Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu

T3 
'1 
6.
 
Tərəflərin birləşməsi; 
7.
 
Konsensus zərurəti; 
8.
 
Davranışın tənzimlənməsi; 
9.
 
Əvvəllər həll edilməmiş münaqişələr. 
Tərəflərdən birindən asılı olmaq
 
layihə mühitində çox 
asanlıqla  meydana  gəlir.  Adətən  layihə  meneceri  işçi  heyətini 
dəstəkləmək  üçün  funksional  menecerdən  asılı  olur.  Layihə 
menecerləri  eyni  zamanda  layihə  işlərinin  keyfiyyəti  baxımından 
funksional menecerlərdən və işçi heyətindən asılı olur. Yerdə qalan 
işçilər də öz növbəsində işlə bağlı təlimatlann və təqvim planınm 
verilməsi ilə bağlı layihə menecerindən asılı olurlar. Digər tərəfdən 
iki  menecerdən  biri  işçi  heyəti  üçün  gözlənilən  nəticələri 
müəyyənləşdirmək  iqtidannda  olmadığı  halda  münaqişə  yarana 
bilər. 
Təşkilatlarda  differensasiya
 
layihə  mühitində  açıq  şəkildə 
özünü  göstərən  amillərdən  biridir.  Təşkilatda  differensa-  siyanın 
səviyyəsi  nə  qədər  yüksəkdirsə,  münaqişə  də  bir  o  qədər  böyük 
olur.  Layihə  mühitində  çoxpilləli  hakimiyyətin  mövcudluğu 
problemlər yaradır, bu, həm də münaqişəyə və asılılıq vəziyyətinin 
yaranmasına  səbəb  olur.  Menecer  arasında  yaranmış  münaqişəni 
həll  etmək  üçün  yüksək  rütbəli  rəhbər  cəlb  olunmalıdır.  O, 
funksional  və  layihə  menecerlərinə  formal  şəkildə  göstərişlər 
verməklə  tarazlıq  yarada  bilər.  Layihə  meneceri  layihə 
məqsədlərilə  birbaşa  bağlı  olan  şəxsdir.  Funksional  menecer 
layihənin  texniki  keyfiyyətinin  dəstəklənməsinə  görə  məsuliyyət 
daşıyır və təşkilatın funksional şəraitinin bərqərar olması ilə daha 
çox məşğuldur. Müxtəlif səviyyələr, öhdəliklər və cəhdlər layihə və 
matris təşkilatlarında münaqişələr doğurur. 
Tərəflərin  birləşməsi
 
adətən  münaqişə  ilə  nəticələnir,  bu 
zaman hər iki tərəf qərarın qəbul edilməsində iştirak etməlidir. 
184
 

