Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 113
Yoox, bu dünyaya nə isə olub, əgər limuzindən düşüb vaqona mindikdən sonra da, onun pəncərədə görünən zərif əlinə məhəl qoyan yoxdusa, bu hakimi-mütləq qocanın əlini heç kim tanımırsa, bu dünyada nə isə baş verib. İndi bu əl – aran yerlərinə yeni dəmir yolu xəttini açan ilk qatarın yarımçıq pəncərəsindən kiməsə hədər yerə yellədilən mənasız bir əl idi. Qatar, bir vaxtlar malyariya bataqlığı olan ətirli çöllərdən keçib, qara-qışqırıqçı bataqlıq quşlarının dolaşdığı düyü zəmilərinin yanından ötərək, prezident möhürü vurulmuş inək sürülərini hürküdərək, ağlasığmaz mavi çalarlı düzənliklərlə sarı şütüyürdü; o isə vaqonun, səyahətdən çox matəm mərasimlərinə daha çox yarayan, qara, məxmər üzlü kupesində oturaraq, özü-özünə: «Lənət şeytana, bəs mənim köhnə, dördayaqlı qatarım hanı? Hey çığırışan meymunlar hanı? Hanı cənnət quşlarının nəğməsi? Hanı yenilməz əjdahalı ölkəm, hanı vətənim? Bütün bunlar hara yox oldu, anam mənimcan?» Keçmiş vaxtları, bircə stansiyalar və ingilis şlyapaları taxmış, qaradinməz hindu qadınları oturan yarımstansiyalar yada salırdı: bu qadınlar, müxtəlif heyvanlar şəklində bişirilmiş şəkərli meyvələr, kartof və qızardılmış toyuq satırdılar; gül-çiçəkdən yığılmış «Vətənin böyük atasına əbədi eşq olsun!» - şüarı görünən arakəsmələr boyu qızğın alver gedirdi; o, yenə əvvəlki möhtəşəmliyində, əvvəlki qüdrətində idi və yenə heç kəs onun harda olduğunu bilə bilmirdi; onun adı yenə əvvəlki qaydada hamını diksindirirdi; axı, ölkədə baş verən hər şey yenə onun adıyla bağlıydı; o özü də son vaxtlar qorxu içindəydi, çox vaxt özünü, təqib olunan qaçqın kimi hiss edirdi, səbr kasası daşanda isə: «Belə yaşamaq ölümdən də betərdi!» - deyə Xose İqnasio Saens de la Barranın üstünə çımxırır, cavabında isə: «Elə deyil, general, bu, qanun çərçivəsində gedən Tərəqqidir!» - kəlamını eşidirdi, bu cümlənin ardınca, məlahətli təbəssümlə müşayət olunan, min cür ən ağlasığmaz, sirli və inandırıcı sözlər gəlirdi. Və o, onsuz, özünü tamamilə tənha hiss etdiyi bu lənətəgəlmiş Saens de la Barrayla bir dəfə təslim olub razılaşdığı kimi, bu yırtıcıyla - yuxusuz gecələrdə ürəyində söydüyü, səhərlər isə yenə hakim-mütləq və gərəkli olan bu qəddar adamla razılaşmalı olurdu; bu adamın, az qala ayaqyoluna gedəndə belə, ondan ayrılmadığı insan gözlü, insan adlı, gözəl köpəyi Lord Köxellə birgə, günün günorta çağı üzündəki mülayim təbəssümlə peyda olmağıyla, bizim generalın gecəki qəzəbinin sovuşmağı bir olurdu; general, həmin dəqiqə bütün acığını, kin-kidurətini unudur, onun təklif elədiyi hər bir şeyi ürəkdən bəyənir və deyilənlərə elə dinməzcə, elə tələskənliklə əməl eləyirdi ki, sonradan buna görə, ürəyinin dərinliyində özü özəlindən əsəbiləşirdi. Di gəl ki, bu əsəbiliyin özü də çox çəkmirdi, Saens de la Barra onun daxilində yaranmaq istəyən hər hansı cüzi bir dəyişikliyi tutan kimi, general o dəqiqə Saensi sakitləşdirməyə başlayır, hər şeyi, öz əvvəlki yerinə qoyurdu: «Narahat olmayın, Naço, öz vəzifə borcunuzu yerinə yetirin!» - deyirdi. Və Xose İqnasio Saens de la Barra yenidən öz yenilməzliyi və dəolunmazlığıyla öz zindanına - prezident sarayından cəmi beş yüz metr aralıda quraşdırılmış cəza kombinatına, bir vaxtlar holland dəlixanası olmuş, kolonial