10
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri. 2011
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri. 2011
- Bu, ola bilməz, lakin o mövcüddür, - yad adam sakitcə dilləndi: - Bu kitabın səhifələrinin sayı
sonsuzdur – nə az, nə də ki, çox. Burada nə ilk səhifə var, nə də ki, son. Mən onu da bilmirəm ki,
səhifələr nə üçün təsadüfi qaydada nömrələnmişdir. Bəlkə də ona görə ki, külli-miqdarda
nəhayətsizliyə istənilən rəqəm daxil ola bilər...
Sonra o, sanki dərindən fikrə dalaraq, qeyd etdi:
- Əgər məkan nəhayətsizdirsə, deməli, biz onun istənilən nöqtəsində ola bilərik.
Onun fikirləri məni yavaş-yavaş hövsələdən çıxarırdı.
- Siz çox güman ki, dindar adamsız, – deyə xəbər aldım.
- Bəli, mən presviterianam (İngiltərədə və Amerikada yayılmış protestant məzhəblərindən
birinin tərəfdarı, – A. X.), vicdanım isə tərtəmizdir. Tamamilə əminəm ki, bu İblis kitabının
əvəzinə, Tanrı kəlamlarını özündə birləşdirən Müqəddəs kitab verməklə, həmin yerli adamı
heç də aldatmamışam.
Ona ürək-dirək verdim ki, vicdan əzabına qatlaşmağa dəyməz: eyni zamanda bizim tərəflərə
yolüstü necə gəlib çıxmasıyla maraqlandım. Məhz bu zaman mən bildim ki, o, əslən Orkney
adalarından olan şotlandiyalıymış. Mən vurğuladım ki, Stivensonla Yumu sevirəm və özümdə
ruhən Şotlandiyala möhkəm bağlılıq hiss edirəm.
- Siz yəqin ki, Stivenson deyəndə, Robbi Bernisi nəzərdə tutursuz, - o, sözlərimə düzəliş verdi.
Söhbət edə-edə mən nəhayətsiz kitabı öyrənməyə davam edirdim. Marağımı gizlətməyə
çalışaraq nəhayət ki, ondan soruşdum:
- Siz bu nəhayətsiz kitabı Britaniya muzeyinə təklif etmək istəyirsiz?
- Xeyr. Mən onu sizə təklif edirəm, - deyə kişi cavab verdi və çox iri bir məbləğin adını çəkdi.
Səmim-qəlbdən boynuma aldım ki, o qədər pulum yoxdur və fikrə daldım. Bir neçə dəqiqədən
sonra beynimdə plan yarandı.
- Mübadilə təklif edirəm, - dedim, siz bu kitabı bir ətək rupi və “Bibliya” ilə dəyişmisiz. Mən
də sizə yenicə aldığım təqaüdümü və Viklif tərəfindən ingilis qotiki ilə çap edilmiş dəyərli
“Bibliya”nı təklif edirəm. Yeri gəlmişkən, o kitab mənə ata babamdan miras qalıb.
- Viklif, özü də qotik hərfləriylə, - o, mızıldandı.
Yataq otağımdan pulu və kitabı gətirdim. O, əsl bibliofil marağıyla kitabı vərəqləməyə və titul
səhifəsini gözdən keçirməyə girişdi.
- Mən razı, - dedi.
Onunla belə asanlıqla razılaşması məni heyrətləndirdi. Fəqət çox-çox sonralar anladım ki, o,
əvvəlcədən kitabı satacağını güman edərək, mənim evimə ayaq basıb.
O, uzatdığım pulları heç saymadan tez gizlətdi.
11
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri. 2011
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri. 2011
Daha sonra biz onunla Hindistan, Orkney adalarından və haçansa oraları idarə edən norveç
müstəmləkəçilərindən danışdıq.
O, gecədən xeyli keçmiş getdi. Mən onu bir daha görməmişəm və adını da bilmirəm.
Qum kitabını kitab rəfinə, Viklifin boşalmış yerinə qoymaq istədim, son anda qərara gəldim ki,
onu “Min bir gecə”nin köhnə cildlərinin arasında gizlədim. Yatağa uzandım, lakin gözümə yuxu
getmədi. Gecənin bir yarısı, saat üç, ya da dörd olardı, işığı yandırdım və o qeyri-adi kitabı
götürüb çevirməyə başladım. Onların birində maska şəklinin həkk edildiyini gördüm. Səhifənin
yuxarı hissəsində isə doqquz rəqəmli nömrə qeyd edilmişdi ki, indi onu mən heç cür xatırlaya
bilmirəm.
Mən öz xəzinəmi heç kimə göstərmədim. Ona sahiblik xoşbəxtliyinə onun oğurlanacağı
vahiməsi və bir də bu kitabın, əsl həqiqətdə, nəhayətsiz olmaması qorxusu qatılmışdı.
Onsuz da dostlarım azalmışdı, indi isə mən olan-qalanlarla da görüşməkdən çəkinirdim.
Kitabın əsiri olmuşdum, bir yana çıxmağı belə yadırğamışdım. Böyüdücü şüşədən kitabın
yırtılmış kötüyünü və üz-qabığını nəzərdən keçirəndən sonra hər hansı bir saxtalaşdırmanın
olmadığını yəqin etdim. Təyin etdiyim kimi, hər iki kitabçama qeyd etməyə başladım. Şəkillər
bir də heç vaxt təkrarlanmırdı. Gecələr yuxusuzluğun mənə bəxş etdiyi bir röya anında da kitab
yuxuma girirdi.
Yay öz gəlişini hiss etdirəndə mən anladım ki, bu, olduqca dəhşətli kitabdır. Və ona nəzər sala-
sala, kitabı əlimdə tuta-tuta, mən onu özümdən daha az dəhşətli saya bilərdimmi? Hiss etdim ki,
bu kitab elə bir dəhşətli əşya, yaramaz və mənfur bir şeydir ki, gerçəkliyin özünü belə təhqir edir.
Mən od haqqında – kitabı tonqalda yandırmaq barəsində düşündüm, lakin qoxdum ki, atəş
nəhayətsizliyə çevrilər və bütün planeti öz tüstüsündə boğa bilər.
Yadımdadır, harada isə oxumuşdum ki, ağacın yarpağını meşədə gizlətmək daha düzgündür.
Təqüdə çıxana qədər Mexiko küçəsində yerləşən və içində doqquz yüz min cild kitab qorunan
Argentina Milli Kitabxanasında işləmişdim. Bilirdim ki, girişin sağ tərəfindəki dairəvi pilləkən
içində kitablar, xəritələr və dövri nəşrlər saxlanılan zirzəmiyə gedib çıxır.
Bir dəfə mən ora yollandım, hündürlüyü və çıxışa qədərki məsafəni unutmağa çalışaraq, köhnə
iş yoldaşımın yanından keçdim, tozlu rəflərin birində Qum Kitabını başımdan etdim...
Bir balaca rahatlandım, fəqət Mexikonun küçələrinə çıxmaq barədə istək hələ ağlımdan
keçmirdi...
Ruscadan çevirəni: Aydın Xan (Əbilov)