Beznazwy-1
Yüklə 1,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
Fuzuli Gazele 109 Nie rozumiem, czym jest świat, aż tak podchmielony jestem! Czym jest kielich, kim jest podczaszy, kim ja jestem? Marzę, by miła spełniła pragnienie mego serca. Lecz nie jestem pewien, czy wiem, co jest mym pragnieniem. Lecz czy jedno spotkanie z ukochaną mi wystarczy? Skąd jej obojętność, gdy ja tak zakochany jestem? Nie bierz za mędrca tego, co zna tajemnice świata. Mędrcem jest ten, kto zna wyższe prawdy poza tym światem. Fuzuli, twoje westchnienia i jęki zmęczyły nas. Gdyś szczęśliwy jest, to nie obnoś się z takim hałasem. Füzuli Qəzəllər 110 Ah eylədiyim sərvi-xuramanın üçündür, Qan ağladığım qönçeyi-xəndanın üçündür. Sərgəştəliyim kakili-mişkinin ucundan Aşüftəliyim zülfi-pərişanın üçündür. Bimar tənim nərgisi-məstin ələmindən, Xunin ciyərim ləli-dürəfşanın üçündür. Yaxdım tənimi vəsl günü şəm tək, əmma Bil kim, bu tədarük şəbi-hicranın üçündür. Qurtarmağa yəğmayi-qəmindən dilü canı, Səyim nəzəri-nərgisi-fəttanın üçündür. Can ver, könül, ol qəmzəyə kim, bunca zamanlar, Can içrə səni bəslədiyim anın üçündür. Vaiz bizə dün duzəxi vəsf etdi, Füzuli, Ol vəsf sənin külbeyi-əhzanın üçündür. Fuzuli Gazele 111 Za tobą, coś jak cyprys wiotka, nieustannie płaczę. O uśmiech pączka słodkich twych ust, krwawe łzy leję. Pod urokiem piżma twych loków, chodzę po bezdrożach. Myśląc o twych rozpuszczonych włosach strapiony błądzę. A smutek za tobą upoił moje biedne ciało. Krwawi mi serce i za rubinem twych ust ciągle tęsknię. Od dnia spotkania wypaliłem się jak cienka świeca. Do rozłąki przygotowywałem się noce i dnie. Od piekła rozłąki duszę i serce chciałem chronić, by jeszcze móc patrzyć w twe piękne oczy nieustannie. O serce, oddaj już duszę kokieterii tej peri. Bo właśnie o takiej chwili marzyłem bezustannie. Fuzuli, muezin wczoraj opisywał nam piekło. Pamiętaj o tym! Myśl o miejscu żałoby nieustannie. Füzuli Qəzəllər 112 Eşq dərdi, ey müalic, qabili-dərman deyil! Cövhərindən eyləmək cismi-cüda asan deyil! Dövr cövründən şikayət edənə aşiq demən, Eşq məsti vaqifi-keyfiyyəti-dövran deyil! Şəhrdən səhrayə bir fərq olduğun hər kim bilir, Bilmiş ol kim, eşq səhrasında sərgərdan deyil! Hər kim idrak eylər öz keyfiyyəti-halın, hənuz Dust rüxsarinə eyni-şövq ilə heyran deyil! Canın canan ittihadi fariq eylər cismdən, Cismdən agah olan can, vasili-canan deyil! Der imiş düşmən ki, həmdəmdir Füzuli yar ilə, Hər sözü böhtan isə, həqqa, bu söz böhtan deyil! Fuzuli Gazele 113 Lekarzu, na chorobę miłości eliksirów nie ma. Także oddzielić duszy od ciała na pewno się nie da. Nie jest zakochany ten, co narzeka na męki życia. Zakochany na nic nie zważa i ocucić się nie da. Pustynia jest pustynią, a miasto – miastem. Wszystko jasne. Wiesz dobrze; na pustyni miłości nie błądzić się nie da. Każdy, kto rozumie wyraźnie stan swego umysłu, pewnie nie wie, czym jest miłość. Tego się pogodzić nie da! Chociaż jesteś dzisiaj w jedności z ukochaną, to dusze są oddzielone, bo jedności prawdziwej na ziemi nie ma. Fuzuli, wróg mówi, że w miłości jesteście jednością. On zawsze mówił nieprawdę, lecz tym razem rację ma. Füzuli Qəzəllər 114 Bu aləm ki, könül, qeydin çəkərsən, möhnətü qəmdir, Fəna sərmənzilin seyr eylə kim, bir xoşca aləmdir. Anıb