Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)

 

 

  |                                           

lipoit turşusu 

          |              

QDP     

| 

 CO                                        

-CO

2

, -H

2

 

           CO                      COOH 

  |                                                                      ∫                          

 COOH                                                           S – K

0

A

           suksinat

 

α

 – ketoqlutar                                 suksinil – K

0

A           

        

 

Bu prosesdə kofaktor rolunu, NAD

+

, NADP

+

,

 

 lipoit tur-

şusu, K

0

A və Mg

2+

 oynayır. Bundan başqa, reaksiyada quaniz-

indifosfat (QDP) iştirak edir və qeyri-üzvi fosfat qrupunu özünə 

birləşdirərək quanizintrifosfat (QTP) formasına keçir. Əmələ 

gəlmiş QTP özündəki fosfat qalığını ADP-ə verərək onun ATP-

ə çevrilməsini, yəni substrat səviyyəsində fosforlaşmanı  təmin 

edir. 

 

                    QTP + ADP               ATP + QDP 

 

7. Krebs tsiklinin sonrakı  mərhələsində  kəhrəba turşusu 

(suksinat) oksidləşməyə  məruz qalır. Bu prosesdə suksinatde-

hidrogenaza iştirak edir. 

               COOH                                                    COOH   

         |                                                                |                            

               CH

2

                               

 

                         CH     

         |                       

suksinatdehidrogenaza 

      ||  

 

               C H

2

    + ½O

2

                                         CH      +  H

2

O

 

                |  

                  

                                             | 

  

  

             COOH                                                   COOH        

 

          

kəhrəba turşusu (suksinat)                      fumar turşusu

 

            

 

8. Əmələ gəlmiş fumar turşusu (doymamış turşu) fumarazanın 

təsiri ilə hidratlaşaraq alma turşusuna (malat) çevrilir. 

               COOH                                       COOH   

         |                                                   |                            

               CH                               

 

             CH

2

     

         ||                          

fumaraza 

         |  

 

               CH    + H

2

O                              CHOH      

 

                |  

                  

                                | 

  

  

             COOH                                       COOH         

         fumar turşusu                         alma turşusu (malat) 

 

 

 

Mühitdəki şəraitdən asılı olaraq (pH, temperatur və s.) fu-

marazanın iştirakı ilə fumar turşusunun alma turşusuna və 

əksinə çevrilməsi həyata keçirilə bilər. 

9. Növbəti mərhələdə spesifik malatdehidrogenazalar, alma tur-

şusunun oksalat-sirkə turşusuna çevrilməsini kataliz edir. 

 

               COOH                                                 COOH   

         |                                                             |                            

               CH

2

                               

 

                       CH

2

     

         |                      

malatdehidrogenaza 

        |  

 

               CHOH                                                  CO      

 

               |  

                  

             –2H

+

                     | 

  

  

             COOH                                                  COOH      

   alma turşusu (malat)                           oksalat-sirkə turşusu 

 

Reaksiya nəticəsində alınmış oksalat-sirkə turşusu isə 

dekarboksilazaların köməyilə dekarboksilləşərək piroüzüm tur-

şusuna çevrilə bilər. 

 

               COOH                                                  CH

3 

         |                                                              |                            

               CH

2

                               

 

                       CO  

         |                            

dekarboksilaza 

          |  

 

               CO                                                         COOH     + CO

2

 

                |  

                  

                                           

  

  

             COOH                                          piroüzüm turşusu 

    oksalat-sirkə  turşusu                                         

 

Krebs tsiklində yaranan birləşmələr, hüceyrədə mühüm 

əhəmiyyətə malikdir.  

 

3.1.6. Göbələklərdə tənəffüsün intensivliyi və oksidləşmənin 

alternativ yolları 

İbtidai göbələklərin qidalanma xüsusiyyəti və onların 

müxtəlif maddələr, o cümlədən, hidrolitik fermentlər sintez 

etmək qabiliyyəti biokimyaçıların və fizioloqların diqqətini 

cəlb etmişdir. Belə ki, bu xüsusiyyətlər, göbələklərin pato-

---