Azsayli xalqlarin folkloru

 
 
141 
Məhəlleab duvhu taxt, 
Vuxavub verğenna vaxt. 
Zı irxınni Allahe 
Karba iphın yizda baxt. 
 
Çərənə eç vixeycın, 
Qabıx kişşes mexecın. 
Mana micaqna içiy 
Yizdi çocus yixecın. 
 
 
Çutçe ezayi ciqa, 
Hivşu yatsana mıqa. 
Aqar vas şi vukqanhi, 
Vuklel o vobna cıqa. 
 
Şit deş vobna alivxas, 
Abkın yiveylka duvxas. 
Sayre maral deş vobna, 
Avçinı xılel avxas. 
 
Zı harkınna Ereka, 
Suvaqilni dereka. 
Maralni qazet ha-a,  
Kidabına bereka. 
 
Bağençe ted sımaa, 
Kitserin qurt kımaa. 
Qadeykar pista deşta 
İçi nazbı hımaa.  
 
Çamra alüvku vuzal, 
Du-urni karnı quzayl. 
Ay yıkbı, yuşan he-e, 
Vuştu uftannı mizeyl. 
 
Məhəllədə qoydum taxt, 
Olubdur günorta vaxt. 
Məni yaradan Allah 
Qara yaradıb mənim baxtımı. 
 
Qırmızı alma olsun,  
Qabığını 
soymaq 
mümkün 
olmasın. 
O gözəl qız  
Mənim qardaşımın olsun. 
 
Cütçü əkirdi yeri, 
Sıyrılıb ökuzun çiyni. 
Əgər məni sevirsən, 
Başım üstündə yerin var.  
 
Quş deyiləm uçam,  
Gedib ağaca qonam. 
Yalqız maral deyiləm, 
Ovçunun əlinə keçəm. 
 
Mən getmişdim Eraya, 
Suvagil dərəsinə. 
Maralı şox gözlədim, 
Gəlmədi bərəsinə. 
 
Bağçadan gülü dərmə, 
Yırtılmış köynəyi yamama. 
Oğlanın pisi yoxdur 
Qız gəl naz eləmə. 
 
Çəmrə  qarışıb  aya  (önünü 
kəsib), 
Oturub qara quzeyə. 
Ay Saxurlar, danışın, 
Öz gözəl dilinizdə 

---

 
 
142 
Taxılbı saa axu, 
Attabı kaa axu. 
Qırqunqe vara geta, 
Ğu na-as yıqəl axu. 
 
Ulel oo karın qaşbı, 
Karda vod karın qaşbı. 
Nişil ıxey ilakka,  
Batraynı için qaşbı. 
Taxıl yığıla qalıb, 
Xırman təmirə qalıb. 
Hamı taxılı döyür, 
Sən niyə dala qalmısan. 
 
Göz üstə qara qaşlar, 
Qaradı qara qaşlar. 
Bütün dünyaya dəyər,  
Gözəl qızın qaşları. 
 
Banavuş (Xabarbı hı-ına va Tərcuma hı-ına: 11) 
 
Naa qivxı mıqal qardan, 
Kolek avudun banavuş? 
Deşxey darey vobvu Vatan,  
Duşmanıxa qaa karqış? 
 
Bənövşə (mahnı) (S: 11; Tr:11) 
 
Kol dibində bitən bənövşə, 
Niyə boynunu bükmüsən? 
Olmaya Vətən darda qalıb 
Yoxsa düşmənmi qarğıyıb Vətənə? 
 