tənhalığı qəbr içrə nifrət qılma ölməkdən, Təriqi-üns tut kim, hər ovuc topraq bir adəmdir. Degil möhkəm cahan mülkündə hər bünyad kim, qılsan, Bəqa mülkündə tut mənzil kim, ol bünyad möhkəmdir. Əcəl alayişi-xövfü xətərdən qurtarar nəfsi, Bu cövhər kimiyayi-nəfsə bir iksiri-ə'zəmdir. Kəmali-eşqi-insan mövt iləndir rahi-hikmətdə, Bəli,mücraqılanhökmün misalın nəqşi-xatəmdir. Bahar əyyami kirsən laləzarə, xak əczasın Mühəqqər görmə kim, hər zərrə bir Cam ilə bir Cəmdir Əsiri-nəfsdir əhli-cahan, bilməz fəna qədrin, Füzuli, tərk təcridi sənə ancaq müsəlləmdir! Fuzuli Gazele 115 Ten świat, o który martwisz się, serce, tylko nieszczęściem jest. Ale przejdź kręgi poznania. Nasz świat wcale zły nie jest. A myśli o grobie się nie lękaj. Sam tam nie będziesz. Zapamiętaj, ta garść ziemi może też człowiekiem jest. Nie są silne fundamenty świata – jego bogactwa. W królestwie wieczności, gdzie będziesz, fundament silny jest. Śmierć – końcem ziemskich pasji, namiętności, niebezpieczeństw. Ona eliksirem i esencją życia, dla nas jest. Pełnię miłości i mądrości osiągamy przez śmierć. Tylko pieczęć śmierci gwarantem miłości naszej jest. Gdy wiosną wychodzę wąchać kwiaty, każda garść ziemi – prochem – pucharem Dżemszyda, i samym Dżemszydem jest. Ludzie – niewolnicy własnych żądz i pragnień, nie wiedzą nic o śmierci. Ty, Fuzuli, wiesz, co jej osnową jest. Füzuli Qəzəllər 116 Şəfayi-vəsl qədrin hicr ilə bimar olandan sor, Zülali-zövq şövqün təşneyi-didar olandan sor. Ləbin sirrin gəlib göftarə, məndən özgədən sorma, Bu pünhan nüktəni bir vaqifi-əsrar olandan sor. Gözü yaşlıların halın nə bilsin mərdümi-qafil, Kəvakib seyrini şəb ta səhər bidar olandan sor. Xəbərsiz olma fəttan gözlərin cövrün çəkənlərdən, Xəbərsiz məstlər bidadınıhüşyar olandan sor. Qəmindən şəm’ tək yandım, səbadən sorma əhvalım, Bu əhvalı şəbi-hicran mənimləyar olandan sor. Xərabi-cami-eşqəm, nərgisi-məstin bilir halım, Xərabat əhlinin halini bir xummar olandan sor. Məhəbbət ləzzətindən bixəbərdir zahidi-qafil, Füzuli, eşq zövqün, zövqi-eşqi var olandan sor. Fuzuli Gazele 117 Opuszczonego o rozkosz spotkania dziś zapytaj. Czy słodyczy i upojenia było pełne, pytaj. Czy znają słodycz jej warg, obcych lepiej nie pytaj. O te ukryte niuanse lepiej znawców zapytaj. Cóż ignorant może wiedzieć o czyichś płaczących oczach. A o ruchy gwiazd lepiej tego, co w nocy nie śpi, pytaj. Nie możesz być obojętna, gdy inni przez ciebie płaczą. A o stan tych, co są pijani, lepiej trzeźwego pytaj. Przez miłość do ciebie spłonąłem jak świeca. Lepiej wiatru nie indaguj. Mego wiernego druha raczej zapytaj. Przez twe oczy jak narcyza upoiłem się do syta. O stan bywalców tawerny raczej upojonego pytaj. Rozkoszy miłości nie zna pustelnik ani asceta. Fuzuli, jaka ona słodka, zakochanego pytaj. Füzuli Qəzəllər 118 Ey mələksima ki, səndən özgə heyrandır sana, Həqq bilir insan deməz, hər kim ki, insandır, sana Verməyən canın sənə bulmaz həyati-cavidan, Zindeyi-cavid ona derlər ki, qurbandır sana. Aləmi pərvaneyi-şəm’i-cəmalın qıldı eşq, Cani-aləmsən, fəda hər ləhzə min candır sana. Aşiqə şövqündə can vermək ikən müşkül degil, Çün Məsihi-vəqtsən, can vermək asandır sana. Çıxma, yarım, gecələr, əğyar tə’nindən saqın, Sən məhi-övci-məlahətsən, bu nöqsandır sana. Padışahım, zülm edib aşiq