Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazırliyi Azərbaycan Respublikiası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti.
Yüklə 7,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
39 ətin keyfiyyətidir. ġəkil-19.Bədən nahiyələrində I və II növ ətlərin yerləĢmə topoqrafiyası Kəsim çıxarı daxili piylə birlikdə cəmdək çəkisini kəsim qabağı çəkiyə olan nisbətinin faizlərlə ifadəsinə deyilir.Qaramalda və qoyunlarda daxili piy, böyrək (piylə birlikdə) və cansızlaĢdırılmıĢ cəmdək kəsim çəkisini verir. Kəsim çəkisi donuzlarda baĢ, dəri, cansızlaĢdırılmıĢ cəmdəklə birlikdə daxili piyin birgə çəkisi baĢa düĢülür. Ət sənayəsində ətlik və piylik donuzlarda dəri soyulur. Ona gorə onlarda dəri kəsim çəkisinə daxil edilmir. Odur ki, zootexnika praktikasında və ət sənayesində kəsim çəkisinin hesablanması fərqlənir. QuĢlarda kəsim çəkisi onların kəsimdən sonrakı iĢlənmiĢ cəmdək çəkisi baĢa düĢülür. Daha doğrusu cəmdək, daxili piy və bütün yeyilən hissələr quĢlarda kəsim çəkisi verir. Müxtəlif növ heyvanlarda kəsim çıxarı orta hesabla aĢağıdakı kimi olur: Qaramal 55-56% Qoyun 44-52% Donuz 75-85% At 47-52% QuĢ 77-81% Ətlik istiqamətində yetiĢdirilən qaramalda zərif – boĢ (rıxlıy) kanstitusiya tipli ət Ģirəli, zərif, əzələ lifləri nazik və incə olur. BoĢ kanstitusiya tipli heyvanlarda: Qaramalda 70-72% Donuzlarda 87-89% Atlarda 60% qədər kəsim çıxarı qalxa bilər. Kəsim çıxarına cinsin xüsusiyyətindən və konstitusiya tipindən baĢqa yaĢ, cinsiyyət, köklük dərəcəsi, kökəltmənin sonunda canlı kütlə kimi amillər də, təsir edir. Heyvanlarda ət məsuldarlığını qiymətləmdirmək üçün bəzən ətlilik əmsalı hesablanır. Ətlilik əmsalı əzələdən yeyilən hissənin sümüyə olan nisbətinə deyilir. Ətlik keyfiyyətinin əlavə göstəricisi ətlilik indeksi adlanır. (Qreqori indeksi.) Ətlilik indeksini müəyyən etmək üçün ölçü lenti vasitəsi ilə horizontal olaraq, arxanın yarım qucumu ölçülür və cidov hündürlüyünə bölünür. arxanın yarım qucumu Ətli indeksi bərabərdir -------------------------------------- x 100 Cidov hündürlüyü Hereford və Oberdin Anqus cinslərində bu indeks 0.87, Cerzey cinsində 0,70 -ə bərabərdir. Bu indeks vasitəsi ilə qaramalda canlı halda ətliklik keyfiyyəti qiymətləndirilir. 40 Donuzlarda seçmə və qiymətləndirmədə tez yetiĢgənlik, kökəlməyə meyillilik və ətlilik keyfiyyəti göstəricilərindən istifadə edilir. Tez yetiĢgənliyin əsas göstəricisi 100 kq canlı kütləyə çatma yaĢıdır. Nisbətən tezyetiĢkən donuzlar kökəldikdə həmin çəkiyə 140-160 gündə, gec yetiĢən donuzlar isə 200 gündə və daha çox vatx ərzində 100 kq çəkiyə çatırlar. Onlarda canlı halda piyin qalınlığını ölçmək üçün bir sıra ulturasəs priborlardan: Don 6: Tuk - 2, OU-UKN-5, UZBL – 2 və sairə istifadə edilir. Canlı kütlə fak. Kofis = -------------------------- cəmdək, çəki Canlı kütlə x satn. kof. (2.06) məqbul çəki = --------------------------------------- fak. Kofisentə (əmsal ) Müxtəlif köklük dərəcədə qaramalın ətinin kimyəvi tərkibi və cəmdəyin morfoloji qruluĢu. (D. L. Levantin) Cədvəl-6. Cəmdəyin tərkibi Köklük dərəcəsi Ortadan aĢağı Orta Ortadan yuxarı yağlı Marfoloji tərkibi, % Əzələ 60.0 59.7 56.6 52.1 Piy 3.5 10.3 16.1 23.0 Sümük və qığırda 21.6 17. 5 15. 7 15.1 BirləĢdirici toxuma 14.3 12.3 11.5 9.6 Kimyəvi tərkibi - Su 74.1 68.3 61.6 58.5 Zülal 21.0 20.0 19.2 17.7 Yağ 3.8 10.7 18.3 22.7 Kül 1.1 1.0 0.9 0.9 41 Qara – ala cinsində 18 aylıq cavanların ət məhsuldarlığı (D. L. Levantin) Cədvəl-7. Göstəricilət Buğa Axta Düyə Kəsimnən qabaq canlı kütlə. Kq 508.0 445.0 418.0 Cəmdəyin çəkisi, kq 277.9 237.2 215 Daxili piyin çəkisi, kq 13.0 19.6 26.9 Kəsim çıxarı, % 57.2 57.7 57.9 Cəmdəkdə sümüyün miqdarı % 18.3 18.7 17.6 Ətin tərkibi % Zülal 18.9 17.8 17.7 Piy 9.7 18.4 19.4 Bu dövürdə, xüsusən kəsimqabağı dövürlərdən qabaq bəslənmə səmərələliyi öyrənilmiĢdir. Ət məhsuldarlığında isə təmiz artımı öyrənmək ətlik cinslər üçün daha vacibdir. Nəzarət kəsim aparıldıqda aĢağıda göstərilən əlamətlər öyrənilir. Canlı kütlə, ümumi cəmdək çəkisi (təzə və soyudulmuĢ ). Yağ-piy çəkisi (daxili, dərialtı və əzələarası) Cəmdək, yağ və kəsim çıxarı öyrənilir. Cəmdək çıxarı = Cəmdək çəkisi X 100 Kəsim qabağı canlı kütlə Yağ çıxar = Yağ.piy çəkisi X 100 Kəsimqabağı canlı kütlə Kəsim çıxarı = Cəmdək çəkisi +daxili piy X 100 Kəsim dabağı canlı kütlə Cəmdəyin ətlilik və əzələlik əmsalı D.Ġ.Qrudevə və N.E.Smirinski tərtib etdiyi formula əsasında təyin edilir. K= Cəmdək çəkisi X 100 Cəmdəyin uzunluğu K tam.ət = Budun qucumu X 100 Budun uzunluğu Yüklə 7,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|