memarlıq binasına qayıdırdı. «Sizin saray kimi, möhtəşəm bir saraya, mənim generalım.» Bu, badam pöhrələrinin arasında itib-batan, qabağı, çöl bənövşələriylə dolu yaşıl çəmənlik olan bir bina idi; birinci mərtəbəsində, axtarış xidməti və vətəndaşlıq aktları qeydiyyatı bürosu yerləşirdi, qalan mərtəbələrdə isə vəhşi işgəncə maşınları quraşdırılmışdı; bu maşınlar elə incə və ətürpədən fantaziyayla hazırlanmışdı ki, o, bunlara baxmaq belə, istəmədi və Saens de la Barraya: «Naço, vətən qarşısındakı borcunuzu daha yüksək səviyyədə yerinə yetirməyinizdə olun və unutmayın: mən heç nə bilmirəm, heç bir şey görməmişəm, idarənizdə də heç vaxt olmamışam!» - dedi. Xose İqnasio Saens de la Barra, onun qarşısında dərin ehtiramla təzim edib, kişi kimi söz verdi ki, prezidentin dediklərini qəbul edir, valideynlərinin dilini açmaqdan ötrü, beş yaşlı uşaqların cinsi orqanlarına elektrik cərəyanı buraxmaq kimi cəza növünə son qoymaq əmrini dinməzcə yerinə yetirdiyi kimi, bu sözünün də üstündə dayanacaq; əmrin yerinə yetirilməsinə xüsusi nəzarət lazım idi; əla həzrət qorxurdu ki, lotereya əhvalatı vaxtı onu heydən salan zalım yuxusuzluq, bütün bu iyrəncliklərdən sonra yenə üstünə hücum çəksin. Əmr yerinə yetirildisə də, o yenə, hardasa, yaxında işləyən dəhşətlər emalatxanasını unuda bilmədi; bir də axı necə unudaydı ki, səssiz, aylı gecələr, yaxından ötüb keçən qatarların taqqıltısına, şimşək gurultusuna ayılırdı; bu qatar və şimşək səsləri isə əslində,
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 114
Bruknerin vallarına yazılmışdı, bu səsləri o, gecə yarısı işgəncə verilənlərin iniltilərini batırmaqdan ötrü işə salırdı; bu cəhənnəm qasırğası sübh çağının sel kimi tüğyan edir, özündən sonra, bir vaxtlar holland lunatiklərinin yaşadığı bu vahiməli dəlixananın binasına – cəza evinə düşən cavan gəlinlərin fatalarından badam ağaclarının budaqlarına ilişib qalan cır-cındırı vahiməli-vahiməli ağardırdı… Bəli, zat-aliləri, həyatlarını işgəncələr içində itirən insan iniltilərinin və lənətlərinin yuxusuzluğunun içinə dolmağından qorxur, öz işini yorulmadan görən bir adam haqda - Xose İqnasio Saens de la Barra haqqında israrla düşünürdü. Saens de la Barranın bircə nöqsanı vardı: o, zahiri parıltını sevirdi, sinəsi qəribə, monoqramlı ipək köynəklər, gözəl tikilişli, bahalı ayaqqabılar, xüsusi qutulara yığılmış diri qardeniyalar, etiketlərində şəcərə gerblər döydürülmüş fransız losyonları alır, qalan məsələlərdə isə özünə sərt qadağalar qoyurdu; məşuqəsi yox idi, lütfkar, arvadsifət oğlanlarla da maraqlanmırdı, dostu- filanı, hətta öz evi belə yox idi, möminlər kimi, dörd divarın arasında yaşayır, gecə-gündüz o qədər işləyirdi ki, axşamlar yorğunluqdan, iş otağındakı divana pallı-paltarlı sərilir, üç saatdan çox yatmırdı; qapısının ağzında onu qorumalı olan mühafizsiz, tapançasız, deyilənə görə, yediyi yeganə qida – başı bədənindən təzəcə ayrılan adamların isti bağırsaqlarını almayanda, az qala öz dərisini yırtıb çıxmağa hazır olan, ayıq-sayıq, yuxubilməz Lord Köxel qoruyurdu. Kiminsə kabinetə yaxınlaşdığını hiss edən köpək, həmin dəqiqə qaynar qazan kimi qaynayıb, dərhal sahibini oyadırdı; kabinetə sarı yaxınlaşanın kim olmağının heç bir fərqi yox idi: Saens, onsuz da heç kəsə inanmırdı, güzgüdə öz əksinə də