Şirkәtlәrin bilmәli olduğu çox saylı әmәk
prinsiplәri
Əmək normalarını və prinsiplərini korporativ dünyada təbliğ etmək üçün
Beynəlxalq Əmək Təşkilatının ən başlıca vasitəsi Çoxmillətli Müəssisələr və
Sosial siyasətə aid olan Prinsiplərin Üçtərəfli Bəyannaməsidir. Beynəlxalq
Əmək Təşkilatı Bəyannaməsi hökumət nümayəndələri, işəgötürənlər və işçilər
tərəfindən idarə olunduğu üçün və Korporativ Sosial Məsuliyyətin əmək
ölçülərini həyata keçirən ən müfəssəl vasitə olduğu üçün bu sahədə nadirdir.
Beynəlxalq Əmək Təşkilatı Bəyannaməsi şirkətlərin beynəlxalq əmək
normalarından götürülmüş prinsipləri ümumi siyasət, iş təbliğatı və
təhlükəsizlik, bərabər imkanlar və rəftar, təlim, əmək haqqı və gəlirlər,
minimum yaş həddi, peşə təhlükəsizliyi və sağlamlıq və sənaye əlaqələri
sahələrində necə tətbiq etmələri üçün olan tövsiyələrdən ibarətdir.
Bu, əmək məsələlərində daha ətraflı məlumat ilə və şirkətlərin cəmiyyətə
verdikləri xeyiri maksimum çoxaltmaq və zərəri minimum azaltmaq üçün
ətraflı təsəvvür ilə təmin edir.
Әmәk prinsiplәri vә biznes arasında әlaqә
Beynəlxalq Əmək Təşkilatının Konvensiyası beynəlxalq sazişdir, hansı ki,
üzv dövlətlərin təsdiqindən sonra nəticə etibarı ilə şirkətlərin fəaliyyətini öz
səlahiyyətinə götürən milli qanunvericiliyə daxil olmaq haqda öhdəliyə
çevrilir. Şirkətlər əmək prinsiplərinin həyata keçirilməsi üçün milli qanuna
riayət etməlidirlər.
Baxmayaraq ki, yalnız üzv dövlətlər konvensiyanı təsdiq edirlər, prinsiplər
və dəyərli bələdçilikdən ibarət olan konvensiya və tövsiyələr qanuni
razılaşmadan kənar öz işlərində təcrübələrini inkişaf etdirmək istəyən şirkətlər
üçün də münasibdir.
Beynəlxalq Əmək Təşkilatı Transmilli şirkətlər bəyannaməsi hökumətlərə
ünvanlanmış müəyyən beynəlxalq standartların əsasını təşkil edən prinsipləri
nəzərə alır və onları biznes gedişatına dair gələcək üçün planlar kimi ifadə
edir. Şirkətlər üçün Beynəlxalq Əmək Təşkilatı Transmilli şirkətlər
bəyannaməsinin xülasəsi Əlavə
3
də göstərilib.
Beynəlxalq Əmək Təşkilatı Transmilli şirkətlər bəyannaməsinin mətni və
daha ətraflı məlumat
www.ilo.org/multi
saytından əldə edilə bilər.
Beynəlxalq Əmək Təşkilatı Transmilli şirkətlər bəyannaməsi iştirakçılara
yalnız 4 əmək prinsipləri barədə deyil, eləcə də digər əsas sahələr barədə
- -
12
təlimat verə bilər. Bu bəyannamə beynəlxalq əmək normalarından alınmış
müəyyən prinsiplərin şirkətlərə müvafiq olmasının təsdiqinə əsaslanır.
BMT-nin Qlobal Sazişinin əmək prinsipləri əsas hüquqlarla əlaqəli
məhdud sayda olan standartlara əsaslanır. Müştərək davranış üçün gələcək
planların daha dərindən anlaşılması məqsədilə bəyannamə və transmilli
şirkətlər üçün İƏİT təlimatları eləcə də onların əlaqədar şərhləri və izahları
müştərək davranış üçün etibarlı istinad rolunu oynayır.
- -
13
Assosiasiya azadlığının və kollektiv danışıqlar
hüquqlarının effektiv şəkildə tanınması
müstəqilliyinin tanınması və dəstəklənməsi
(BMTnin Qlobal Sazişi Prinsipi 3)
Assosiasiya azadlığı nә demәkdir?
Assosiasiya azadlığı bütün işəgötürənlərin və bütün işçilərin azad və
könüllü surətdə peşə maraqlarının qorunması və inkişaf etməsi üçün qrup təsis
etmək və onlara qoşulmaq hüquqlarına hörmət etməyi ifadə edir.
İşçilər və işəgötürənlər dövlətin və başqa orqanların müdaxiləsi olmadan
öz təşkilatlarını təsis etmək, onlara qoşulmaq hüquqları vardır.
İşəgötürənlər işçilərin müttəfiqlik yaratmaq qərarlarına mane olmamalı,
heç bir şəkildə onların qərarına təsir göstərməməli, müttəfiqlik yaratmağı
seçən və onların nümayəndələri kimi fəaliyyət göstərən işçilərə qərəzlə
yanaşmamalıdır.
Kollektiv danışıqların aparılması nә demәkdir?
İşçilərin işəgötürənlə sərbəst sövdələşmə hüququ sərbəst müttəfiqlik
yaratmağın əsas elementidir. Birgə danışıqların aparılması işəgötürənlərin və
işçilərin müəyyən iş şəraitində münasibətləri barədə danışıqlar və müzakirələr
apardıqları könüllü prosesdir. İştirakçılara işəgötürənlər və ya onların
təşkilatları, həmkarlar ittifaqları və yaxud onlar iştirak etmədiyi təqdirdə
işçilər tərəfindən təyin olunmuş nümayəndələr aiddir.
Birgə danışıqların aparılması hər iki tərəfdən xoşməramlı və sərbəst
şəkildə davranıldığı təqdirdə effektiv funksiya daşıya bilər.
Razılığa gəlmək üçün cəhd göstərmək
Səmimi və konstruktiv danışıqlar
aparmaq
Əsaslandırılmamış gecikmələrin olmaması
Tamamlanmış razılaşmalara hörmətlə yanaşmaq və onları xoş
məramla tətbiq etmək
Tərəflərə kollektiv mübahisələrin müzakirə olunması və həll edilməsi
üçün kifayət qədər vaxt vermək.
Düzgün şəkildə sövdələşmə qarşılıqlı qəbul olunmuş kollektiv razılaşma
əldə etməyi planlaşdırır. Razılaşma əldə edilməzsə sıra ilə barışıqdan
uzlaşdırmağa qədər mübahisə həlli gedişatları istifadə oluna bilər.
- -
15