49
2016-cı ildə Azərbaycan Respublikasında ÜDM istehsalı 57,7 milyard manat
təşkil edəcəkdir.
2016-cı ildə qeyri-neft sektorunda ÜDM 41,5 mld.manat və ya cari ilə
nisbətən 3,4 faiz real artımla proqnozlaşdırılmışdır. Lakin neft sektorunda isə
ÜDM istehsalı 16,3 mld.manat proqnozlaşdırılmışdır ki, bu da 2014-cü ilə nisbətən
10,8 faiz, 2015-ci ilə nisbətən isə 3 faiz çoxdur.
Cədvəl 2.2.12
2016-cı ildə ÜDM iqtisadiyyatın qeyri-neft sahələri
üzrə quruluĢu (faizlə)*
SAHƏLƏR
%-lə
Cəmi:
100
sənaye
32
Xidmətlər
39,7
Tikinti
14,1
Kənd təsərrüfatı
6,5
sair
7,7
*2016-cı il üçün AR Dövlət Büdcəsi haqqında Qanun.
Cədvəl məlumatlarından göründüyü kimi, 2016-cı ildə ÜDM iqtisadiyyatın
qeyri-neft sektoru üzrə quruluşunda sənayedə 32 faiz, kənd təsərrüfatında 6,5 faiz,
tikintidə 14,1 faiz, xidmətlərdə isə 39,7 faiz proqnozlaşdırılmışdır.
Cədvəl 2.2.13
Qeyri-neft sektorunda ÜDM həcmi (milyon manat)*
ĠLLƏR
ÜDM
Qeyri-neft sektorunda
məbləğ
2005
12522,5
6055,1
2006
18746,2
7630
2007
28360,5
10576,1
2008
40137,2
15197,3
2009
38601,5
16726
2010
42465
191179
50
2011
52082
23196,1
2012
54743,7
26864,4
2013
58182,0
30525,9
2014
58977,8
33038,3
*Azərbaycanın milli hesabları. 2015.
Yuxarıdakı cədvəl məlumatları qeyri-neft sektorunda 2005-2014-cü illərdə
ÜDM artım dinamikasını xarakterizə edir. Cədvəl məlumatlarından göründüyü
kimi, ÜDM-da qeyri-neft sektorunun payı 2005-ci ildə 48,3 faizi, 2010-cu ildə 45
faizi, 2014-cü ildə isə 56 faizi təşkil etmişdir ki, bu vəziyyəti də qənaətbəxş hesab
etmək olar.
Azərbaycan Respublikası 2016-cı il büdcəsində əsas fondlara əsaslı vəsait
qoyuluşu 4102,4 mln.manat və ya büdcə xərclərinin 25,2% həcmində
proqnozlaşdırılıb.
2016-cı ildə dövlət büdcəsinin əsaslı xərclərinin (4826 mln.manat) mühüm
tərkib hissəsini dövlət əsaslı vəsait qoyuluşu xərcləri təşkil edəcəkdir ki, bu da
3554,8 mln.manat proqnozlaşdırılıb.
2016-cı ilin büdcəsində qeyri-neft sektorunun sahələri üçün 1157,9 mln.manat
vəsait nəzərdə tutulub. Bu xərclər dövlət büdcəsi xərclərində 7,1 faizi təşkil
edəcəkdir. Bu vəsait iqtisadiyyatın sahələri arasında aşağıdakı kimi bölüşdürülür.*
№
SAHƏLƏR
Məbləğ (mln.manat)
1.
Mənzil və kommunal təsərrüfatı
416,7
2.
Yanacaq və enerji
5,6
3.
Kənd təsərrüfatı
596,6
4.
Sənaye, tikinti və faydalı qazıntılar (investisiya)
3578
*AR 2016-cı il üçün dövlət büdcəsi haqqında Qanun.
2016-dı ildə əsas kapitala ayrılacaq investisiyaların həcmi 18,8 mld.manat
proqnozlaşdırılır. Qeyd etmək lazımdır ki, 18,8 mld.manatın 57,8 faizini daxili
investisiyalar, 42,2 faizini isə xarici investisiyalar təşkil etməlidir.
51
2016-cı ildə əsas kapitala yönəldiləcək investisiyanın (18,8 mld.manat) 10,8
mld.manatının qeyri-neft sektoruna yönəldilməsi proqnozlaşdırılıb.
2016-cı ildə qeyri-neft sektorunun inkişafının daha da stimullaşdırılması və bu
istiqamətdə qeyri-neft sektorundan daxilolmaların artırılması vergi və gömrük
intizamının gücləndirilməsini tələb edir.
2016-cı ildə qeyri-neft sektorundan daxil olan vergilər büdcə gəlirlərində 46,5
faizi təşkil etməlidir, bu da 2015-ci ildəki gəlirlərdən 11,8 faiz çoxdur.
2016-cı il və ondan sonrakı illərdə dövlətin sənaye siyasətində AR-da
sənayenin inkişafı ilə əlaqədar olan 2015-2020-ci illər üçün qəbul edilən Dövlət
Proqramına uyğun olaraq bir sıra tədbirlər nəzərdə tutulmuşdur. Belə tədbirlərə
daxildir:
- sənayenin modernləşdirilməsi və strukturunun təkmilləşdirilməsi;
- qeyri-neft sənayesinin ixrac potensialının artırılması;
- enerjidən səmərəli istifadə edən, yüksək əlavə dəyər yaradan
rəqabətqabiliyyətli sənaye istehsalının genişləndirilməsi;
- elmitutumlu və innovativ istehsalın genişləndirilməsi;
- sair tədbirlər.
Gələcəkdə dövlətin sənaye siyasətinin əsas istiqamətləri sənayenin rəqabət
qabiliyyətinin artırılması və aotensialının gücləndirilməsi, sənaye müəssisələrinin
fəaliyyətinin dəstəklənməsi, sənaye zonaları və klasterlərinin qurulması və s. təşkil
etməlidir.
2016-cı il üçün proqnozlaşdırılmış vəsaitin 93,6 faizi infrastruktur layihələrin
maliyyələşdirilməsi üçün proqnozlaşdırılmışdır. Dövlət əsaslı vəsait qoyuluşunun
30,9 faizi (1028,2 mln.manat) nəqliyyata, su ehtiyatları və irriqasiyaya 1,4% (47
mln.manat), enerjetika və sənaye bölməsinə 1399,6 mln.manat, kənd təsərrüfatına
76,3 mln.manat, sosial yönümlü layihələrə isə 145,4 mln.manat vəsaitin
yönəldilməsi nəzərdə tutulmuşdur.
Dövlət İnvestisiya Proqramına əsasən investisiya layihələrinin orta və
uzunmüddətli dövlət proqramları ilə müəyyən olunmuş sosial-iqtisadi inkişaf
məqsədlərinə, investisiyanın qeyri-neft sektorunun və regionların inkişafına