Bəhram hüseynov, ƏHMƏd salmanov, bakir məHƏRRƏmov azərbaycanin quru əraziSİNDƏ neft-qaz- geoloji rayonlaşdirma

2
 
kateqoriyasına aid ehtiyatlarının 
miqdarı burada sənaye əhəmiyyətli ehtiyatların artımı üçün 
əsas ola bilmir. Eyni sözləri C
3
kateqoriyasına da aid etmək 
olar. Lakin onların təsdiqlənmə əmsalının yüksək 
olmamasını (K
təs
0,25) nəzərə alsaq və çıxarıla bilən neft 
resursunu
n çox hissəsini 27 struktura aid etsək, onda bir 
struktura düşən neft resursunun miqdarı xeyli yüksək olur.
Aparılan araşdırmaların nəticələri göstərir ki, sənaye 
əhəmiyyətli neft ehtiyatlarının artımı üçün əsas mənbə D
1
və D
2
kateqoriyasına aid resurslardır. Yuxarıda göstərildiyi 
kimi proqnoz resursların daha düzgün kateqoriyası (D
1
) 
ancaq 
Tabaşir çöküntülərinə aid edilir. Respublika üzrə D
2
kateqoriyasına aid neft resurslarının miqdarı D
1
kateqoriya-
sına nisbətən daha çoxdur. 
Perspektivli rayon və çöküntülərin seçilməsi üçün 
karbohidrogen resurslarının sahə üzrə yerləşmə sıxlığını, 
daha doğrusu vahid sahəyə düşən resursların xüsusi 
sıxlığını (min ş.y.ə/km
2
) bilmək lazımdır (cədvəl 2, 3). 
Aparılan tədqiqat işləri nəticəsində məlum olmuşdur ki, 
Mezozoy 
çöküntüləri kompleksinin kəsilişləri üzrə karbo-
hidro
genlərin yüksək sıxlığı Şamaxı-Qobustan, Abşeron və 
Qusar - 
Dəvəçi (30-35 min ş.y.ə/km
2
), daha az sıxlığı isə 
(4-5 min 
ş.y.ə/km
2
) Aşağı Kür və Acınohur rayonlarında 
qeyd olunur 
(cədvəl 4, şəkil 82).

---

B.Hüseynov, 
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 
225 
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ölkə üzrə Yura və 
Tabaşir çöküntülərinin karbohidrogen resurslarının miqda-
rında qaz çoxluq təşkil edir. Belə ki, bu göstəricilər, uyğun 
olaraq 70% və 60% təşkil edir. Qaz resurslarının ən çox 
miqdarı 5000-7000 m intervalına düşür. 
Cədvəl 4 
Azərbaycanın quru sahələri üzrə Mezozoy (Trias, Yura, 
Tabaşir) çöküntülərinin kəşf olunmamış karbohidrogen 
resurslarının xüsusi sıxlıqları 
Neftli-
qazlı 
rayonlar 
Sah
ə, 
km
2
K
əşf olunmamış 
resurslar 
K
əşf olunmamış 
resursların sıxlığı 
∑ KH, 
mln. 
ş.y.ə
Neft, 
mln. 
ş.y.ə
Qaz, 
mlrd. 
ş.y.ə
∑ KH, 
min 
ş.y.ə
Neft, 
min 
ş.y.ə
Sərbəst 
qaz, mln. 
ş.y.ə
Qusar-
D
əvəçi 
4600 275 
137 
122 
60 
30 
27 
Şamaxı-
Qobustan 
4500 319 
153 
155 
71 
34 
34 
Abşeron 2000 141 
70 
68 
71 
35 
70 
Muradxanlı 4650 206 137 
70 
44 
29 
15 
G
əncə 
6550 120 
107 
16 
18 
16 
2 
Aşağı-Kür 8000 39 
35 
- 
5 
4 
- 
Acınohur 4600 20 
19 
- 
4 
4 
4 
Kür-
Qabırrı 
çaylar arası 
3000 
52 
49 
17 
17 
16 
6 
Azərbaycanın quru ərazisi üzrə qiymətləndirilmiş ilk 
balans neft resurslarının 90%-dən çox hissəsi də göstərilən 

---

Az
ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 
226
dərinlik intervalında toplanmışdır. Yuxarıda deyilənlər bir 
daha təsdiqləyir ki, quru sahələrində Mezozoyun dərin 
qatları böyük karbohidrogen resurslarına malikdirlər. 
Şəkil 82. Mezozoy üzrə karbohidrogenlərin kəşf olunmuş
(C
3
+D) resurslarının sıxlıqlar xəritəsi 
(Ə.M.Süleymanov, 
B.İ.Məhərrəmov)
. 
Azərbaycan ərazisində geniş yayılmış Paleogen-Mio-
sen çöküntülərinin sənaye-əhəmiyyətli neft-qazlılığı Qusar-
Dəvəçi NQR-in Siyəzən monoklinalında, Qərbi Abşeronda, 
Şamaxı-Qobustanın cənub-şərq hissəsində, Yevlax-Ağca-
bədi çökəkliyində, Kür və Qabırrı çaylararası NQR-də təsdiq 
olunmuşdur (şəkil 83). 

---