Say 2 (9) • 2014 | STRATEJİ TƏHLİL
241
İstifadə edilmiş ədəbiyyat:
1. Nicat Ə. Müdriklik məbədi. Bakı, 2005.
2. Бачинин В.А. Политология. Энциклопедический словарь. Санкт-Петербург,
2005.
3. Большая актуальная политическая энциклопедия. Москва, 2009.
4. Зотов А.Ф. Современная западная философия. Москва, 2010.
5. Хрестоматия. Москва, 2006, http://velesova-sloboda.vho.org/philosophy/
philosophie-des-fuehrertums.html
Eldar Amirov
The philosophy of the open society and political realities:
a contradiction or a consistent pattern?
This article deals with the essence of a democratic society in the context
of the realities of political psychology. Since its inception, many thought that
the idea of an open society in historical research by the French philosopher
Henri Bergson (1859-1941) in the twentieth century will be the core of the
political development of many advanced countries in the world. However, ex-
perience has shown that the threat and permanent interests of the states in
both the external and internal policies of always correct, and sometimes even
ignore the principles of an open society. However, at the time, this idea made
a significant contribution to the development of Western democracy and civil
society, but as a final and complete ideology it has not yet gained the upper
hand. According to some thinkers in politics there until animals started this
triumph possible.
Эльдар Амиров
Философия открытого общества и политические реалии:
противоречие или закономерность?
В статье рассматривается сущность демократического общества в
контексте реалий политической психологии. С момента возникновения
идеи открытого общества, очень многие считали, что введенные в
научный оборот французским философом А.Бергсоном (1859-1941) в
ХХ веке, станут стержнем политического развития многих передовых
государств мира. Однако как показал опыт, угрозы и постоянные интересы
государств, как во внешней, так и во внутренней политике всегда
корректируют, а порой даже игнорируют принципы открытого общества.
Правда, данная идея в свое время внесла значительную лепту в развитие
западной демократии и гражданского общества, но как окончательная
и полноценная идеология она еще не одержала верх. По мнению ряда
мыслителей пока в политике существуют животные начала этот триумф
невозможен.
STRATEJİ TƏHLİL | Say 2 (9) • 2014
242
Müasir dövrdə
Azərbaycanda fəlsəfi-
tarixi tədqiqatlar
Say 2 (9) • 2014 | STRATEJİ TƏHLİL
243
Açar sözlər: Azərbaycan, 20-50-ci illərin fəlsəfə tarixi, nəzəri-metodoloji
əsaslar, fəlsəfə və digər ictimai elmlər, tədqiqatçılar
Keywords: Azerbaijan, 20-50 - XX century history of philosophy, theoretical
and methodological framework, philosophy and other social sciences,
researchers
Ключевые слова: Азербайджан, история философии 20-50-х годов ХХ
века, теоретико-методологические основы, философия и другие обще-
ственные науки, исследователи
Müasir dövrdə
Azərbaycanda fəlsəfi-
tarixi tədqiqatlar
Vüsalə
MUSAYEVA
Bakı Dövlət Universitetinin
doktorantı
vusala.musayeva@yahoo.com
STRATEJİ TƏHLİL | Say 2 (9) • 2014
244
Azərbaycan fəlsəfi-tarixi fikrinin özünəməxsusluğu ilk növbədə ədəbi-
bədii təməllərdən qaynaqlanması ilə səciyyələnir. Bu baxımdam fəlsəfi-tarixi
tədqiqatların formalaşması ənənəsi, yazılı salnamə-abidə xarakterli araşdırma-
ların mövcud fəlsəfi irsi tam əhatə etməsi mümkün olmamışdır. Azərbaycanda
fəlsəfi düşüncənin özünün ifadəsi və təzahürü etibarilə akademik çərçivədən
kənarda mövcudluğu, ənənələrin mühüm əhəmiyyətə malik olması onun
özünəməxsus milli fəlsəfi ənənəsini formalaşdırmışdır. Nəzəri məntiqi dildən
çox bədii obrazlarla ifadə etmək, konseptuallıqla bədiilik xüsusiyyətini sintezdə
daşımaq buraya xas olan əsas cəhətlərdəndir.