 
Laylabı
81
 (Xabarbı hı-ına va Tərcuma hı-ına: 12)
 
Laylalar (S: 12; Tr: 12)
 
 
Gimeşşe, dixav, gimeşşe, 
Dek bazareka arkın. 
                                                           
81
 Hin layla nümunəbı sikılda farklıda Əli Süleymanovni “Babaseşina hikmet 
xazna (xuruni miletbışın folklor)” kitabe vodun. Bakı-“Apostroff”-2011; səh:130 
nəşr ıxaynı 
 
Bu layla nümunəsi bir qədər fərqli şəkildə Əli Süleymanovun “Babaların hikmət 
xəzinəsi (milli azlıqların folkloru)”, Bakı-“Apostroff”-2011;səh:130-da nəşr 
olunmuşdur 

---

 
 
143 
Heştile kalesta 
Vas çərəna qaççi ables, 
Kişmiş alles,  
Qurt alles. 
Gimeşşe, dixav, gimeşşe 
Qalixe, dixav, qalixe. 
 
Ağlama oğlum, ağlama, 
Atan gedib bazara. 
Bir azdan gələcək. 
Sənə qırmızı papaq gətirəcək. 
Kişmiş gətirəcək, 
Köynək gətirəcək. 
Ağlama, oğlum, ağlama, 
Yat, oğlum, yat. 
 
Gimeeşe, yişav, gimeeşe, 
Yığna çoci bakeyka arkın. 
Vas nisse alles. 
Maqaş ables. 
Trukkay ables. 
Gev ables.  
Misva ables.  
Gimeeşe, yişav, gimeeşe 
Qaliyxe, yişav, qaliyxe. 
 
Ağlama qızım, ağlama,  
Sənin qardaşın fermaya gedib. 
Sənə pendir gətirəcək.  
Sənə məgəş
82
 gətirəcək. 
Sənə trukkay
83
 gətirəcək.  
                                                           
82
 süd məhsuludur. Duz vurmursan. Şirin şor 
83
  milli  ornamentdir.  Bişirilmiş,  isti  suya  verilmiş  pendirdən  müxtəlif  heyvan 
füqurları  –  qoç,  keçi  füqurları  düzəldirlər.  Çobanlarda  bu  füqurları  düzəltmək 
üçün  taxtadan  düzəldilmiş  dopu  olurdu.  Dopunun  alt  tərəfində  taxtadan  üstündə 

---

 
 
144 
Quzu gətirəcək. 
Çəpiş gətirəcək. 
Ağlama, qızım, ağlama, 
Yat, qızım, yat. 
 
Uvhibi (Xabarbı hı-ına va Tərcuma hı-ına: 12) 
Nazlama (S: 12; Tr: 12) 
 
Qareşe – adeşe kulfatbi yıkəl avtul ha-an uvhibı: 
Həmpələn, bəmpələn,  
Pəbəlbişə avaykına bozalay.  
Yed xava deş,   
Dek xava deş.   
Xudva-xıle mıkey deş.  
Miz hole hirxima koxe  
Bıt hele rihen kexe.   
Day-day bala, day-day
84
. 
 
Qoca qarılar uşaqları bellərinə bağlayıb oxşayardılar: 
Həmpələn, bəmpələn
85
, 
Qar-qabığın içindən tapılan ləpə,  
Anası evdə yoxdur,  
Atası da evdə yoxdur.  
Evin açarı da əlimdə yox.  
Dil verirəm, sürüşkən olur,  
Quyruğunu verirəm, tüpürcək olur.  
Lay-lay bala, lay-lay. 
 
 
                                                                                                                                    
turukkay  bıçaqla  yonulmuş  hazır  şəkildə  olur.  Bunun  içərisini  müxtəlif  otlarla 
doldururlar. Rəngli mamırı döyüb çuxura tökürlər. Turukkay düzəldiləcək pendiri 
isti sudan çıxarıb bu mamırın üstünə yayırlar. Quruyandan sonra götürürlər. Həm 
pendir quruyur, həm də rəng keçir buna. 
84
 Belke hin cuvab həyvanni mizeyleme eyhe  
  Bəlkə də bu söz heyvanın dilindən deyilir
 
85
 Əzizləmə mənasında olan söz, yırğalana-yırğalana oxuyardılar
 

---