251
Heç nemə yoxtur eksiklik xorxuçılarına anınq (Məz. 33/34: 10). Rəbdən
qorxanlar heç bir yaxşı şeydən korluq çəkməzlər. Biy kütkəy meni da manqa heç
nemə eksilməgəy (Məz. 22/23: 1). Ya, Rəbb mənim çobanım ol, heç nəyə möhtac
etmə məni. Evet yalğız suvlardan taşxın köplərninq, xaysı ki alarğa heç nemə
tiyməgəy (Məz. 31/32: 6). Hətta daşan bolsulu sellər də onlara heç toxunmaz.
heç bol ~ fel. – heç olmaq, yox olmaq: Azulaxda dağın heç bolmısar xırsız,
izdəsərsen yerni anınq da tapmısarsen // Azgına dağı – da sonqra bolmısar
yaman, izdəgəysen yerin anınq da tapmağaysen (Məz. 36/37: 10).
Bir az gözlə, pis yox olacaq,
Yerini axtarsan belə, tapılmayacaq.
heç et ~ fel. – heç etmək, boşa çıxarmaq, lağ etmək, ələ salmaq: Barçası,
kimlər ki ( kimlər) körərlər edi meni, heç etərlər ( tutarlar) edi meni (Məz.
21/22: 8). Məni hər görən lağ edirdi (heçə sayardı).
heçlik (-kə, -ninq, -ni, -tə, -tədir, -tədirlər, -tən, -i, -inə, -ində, -lər, -lərində)
ism. – heçlik, yoxluq, mənasızlıq, boşluq: Nek söviyirsiz heçlikni da izdiyirsiz
yalğanlixni? // Nek sövərsiz boşluxnu da izdərsiz yalğanlıxnı? (Məz. 4: 3). Nə
vaxtadək boş şeylərə meyl göstərib, yalan axtaracaqsınız? Adam heçlikkə
( boşluxqa) oxşadı da künləri anınq, neçik kölgə ( gölgə // kölegə kibik) keçtilər
( keçti) (Məz. 143/144: 4).
İnsan bir nəfəsə bənzər,
Ömrü kölgə kimi keçib-gedər.
hem // həm, em bağ. (< azərb. < frs .) – həm
hentisdanlı Bax: hintistanlı
her Bax: hər
heseb Bax: hesep
heseblə ~ Bax: heseplə ~
heseblən ~ Bax: heseplən ~
hesebləş ~ Bax: hesepləş ~
heseblavuçı Bax: heseplavuçı
hesebsiz Bax: hesepsiz
hesep (-ninq, -kə, -ni, -tə, -tədir, -im, -i, -in, -inə, -indən, -imizgə, -lərin) //
heseb (-gə, -ni, -i, -in, -indən, -lər, -lərgə) // hisəb (-inə) // hiseb ism. . (< azərb. <
ər .) – hesab:
heseplə ~ (-məgin, -dim, -di, -dix, -dilər, -mədi, -mədilər, -rsen, -r, -gəy, -
məgəy, -gən) // heseblə ~ (-mə, -mədilər) fel. – hesablamaq, saymaq: Heseplədilər
meni ( Hesepləndilər manqa), neçik aslannı ( aslan) ki, hadirdir avğa, neçik
balası aslannınq ki, olturur ( olturuptur) busulup ( pusulup) // Köründilər
manqa, neçik aslan ki, hadirlənir ulama, neçik balası aslannınq ki, olturur
ulama (Məz. 16/17: 12).
Onlar parçalamağa həris bir aslan kimidir,
Pusquda duran cavan bir şir kimidir.
heseplən ~ (-dim, -di, -dix, -dilər, -gəy, -gəybiz) // heseblən ~ (-ləndim, -dix)
fel. – hesablanmaq, hasaba alınmaq, sayılmaq: Heseplədilər meni ( Hesepləndilər
manqa), neçik aslannı ( aslan) ki, hadirdir avğa, neçik balası aslannınq ki,
252
olturur (olturuptur) busulup (pusulup) // Köründilər manqa, neçik aslan ki,
hadirlənir ulama, neçik balası aslannınq ki, olturur ulama (Məz. 16/17: 12).
Onlar parçalamağa həris bir aslan kimidir,
Pusquda duran cavan bir şir kimidir.
hesepləş ~ // hesebləş ~ fel. – hesablaşmaq, haqq-hesab çəkmək, hesab-kitab
etmək
heseplavuçı // heseblavuçı ism. – hesabdar
hesepsiz (-dir, -dirlər) // hesəpsiz (-lərninq) // hesebsiz sif. və zərf. – saysız,
saysız-hesabsız
hesəpsiz Bax: hesepsiz
hezret Bax: hazrət
həkiyət Bax: hakiyət
həlal sif. (< azərb. < ər.) – halal: Bügün Kirkor ağam blə haxlaştım, neməm
ağama xalmadı, ötməkin manqa halal etti. Bu gün əmim Kirkor ilə haqq-hesabı
bağladıq, indi əmimdə heç nəyim qalmadı (əmimə heç bir borcun yoxdur), çörəyini
mənə halal etdi.
həlallaş ~ (-ıp, -maxı) fel. – halallaşmaq:
həlallıx ism. – halallıq
həlbət // həlbəttə // elbət // elpək // xəlbət zrf. . (< azərb. < ər.) – əlbəttə:
Yoxsa mı menqilik keri etkəy meni Biy da dağın artıx biyənməgəy mi, elpək? //
Šahat ki, menqilik salğay meni Biy da kləməgəy dağı biyənmə dağı da? (Məz.
76/77: 8).
Məhəbbəti həmişəlik mi qurtardımı?
Vədi sonsuza qədər sona çatdı, əlbət?
Həlbət, bununq bilə də sanqa, Biy, umsandım (Məz. 26/27: 3). Ya Rəbb,
əlbəttə ki, Sənə güvənirəm (ümid edirəm). Eskə xoydum ki, həlbət da bu
cəxtliktir alnıma menim (Məz. 72 /73: 16). Bunu düşündüm, əlbəttə ki, qarşımda
çətin bir iş durmaqdaydı.. Həlbəttə, anda da xolunq seninq yol körgüzgəy manqa
(Məz. 138/139: 10). Əlbəttə, onda da Sənin əlin yol göstərər mənə. Həlbət,
heçtirlər (heçtir // boşturlar) oğlanları adamlarnınq, yalğandırlar oğlanları
adamlarnınq, tartovlarından (tartovlarında) kendilərininq yazıxlanırlar da
kendiləri heçliktədirlər birgə (ölçövlərinə) kensilərininq yazıx etərlər da
kendiləri boşluxtandırlar bir oğurdan (Məz. 61/62: 10).
Bəşər övladları yalnız bir heçdir –
Əlbəttə, insan övladları fanidir.
Tərəzinin gözündə çəkərkən hamısı yuxarı qalxır,
Çəkisi bir nəfəsdən yüngül gəlir.
Alay ox, neçik yüzləmə, keziyir adam, həlbət, heç yergədən buşurğanıyır,
xazğanıyır da bilməs, kimgə yığıştırıyır // Egər ki ne türlu da sürəttə yürür
adam, həlbət, boş çalışır, xazğanır da bilməs ki kimgə yığar (Məz. 38/39: 7).
Əlbəttə, insan kölgə kimi dolaşır,
Həqiqətən, o boş yerə çarpışır,
Var-dövlət yığır, kimə qalacağını bilmir.
həlbəttə Bax: həlbət
həm Bax: hem
Dostları ilə paylaş: |
