Болалар боғчасида миқдор ва сон тасаввурларини таркиб топтириш

 
7-MAVZU.
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA MATEMATIK
TASAVVURLARINI SHAKLLANTIRISH METODIKASI
Dars o’quv maqsadi:
Talabalarga bolalarda elementar tasavvurlarni shakllantirish usullari 
haqida bilimlar berish. 
Tayanch so’zlar va iboralar: 
seminar, ko’rsatmali, o’gzaki, o’yin, repraduktiv, praduktiv, 
taqqoslash, taxlil, sintez, umumlashtirish 
REJA: 
1.
Mashg‘ulotlami tashkil etish 
2.
Natural son tushunchasi 
3.
Mashg'ulotlar olib borish 
1-savolning bayoni : 
Ikkinchi kichik guruhda matematik tushunchalarni rivojlantirish yuzasidan maxsus ishlar 
o‘tkaza boshlanadi. Bolalami komil inson qilib tarbiyalash aniq fanlarning miqdoriy 

---

32 
munosabatlari va fazoviy shakllarini birinchi marta idrok etishning qay darajada muvaffaqiyatli 
tashkil etilishiga bog‘liqdir. 
Zamonaviy matematikada «son», «figura» va boshqa tushunchalami asoslashda to‘plamlar 
nazariyasidan 
foydalaniladi. Bu o‘z navbatida bolalarda miqdoriy munosabatlami 
shakllantirishga va natural son haqidagi tushunchani paydo qilishga sharoit yaratadi. 
To‘plam ta’riflanmaydigan tushuncha boMib, misollar asosida beriladi, masalan 
bog‘chadagi bolalar to‘plami, qo‘ldagi barmoq- lar to‘plami yoki gapdagi so‘zlar to‘plami haqida 
gapiriladi. Bundan tashqari, to‘plam biror narsaning yig‘indisini anglatuvchi so‘zlar o‘mida 
qo‘llaniladi, masalan, gala, guldasta, poda, ammo bu yig‘indida bitta element yoki birorta ham 
element boimasligi mumkin. 
To‘plamni turli usullar bilan berish mumkin, masalan, 2 va 10 sonlari orasidagi butun 
sonlar to‘plami, bog‘cha hovlisidagi daraxtlar to‘plami, viloyatdagi bog‘chalar to‘plami va 
hokazo, umuman to‘plamni berish elementlami sanash yoki uni tashkil etuvchi narsalaming 
xususiyatlarini aytish bilan beriladi. 
Narsalaming sifat belgilarini ajrata bilish va ular uchun umumiy bo‘lgan bitta belgi asosida 
bir guruhga birlashtirish—sifat kuzatish- laridan miqdor kuzatishlariga o‘tishning muhim sharti 
hisoblanadi.Bolalar bilan ishlash narsalaming umumiy belgilariga qarab tanlash va guruhlarga 
birlashtirish («barcha qizil rangli kubiklami tanlab ol» va shu kabilar)ni topshirishdan boshlanadi. 
To‘plam uning ayrim elementlarini ajratish, elementlarini to‘plamga birlashtirish yo‘li 
bilan bolalar to‘plamini uning elementlari birdan bir butun narsa deb idrok etishga 
o‘rganadilar.Kichkintoylarga to'plamlami taqqoslash va to‘plam tarkibiga kiruvchi elementlami 
miqdoriga ko‘ra teng quwatliligini aniqlash usullari o‘rgatiladi («echkilar qancha bo‘lsa, qo‘ylar 
ham shuncha», «ruchkalarga qaraganda qalamlar ko‘p»).Bolalar ustma-ust yoki yonma-yon 
qo‘yish usullari yordamida to‘plam elementlari o‘rtasida o‘zaro bir qiymatli moslik bor yoki 
yo‘qligini aniqlaydilar. 
Ikki to‘plam uchun o‘zaro bir qiymatli moslik tushunchasi shundan iboratki, birinchi 
to‘plamning har bir elementiga ikkinchi to‘plamning faqat bitta elementi mos keladi va aksincha 
(taqsimchalar qancha boisa, piyolalar ham shuncha; qiz bolalar qancha bo‘lsa, o‘g‘il bolalar ham 
shuncha va hokazolar chekli to‘plamlardir).