Azərbaycan Avropanın və Şərqin fəlsəfi ənənələrinin milli çalarlarda təzahür
edən, bəzən bir-birini inkar edən, bəzən də bir-birini tamamlayan forma-
ların qarşılaşdığı məkandır. Milli fəlsəfi məktəb sivilizasiyalararası məkanın
özünəməxsus inkişaf dinamikasını özündə daşıyaraq eyni zamanda Qərb
ənənəsi ilə qarşılıqlı təsir prosesində inkişaf etmiş, orijinal məktəb və təlimlər
yaratmışdır.
Xalqımızın fəlsəfi-tarixi tədqiqatlar sahəsində irsi də çox zəngindir. Belə
ki, konkret ölkələrin milli fəlsəfi fikir ənənəsini, fəlsəfə tarixini, bütövlükdə
fəlsəfəsini tədqiq etmək, həm də onun dünya fəlsəfi fikir məkanına inteqrasi-
yasına töhfə vermək mənasında çox vacibdir.
Milli fəlsəfi fikir xüsusilə son əsrlərin əhatə etdiyi, milli dövlətçilik ideyaları-
nın geniş vüsət alaraq yayıldığı zaman kəsiyində daha da inkişaf etmişdir.
Azərbaycan fəlsəfəsinin və filosoflarının yaradıcılığı və elmi irsinin geniş
tədqiqi və təbliği də çox vacib məsələdir. Ölkəmizin öz fəlsəfi irsi və məktəbləri
barədə dünyada təsəvvürlərin olması məhz bu sahədə aparılan tədqiqatlardan
çox dərəcədə asılıdır.
Qeyd edilənlər baxımından XX əsrin 20-50-ci illərinin fəlsəfi fikir tarixinin
tədqiqi xüsusi maraq kəsb edir. Bəzi tədqiqatlarda XX əsri yalnız “sovet döv-
rü” adlandırmaqla bu mərhələdə baş verən son dərəcə mürəkkəb və çoxşaxəli
problemlərin, şəxsiyyətlərin, ideya və konsepsiyaların üstündən xətt çəkilməsi
kimi cəhdlərə rast gəlmək olur. Yaxud müasir milli fəlsəfi fikirlə ilk növbədə
Qərb müəlliflərinin tədqiqatları və eyni zamanda sovet dövrünün rəsmi fəlsəfi
nəşrlərinin təqdim etdiyi şəkildə tanış olurlar. Bəzən belə mövqelərə də rast
gəlmək olur ki, sovet dövründə tarixi materializm və dialektik materializmdən
başqa heç nə olmamışdır. Bu isə məqbul sayılan hal deyil.
Bu baxımdan bəhs olunan mərhələnin milli fəlsəfi fikrinin ideya və
düşüncələrini müasir dövrün mədəni ideyalar dövriyyəsinə daxil etmək, onu
müasir fəlsəfi meyillər kontekstində təhlil etmək çox aktual məsələdir. Yal-
nız bu halda görə bilərik ki, Azərbaycan xalqını təmsil edən mütəfəkkirlərin
dövlətçilik, milli varlıq, sivilizasiyalararası dialoq və s. sahələrdə irəli sürdükləri
nəzəri irs heç də həmin dövrdə Qərbdə, yaxud da Şərqdə mövcud olan ideya
və konsepsiyalardan zəif olmamışdır. Üstəlik də onların bu gün də nə qədər
aktual olması xüsusi vurğulanmalıdır.
Eyni zamanda alimlərimizin birgə səyləri ilə XX əsrin müasir Azərbaycan
fəlsəfəsinin, XX əsrin sonlarının və XXI əsrin əvvəllərinin fəlsəfi məktəbləri haq-
Dostları ilə paylaş: |