılmış bu güc, bu qüdrət tükənməyən xalq nəhrini, xalq qüdrətini, iradəsini çəkib gətirir. Xəlil Rza Ulutürk “lapdan görür: dağlar gəlir elin boynunda, boynunda!” Buna görə də hədələyir ki, “dar gözünü geniş açsın Qoy üç yüz min
221
türkazəri, pərən-pərən, darmadağın edən qüvvət...” X.R.Ulutürkün Azadlığı xalq qüdrətindən qaynaqlandığına görə həm də qürur gətirir. “Nəhrlər coşursa kişi qa-nında, çiyni daşıyırsa qüdrət dağını, uça bilməlidi ucalığım”. Ucalıq dahilikdir! X.R.Ulutürkün dahiliyi Nəsimiləri, Füzuliləri, Sabirləri - zirvələri qovuşduran nurdur, zəkadır. Həmin ucalıq ve dahilik şairi “bütün əsrlərin övladı edib, əbədi zamana, ölməzliyə qovuşdurur”. X.R.Ulutürkün keçmişdən gəlib gələcəyə üz tutması xalqı ilə birgədir. Buna görə də 1989-1990-cı illərin şeirləri də xalq idealları, xalq taleyi ilə daha sıx bağlı olan siyasi şeirlərdir. X.R.Ulutürk bu illərdə “Düşmən amansızdır, yoxdur orta yol” deyə ancaq imperializmin qatı düşməni, milli azadlıq bahadırı kimi görünmüşdür. “Qalx ayağa, Azərbaycan”, “Gəlir böyük Azərbaycan”, “Azadlıq meydanı”, “Silahlan” deyən şair və onun qəhrəmam 1988-1990-cı illərin şeirlərində Azərbaycanın milli azadlıq hərəkatının içindən keçir. X.R.Ulutürkün baş vurmadığı yer, diyar, bölgə qalmır, inqilab bahadırının hər yerdən qadir, qüdrətli səsi gəlir, xalqı çağırır, təşkil edir və döyüşür! Torpaq, Vətən, Azadlıq düşmənlərinə qarşı yazır və döyüşür! X.R.Ulutürk poeziyasında milli azadlıq hərəkatının ciddi, işıqlı və müqəddəs kədər səhifələri zəka nuru ilə işıqlanır. Həmin zəka və poeziya nuru azadlığın öz “tonqallarından” gəlirdi. Sənətkar “Tonqallar meydanı”, “Azadlıq meydanı” ilə “səbr eylə”, təvəkkül fəlsəfəsini bir araya sığdıra bilmir, onu geri çəkmək istəyən qüvvələrə qarşı irəlini nişan verirdi. “Tonqallar meydanı” şairə görə, 30 milyonluq azəri türkünün, qarşısını tankların belə ala bilmədiyi ülfət meydanıdır. Bu meydan “Azərbaycanın bu gün özü boyda doğduğu Azərbaycandır”. Bir ucu Təbriz, bir ucu Dərbənddə olan Azərbaycandır. Bu yeni Azərbaycanı doğan, “göyə dayaq, yerə mərkəz olan bahadırlar ölə bilməz”:
222
Bu meydanda mən tanıdım hağrı tonqal igidləri, Alnındakı ipək qaytan, qırmızı, al igidləri. Cəbhədaşım, səngərdaşım o ideal igidləri. Bu meydanda anladım ki, adi ocaq pir olarmış. Mələk kimi, quzu kimi qızlar dönüb şir olarmış! (“Tonqallar meydam”) “Azərbaycan - aləmin Azadlıq meydanıdır” - deyən şair Azadlıq, tonqallar meydanında həm də xalqın birliyini, qüdrət və əzəmətini, cəbhəsini görür, əslində görməkdən çox Vətənə nicat verən qüvvə yalnız həm də özü olduğunu dərk edir. Xalqın cəbhəsi, səfərbərliyi ona görə yaranıb ki, “gözlərimə tuşlanıb bu gün düşmən gülləsi”:
Şair inam və məramında qərarlı olduğu qədər səfərbərdir, yaraqlıdır:
Planetin dincliyi, bəşəriyyətin bəklədiyi səadət yalnız qüvvələr birliyindədir:
Yüklə 2,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|