---

« lU 
l i i v'  
Hor iki tərəf müştərək qərar qəbul etməli olduqda, münaqişə dnha 
da güclənir. Layihə heyətinin bölünməsi ilə bağlı olan müştərək 
qərarlar  funksional  və  layihə  menecerləri  tərəfindən  müştərək 
şəkildə  qəbul  edilməlidir.  Oxşar  müştərək  qərarlar  bütün 
ehtiyatlann təyinatı ilə əlaqədar olaraq rəhbərlik, layihə meneceri 
və  funksional  menecer  tərəfindən  qəbul  edilməlidir.  Ou  şərt 
menecerlər  arasında  sıx  ünsiyyətin  yaradılmasını  tələb  edir  və 
münaqişənin genişlənməsinə gətirib çıxara bilər. 
Konsensus  zəmriyyəti  bütün  tərəflərin  qərarla  bağlı  ola- 
rnq 
ümumi razılığa gəlməsi deməkdir. Funksional menecer kimi 
müxtəlif  təhsil  səviyyəsinə  malik  olan  nəticə  ilə  maraqlı  olnn 
şəxslər  və  layihənin  sürətlə  başa  çatmasını  arzulayan  lay- 
IİU) 
menecerləri  arasında  razılıq  çox  çətinliklə  əldə  edilir.  Bir  çox 
menecerlər konsensus əldə etmək üçün əksər hallarda səsverməyə 
üstünlük verirlər. 
Davranışın tənzimlənməsi məhdudiyyətlər ilə bağlı olduğu 
üçün həmişə münaqişəyə səbəb olur.  İşçi  heyəti bu vəziyyətdən 
əziyyət  çəkir.  O,  həm  funksional,  həm  də  layihə  menecerinin 
müəyyən  etdiyi  qaydalara  tabe  olur.  Menecerlər  işo  bu  zaman 
nəzarət  sistemini  birlikdə  müəyyənləşdirə  bilər-  lor.  Bu  zaman 
münaqişə ilə nəticələnən «iki qoç» hökmranlığı yaranır. 
Münaqişədən  əvvəlki  vəziyyət  -  vaxtında  həll  edilməyən 
münaqişə  adlanır.  İşin  bir  çox  aspektlərinin  üstündən  sadəcə 
keçilibsə və ya onlar ört-basdır edilibsə, yaxud bu zaman kiminsə 
nüfuzundan,  yaxud  kompromisdən  istifadə  olunubsa,  lıoll 
edilməyən münaqişə bu dəfə daha qabarıq şəkildə meydana çıxa 
bilər.  Əvvəlcə  mövcud  olan  münaqişələrin  həll  edilməsi  üçün 
tətbiq  edilən  xüsusi  metodlar  layihə  mühitinə  müəyyən  təsir 
göstərir.  Münaqişələr  vaxtında  qənaətbəxş  şəkildə  həll 
edilməyibsə, demək onlar hələ mövcuddur və onlar 
i 85
 

---

layihənin  idarə  edilməsinə  təsir  göstərir.  Layihə  və  matris  təş- 
kilatlarmm hər ikisinə münaqişənin xas olması layihə mühitin-' də 
müəyyən ziddiyyətlərin baş qaldırmasma səbəb olur. 
Bütün  bu  şərtlər  layihə  mühitində  qabanq  şəkildə  özünü 
göstərdiyinə  görə  münaqişənin  meydana  çıxması  ehtimalı 
yüksəkdir.  Layihə  menecerinin  vəzifələrindən  biri  münaqişələri 
idarə etmək və dağıdıcı nəticələrdən uzaqlaşdırmaqdır. 
Əsas münaqişə mənbələri aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir. 
Layihələrdə münaqişələrin yaranma səbəbləri 
Münaqişələr
 
Səbəblər
 
Layihədə  prioritetdən  irəli  gələn 
münaqişə
 
Layihə iştirakçılanmn yerinə 
yetirəcəyi işlərin ardıcıllığı ilə bağlı 
fikir aynhğı
 
İnzibati  prosedurdan  irəli  gələn 
münaqişə
 
Layihənin necə idarə edilməsi ilə 
bağlı idarəetmə və inzibati 
münaqişələr
 
Texniki 
məsələlərdən 
və 
kompromislərdən 
irəli 
gələn 
münaqişə
 
Texniki məsələlər və kompromislər 
üzrə narazılıq
 
İnsan  ehtiyatlarından  irəli  gələn 
münaqişə
 
Layihə komandasma işçi heyətinin 
yığılması ilə bağlı münaqişə
 
Qiymətlərlə bağlı münaqişə
 
İşin  baş  tutmaması  və  hadisələr  ilə 
bağlı smetada yaranan müna- qişe
 
Təqvim planı ilə bağlı münaqişə
 
Layihə işlərinin müddəti, ardıcıllığı 
və təqvim üzrə planlaş- dınlması ilə 
bağlı narazılıqlar
 
Şəxsi münaqişələr
 
Şəxslərarası narazılıq
 
Bir  neçə  münaqişəli  vəziyyət  növü  mövcuddur  ki,  layihə 
meneceri bu barədə  ətraflı məlumata malik  olmalıdır. Bu növlərə 
stress mühiti, ikimənalı rol, birdən çox rəhbərin olması və 
186
 

---