sana zalim demiş, Xubrulardan yaman gəlməz, bu böhtandır sana. Ey Fizuli, xubrulardan təğafüldür yaman, Gər cəfa həm gəlsə onlardan, bir ehsandır sana. Fuzuli Gazele 119 Ty, o twarzy hurysy, wszyscy cię uwielbiają! Mówią wokół żeś aniołem i cię uwielbiają! Bez ofiarowania ci życia nie ma wieczności! Będą żyć w raju ci, którzy cię uwielbiają! Jak ćmy oszalałe lecimy ku twej jasności! Tyś duszą pokoju świata – wszyscy cię kochają. Zakochanym ofiarować ci duszę nie jest trudno. Jak Mesjasz możesz dawać życie, więc cię kochają! Nie przychodź o północy, bo groźni są zawistnicy. Tyś piękniejsza od księżyca, wszyscy o tym wiedzą! Królowo, oszczercy mówią, że jesteś okrutna. Ty zawsze jesteś łagodna, więc ciebie kochają! Ach, Fuzuli! Nie pamiętasz, jakie są ślicznotki! I gdy cierpisz przez nie, myślisz, że cię obdarowują! Fuzuli Gazele 121 Słownik Al-Chidr, turec. Hyzr — legendarna postać, łącząca synkre- tyczne cechy starożytnych osób historycznych i wyobrażo- nych, zgodnie z arabskim znaczeniem imienia ubierająca się na zielono; Al-Chidr miał pomagać Aleksandrowi Wielkiemu w poszukiwaniu źródeł wody życia w drodze do Krainy Ciem- ności, lecz Aleksander zgubił się a Al-Chidr znalazł tę wodę i stał się nieśmiertelny; od tego czasu przekazuje proroctwa i pomaga ludziom. Dżemszyd — zgodnie z mitologią perską miał być stworzo- nym przez Ahura Mazdę pierwszym królem ludzkości, po śmierci zaś objąć panowanie w krainie umarłych. Jego kielich miał być zwierciadłem Boga. Farhad i Szirin – dwoje bohaterów poematów o nieszczę- śliwej miłości pióra wybitnych poetów: Nizamiego Gandża- wiego (1114–1209), Amira Chosroua Dihlawiego (1253–1325) i Aliszera Nawoiego. Szirin znaczy „Słodka”. Hassan Ibn Sabit — arabski poeta – towarzysz Mahometa, pochodzący z plemienia Banu Karzaj, zmarły w 674 roku. Irfan — oznacza badanie w islamskiej metafizyce i filozofii transcedentalnej. Jest to dążenie do poznania Boga poprzez bezpośrednie, osobiste doświadczenie. Irfan jest również jednym z wielu synonimów sufizmu. Füzuli Qəzəllər 122 Józef i Zulejka — miłość tych dwojga bohaterów jest uwa- żana za jedną z najpopularniejszych opowieści miłosnych w literaturach Bliskiego i Środkowego Wschodu oraz Indii. Historia biblijnego Józefa i Zulejki znajduje się również w dwu- nastej surze Koranu. W komentarzach do tej Księgi – tefsiarch, imię Putyfarowej zastąpione zostało imieniem Tulejka, a cała historia miłosna nabrała pięknego pozytywnego znaczenia. W kulturze muzułmańskiej Józef był oczywiście muzułmani- nem i symbolem szlachetności i wierności w miłości. W efekcie opowieść o miłości Józefa i Zulejki nazywana była „najpięk- niejszą z opowieści”. Kain — syn praojca Adama, zabił brata Abla. Madżnun i Lajla — para nieszczęśliwych kochanków Kajs i Lajla pokochali się od pierwszego wejrzenia; miłość chłopca była tak silna, że ludzie nazwali Kajsa Madżnunem, czyli opęta- nym przez złe duchy – dżiny. Motyw literacki tej niespeł- nionej miłości był często wykorzystywany w piśmiennictwie świata islamu. W literaturze azerbejdżańskiej znani jako Lejla i Medżnun. Muezin — w islamie mężczyzna o prawym charakterze i pięk- nym głosie, który śpiewem pięć razy na dobę nawołuje wier- nych do modlitwy. Noe — dziesiąty potomek praojca Adama, który w czasie