Bəhram hüseynov, ƏHMƏd salmanov, bakir məHƏRRƏmov azərbaycanin quru əraziSİNDƏ neft-qaz- geoloji rayonlaşdirma
Yüklə 413,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
| B.Hüseynov,
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 57 Az ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 58 B.Hüseynov, Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 59 Az ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 60 B.Hüseynov, Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 61 Güzd ək muldası (şəkil 24, şəkil 25) Ağcagil mərtəbəsi çöküntül ərinin çıxışları üzrə 10 x 12 km ölçülü geniş bir ərazini tutur. Geomorfoloji cəhətdən plato olan Güzdək muldasının dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi 100 -200 m arasında dəyişir. Bu platonun səciyyəvi cəhəti onun geomorfoloji quruluşu ilə tektonik quruluşunun bir-birinin əksi olmasıdır. Yəni, sinklinal quruluşlu geniş mulda relyefd ə əsasən yüksəkliklərdən ibarətdir. Əsasən Pliosen, qismən də Paleogen-Miosen neftli- qazlı komplekslərindən təşkil olunmuş Qərbi Abşeron tek- to nik zonası antiklinal strukturların geomorfoloji xüsusiy- yətlərinə və tutduqları coğrafi mövqelərinə görə Şimal, Mərkəz və Cənub-Qərb NQZ-lərə ayrılır. Şimal NQZ-si Mezozoy və Paleogen-Miosen, Mərkəzi və Cənub-Qərbi NQZ- ləri isə Paleogen-Miosen və Pliosen kompleksinə görə ayrılırlar. Q ərbi Abşeronun regional tektonikasının Paleogen- Miosen kompleksi çöküntül ərinin litofasiya və paleotek- tonik inkişaf şəraitindən asılı olan özünəməxsus struktur- tektonik xüsusiyy ətləri mövcuddur. Rayonun şimal-qərb hissəsində Paleogen-Miosen çöküntül əri qalınlıqları nisbətən az olduğu üçün, onlar Mezozoy kompleksi çöküntül ərinin struktur-tektonik xüsusiyy ətlərini əks etdirirlər. Mərkəzi tektonik zonanın şimal-qərb hissəsində yer- ləşən antiklinalların tağ hissələrində Oliqosen-Miosen çö- kün tüləri yer səthinə çıxırlar. Lakin çıxışların sahəsi qərb- Az ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 62 də yerləşən çıxışlara nisbətən azdır. Mərkəzi tektonik zo- na nın antiklinal zonaları da Şərqi Abşeronun antiklinal zonala rından geniş sinklinalla ayrılırlar. Cənub-qərbi tektonik zonanın şərq sərhədi Mərkəzi Abşeronun Fatmayı-Zığ antiklinal zonası ilə məhdudlanır. Qərbi Abşeron geotektonik baxımdan Böyük Qafqaz meqa antiklinoriumundan Abşeron periklinal çökəkliyinə keçid zonasında yerləşir. Qərbi Abşeronun regional tekto- nikası fonunda Paleogen-Miosen kompleksi çöküntülə- rinin litofasiya və paleotektonik şəraitindən asılı olan struktur- tektonik xüsusiyyətləri mövcuddur. Q ərbi Abşeronda əsasən Pliosen çöküntülərindən təş- kil olunmuş Qaraheybət-Lökbatan-Sarınca-Gülbaxt yarım- dair əvi antiklinal qurşaq və bu qurşağa söykənən Qaradağ, Şorbulaq antiklinalları yerləşirlər. M ərkəzi Abşeron tektonik zonası Qərbi Abşeron tek- to nik zonasından sinklinal çökəkliklə ayrılır. Zonanın ŞQ hiss əsində yerləşən Keçəldağ-Binəqədi, Saray, Corat-Nov- xanı və Fatmayı-Qırməki qalxımlarının nüvələrində Oliqo- sen-Miosen çöküntül əri yer səthinə çıxırlar (şəkil 23). Bu qalxımların davamında yerləşən böyük ölçülü Balaxanı- Sabunçu-Ramana, Suraxan ı, Qaraçuxur-Zığ qalxımları isə, yer s əthinə çıxan Məhsuldar Qat çöküntülərindən təşkil olunmuşlar (şəkil 27, 28, 29). M ərkəzi Abşeron antiklinal zonasından şimal-şərqdə, Pliosen-Antropogen çöküntül ərilə doldurulmuş Şərqi Ab- şeron depressiyası daxilində Buzovna-Maştağa, Qala-Tür- kan v ə Zirə qalxımları yerləşirlər (şəkil 28, 29, 30). |