şübhəylə baxırdı; bütün qərarları, heç kimlə məsləhətləşmədən, yalnız çoxsaylı casuslarının təqdimatlarını dinlədikdən sonra özü qəbul edirdi; ölkədə baş verən ən mənasız hadisə belə -, dünyanın hər hansı guşəsində ən adi qaçqının nəfəs alması da, Xose İqnasio Saens de la Barraya, gözəgörünməz hörümçək toru telləriylə bəlli olurdu; o, qorxu, şantaj və səxavətli rüşvətlər hesabına, az qala, bütün Yer kürəsini bu torun içinə salmışdı; düzdü, o səxavətliydi, amma dövlətin hesabına yox; öz işinə o qədər sədaqətliydi ki, xəbər gətirənləri, çox zaman öz puluyla mükafatlandırırdı; bu cür təmannasız xidmətlə tək bircə o məşğul deyildi; boşboğaz çərənçilər orda-burda pıçıldaşırdılar ki, guya onun muzdla tutduğu cəlladlar, xəfiyyələr və casuslar, camaatdan fantastik məbləğdə haqq aldıqlarına görə, hər cür cinayətə getməyə hazırdılar; bu adamların bir çoxu, öz xidmətinə görə haqq istəmirdi; bu adamlar, öz analarını belə şaqqalayıb, qanlı tikələrini donuzlara yedirdməyə hazır idilər, təki, bu könüllü halda yarındıqları xəfiyyənin diqqətini cəlb etsinlər; onlar, vəhşiliklərinə və kiçicik mərhəmət hissindən belə məhrum olduqlarına görə ad çıxarmış, fransız cəllad-rasionalistlərinin əlinin altında işləmək üçün, nümunəvi davranış barədə zəmanət məktubu və arayış əvəzinə, törətdikləri əclaflıqlar haqda sənədlər gətirirdilər; bu könüllü xəfiyyələr, cəlladlar, Sanesin dediyi kimi, həmin o «qanun çərçivəsində tərəqqi» söhbətini adi bir məsələyə çevirmişdilər; dondurma kafelərinin taxtapuşları altına uzanıb sərinləyənlər, çin restoranında qəzetləri gözdən keçirənlər, ucuz kinolarda mürgü vuranlar, avtobuslarda öz yerlərini hamilə qadınlara verənlər də onlar idi; elektrik və santexnik işləyənlər, həyatlarının yarısını paytaxt qanqsterləri və əyalət quldurlarıyla yanaşı yaşayanlar, okean laynerlərində, beynəlxalq barlarda işləyən qulluqçuların və fahişələrin təsadüfi ərləri də onlar idi; Qəraib cənnətinə ekskursiya təşkil edən Amerika turist agentlərinin əməkdaşları, Belçika xarici işlər nazirinin şəxsi katibi, bir sözlə, heç kəsin ağlına belə gətirə bilmədiyi, bir çox işlərlə yenə onlar məşğul idi; qiyamı yatırmağa kömək edənlər, təhlükəli adamları aradan götürənlər, həddən artıq çılğın və qətiyyətli beyinlərdə, hələ tam yetişməmiş sui- qəsdlərin üstünü açanlar da onlar idi. Onlar, öz işləriylə inamla, həyasız bir arxayınlıqla məşğul olurdular, sözün əsl mənasında, vətənpərvərlər isə əmin idilər ki, bütün bu əməllərdən prezidentin xəbəri yoxdu: «Əgər bilsəydiniz… ah, bircə bilsəydiniz, mənim generalım…» - deyə ürəklərində ona üz tutur, bütün bu dəhşətlər barədə söhbətləri dönə-dönə xatırlayır və uşaq sadəlövhlüyü ilə elə güman eləyirdilər ki, onların sözləri generalın qulağına çatsaydı, Saens de la Barra, çoxdan bu satqınları liman qalasının yanındakı qəbirstanlığa sürütləyərdi; odu ki, əsl vətənpərvərlərdən biri, nəhayət ki, özünü generalın yanına çatdırdı, bütün bunlar barədə cəsarətlə danışdı və sarsıldı… general ona diqqətlə qulaq asıb demişdi ki, qoy o sırğa eləyib qulağından assın ki, bu barədə heç vaxt heç nə bilməyib, bilmir və bilməyəcək, o, heç kəslə heç bir şey haqda danışmayıb; - bunları deyəndən sonra qoca, sınayıcı baxışlarla bir müddət həmin bu Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|