po- topu uratował wszystkie żywe istoty na zbudowanej przez siebie arce. Fuzuli Gazele 123 Peri — piękna nimfa. Reyhan — bazylia. Sufizm, arab. tsawwuf — ruch mistyczny w islamie, asce- tyczna ścieżka do poznania Boga, prowadząca przez mądrość, miłość i medytę (zikr). Bojaźń towarzyszyła każdej z religii ksiąg, sufi właśnie byli w opozycji do tradycyjnej drogi pozna- nia, szukali Boga bardziej we własnych uczuciach. Szerbet — wschodni deser – sorbet jest napojem, w którym połączone są soki owocowe z cytryną, szafranem, miętą i przy- prawami. Füzuli Qəzəllər 124 Tərcümə Şəhla Kazımova 1978-ci ildə Bakıda, Azərbaycanda anadan olmuş, 2002-ci ildə Bakı Slavyan Universitetini bitirmişdir. 2002–2004-cü illərdə Polşa Dövlətinin təqaüd proqramı çər- çivəsində Varşava Universitetinin Şərqi Avropa İnstitutunun maqistratura şöbəsində təhsil almışdır. 2010-cu ildə Varşava Universitetinin Şərqşünaslıq Fakültəsində doktorluq disserta- siyasını müdafiə edərək, humanitar elmlər doktoru dərəcəsi almışdır. Hal-hazırda Varşava Universitetinin Şərqşünaslıq Fakültəsində Turkologiya və Orta Asiya Xalqları kafedrasının elmi-didaktik işçısidir. 2014-cü ildə Yanuş Kjıjovski ilə bir- likdə türk və polyak dilllərində Nazim Hikmətin rübailərin nəşr etdirmişdir. Yanuş Kjıjovski həkim və Şərqə valeh olmuş səyahətçidir. Hindistan mədəniyyətinə həsr olunmuş bir neçə albomu həm- çinin klassik fars, türk, özbək və urdu poeziyasının polyak dilinə tərcümələrini hazırlayıb nəşr etdirmişdir. Bununla ya- naşı uşaqlar üçün Şərq nağıllarından ibarət tərcümə kitabla- rının müəllifidir. Uzun illərdir Mədəniyyət İnkişafı naminə Polşa-Hindistan Cəmiyyətinin Varşava Şöbəsinin sədridir. Fuzuli Gazele 125 Przekład Shahla Kazimova urodziła się w Baku (Azerbejdżan), gdzie ukończyła w 2002 roku Bakijski Uniwersytet Słowiański. W roku 2002 otrzymała stypendium rządu polskiego, które umożliwiło jej dalsze studia w Studium Europy Wschodniej na Uniwersytecie Warszawskim. Dyplom UW otrzymała w 2004 roku. Tu również uzyskała stopień doktora nauk humani- stycznych w 2010 roku. Obecnie pracuje na Uniwersytecie Warszawskim jako wykładowca w Zakładzie Turkologii i Ludów Azji Środkowej Wydziału Orientalistycznego. Wspólnie z Janu- szem Krzyżowskim wydała w 2014 roku dwujęzyczny tom rubajatów Nazima Hikmeta. Janusz Krzyżowski jest lekarzem i podróżnikiem zafascy- nowanym Orientem. Wydał kilka albumów poświęconych kulturze Indii oraz przekładów tradycyjnej poezji perskiej, tureckiej, uzbeckiej i urdu. Jest również autorem książek dla dzieci przybliżających bajki Wschodu. W Indyjsko-Polskim Sto- warzyszeniu na rzecz Rozwoju Kultury pełni od lat funkcję prezesa oddziału warszawskiego. Mündəricat Spis treści Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Məhəmməd Füzuli – şair və mütəfəkkir . . . . . . . . . . . 8 Muhammed Fuzuli – poeta i filozof . . . . . . . . . . . . . . . 9 Qəzəllər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Gazele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Słownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Tərcümə . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Przekład . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Document Outline
Yüklə 1,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|