Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan döVLƏT ĠQTĠsad unġversġtetġ magġstratura məRKƏZĠ
Müəssisənin dövriyyə vəsaitinin tərkibi
Yüklə 0,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müəssisənin dövriyyə vəsaitinin tərkibi
62
Müəssisənin dövriyyə vəsaitinin tərkibi Normalaşan dövriyyə vəsaiti üzrə ehtiyatların plan norması və normativi müəyyən edilir. Normalaşan dövriyyə vəsaitinə daxildir; istehsal ehtiyatları, bitməmiş istehsal, gələcək dövrün xərcləri və hazır məhsula qoyulan vəsaitlər. Lakin normalaşmayan dövriyyə vəsaiti üzrə normativ müəyyən edilmir və onların həcmi operativ qaydada nizamlaşdırılır. Belə vəsaitlərə daxildir; bankda hesablaşma hesabında və kassada olan pul vəsaitləri; yola salınmış mallar (alıcılar tərəfindən ödənilməyən); debitor borcları və s. Təşkili mənbələrinə görə dövriyyə vəsaiti xüsusi və ona bərabər tutulan və borc alınmış vəsaitlərə ayrılır. Dövriyyə vəsaiti İstehsal dövriyyə fondları Tədavül dövriyyə fondları İstehsal ehtiyatl
arı İstehsal prose- sində
olan vəsaitlə
r Gələ-
cək dövrün
xərcləri Hazlr
məhsul Yolda
olan mallar
Pul vəsa-
iti Debi-
tor borcu
Normalaşdırılan dövriyyə vəsaiti Hesab-
laşmala rda
olan vəsaitlə
r Bankda
hesab- laşma
hesabın da olan
vəsait- lər
Normalaşdırmayan dövriyyə vəsaiti 63
Xüsusi dövriyyə vəsaiti minimum tələbat həcmində müəyyən edilir, yəni həmin vəsaitlər müəssisədə istehsal və satış proseslərinin arası kəsilmədən aparılması üçün zəruridir.
Müəssisənin dövriyyəsində xüsusi vəsaitlə yanaşa, cəlb olunmuş və borc alınmış vəsait də olur. Borc alınmış vəsait müəssisənin dövriyyəsində qısa müddətli kreditdən, cəlb olunmuş vəsait isə kreditor borcundan ibarətdir. Müasir dövrdə müəssisələrdə ən mühüm məsələ dövriyyə vəsaitinin qorunmasını təmin etməkdir. Bunu müəyyən etmək üçün aşağıdakıları bilmək lazımdır: 1.
Plan ilinin əvvəlinə xüsusi dövriyyə vəsaitinin mövcud həcmini; İstehsal dövriyyə fondları (100%) İstehsal ehtiyatlarında (70%) İstehsal prosesində (30%) Xam- mal və
əsas mate-
riallar (30%)
Alın mış
yarım fabrik
atlar (11%
) Tara
və tara
ma- terial-
lara (3%)
Cari təmir
üçün ehti-
yat his-
sələri (3%)
Yana caq
və enerji
(5%) Yana
caq və
enerji (5%)
Bitmə miş
istehs al
(19% Öz
isteh- salın
yarım fabrik
atı Gələ-
cək döv-
rün xərc-
ləri Kömək
çi materia
llar (9%)
Az qiymət-
li tez köhnə-
lən pred-
metlər (14%)
64
2.
İlin əvvəlinə xüsusi dövriyyə vəsaitinin normativini; Bu zaman xüsusi dövriyyə vəsaitinin çatışmamazlığı və ya artıqlığı müəyyən edilir.
Müəssisənin normal istehsal fəaliyyəti üçün dövriyyə kapitalına olan tələbatın düzgün müəyyən edilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Dövriyyə kapitalının təsnifatı
Qruplaşmanın əlamətləri Dövriyyə vəsaiti Funksional təyinatı İstehsal dövriyyə fondları (istehsal sferası) Tədavül
fondları (tədavül sferası) İstehsal və tədavüldə rolu Ehtiyatlarda olan vəsaitlər İstehsalda olan vəsaitlər Hazır məhsul Pul vəsaiti
Debitor borcu
İriləşdirilmiş elementlər Əmə k pre
dmetlə ri
Ə mə k v əs ai tl ər i Bi tməm iş m əh su l G əl əcə k dö vr ün
xərc lər i A nb ar da ha zı r m əh su l Y ol a sal ın an mal lar
Pu l v əs ai ti
Debitor borcu Planlaşma səviyyəsi normalaşdırılan normalaşdırılmayan
Müəssisədə zəruri həcmdə dövriyyə vəsaitinə plan tələbat normalaşma yolu ilə müəyyən edilir. Hər il təsərrüfatda maliyyə planı tərtib edilən zaman xüsusi dövriyyə vəsaitinə olan tələbat da (normativ) hesablanır. Lakin normativ daimi olmur. Müəssisələrdə döcvriyyə vəsaitinin normativi istehsalın həcmindən, təchizatın şərtlərindən, istehsal prosesinin uzunluğundan, istehsalın xarakter və mürəkkəbliyindən, işin mövsümlüyündən, hesablaşma qaydasından, kassa-hesablaşma xidmətinin təşkilindən, müəssisənin maliyyə imkanlarından və s. asılıdır.
Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|