Coğrafiya və təbii resurslar, №2, 2017 (6)
Yüklə 5,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
Coğrafiya və təbii resurslar, №2, 2017 (6) AMEA akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu, Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyəti 5 vərliyində müsbət rol oynadı. Akademikin "Həyə- can təbili"nin ikinci, təkmil nəşri (1982) bu gün də müsbət mənada öz təsir gücünü saxlayır. Azərbay- can xalqının ekoloji maariflənməsində yaradıcısı Həsən müəllim olan və 1975-ci ildən nəşrə baş- layan "Azərbaycan təbiəti" jurnalı da mühüm rol oynamışdur. Şair Bəxtiyar Vahabzadə öz xatirələrində yaz- mışdır: “Bu gün məndən Həsən müəllimin insani xarakterini səciyyələndirməyi soruşsalar, bircə cümlə deyərdim: O, Azərbaycan üçün yanan bir vətəndaş idi. Buna görə də onun alimliyi vətən- daşlığından doğurdu.” Məmməd Araz isə yazırdı: “Bəzən adama elə gəlirdi ki, Azərbaycan təbiətində hər şeyi o öz əlləri ilə yerbəyer etmişdi; Sultanbud meşəsini də, Eldar şamı qoruğunu da, respublikanın neçə rayonunda yaşı mini adlamış neçə çinarın, Naxçıvan-Şərur yo- lunda qalmış yeganə narbəndin də “müəllifi” onun özüdür.” Həsən müəllim ömrü boyu öz tədqiqatları ilə xalqımızın güzəranının yaxşılaşmasına kömək gös- tərməyə çalışmışdır. O, Azərbaycanın Qonaqkənd rayonunda maldarlıq təsərrüfatlarının bərpa edil- məsi, Şamaxı — Xaldan — Quba istiqamətində karvan yolu boyunca avtomobil yolunun inşası, Qanıx – Əyriçay vadisindən Bakıya su çəkilməsi üçün yuxarı təşkilatlara müraciətlər edirdi. Yar- dımlı rayonunun iqlim və torpaq örtüyünü tədqiq etmiş, sonra orada kənd təsərrüfatının yeni istiqa- mətinin — üzümçülüyün inkişafı üçün xüsusi təq- dimat yazmış və buna nail də olmuşdur. Bu kiçik məqaləni yazarkən arxivimdə saralmış vərəqlərin arasından əlimə bir sənəd keçdi. Çox maraqlıdır, bu, keçən əsrin 60-cı illərində Həsən müəllimin Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsinin plenumunda etdiyi məruzə idi. Nə qədər cəsarət və vətəndaşlıq var bu məruzədə! Partiyanın qılıncının dalı da, qabağı da kəsdiyi bir dövrdə çəkinmədən Ermənistanı və Gürcüstanı Kür və Araz çaylarını çirkləndirdiklərinə görə tənqid atəşinə tutur və onları əməli tədbirlər görməyə çağırır. Məruzədə Azərbaycan ərazisi də yaddan çıxmır, ətraf mühiti çirkləndirən müəssisələr adbaad çəkilir, adları çə- kilən müəssisə rəhbərlərinin məsuliyyət daşıdıqları vurğulanır. Kür çayı boyu tuqay meşələrini qır- maqla pambıq tarlalarının sahəsini artırmaq istəyən raykom katibləri ilə Həsən müəllimin mübarizəsi ictimaiyyət arasında böyük əks-səda yaratmışdı. Əgər Həsən bəy Zərdabi meşəni meşəbəylərindən qorumağa çağırırdısa, Həsən Əliyev də təbiəti mü- hafizədə dünyagörüşü dar olan məmurlarla mübari- zəyə çağırırdı. Həsən müəllimin həyatı təbiətlə təmasda məna tapırdı. O, respublikamızın hər bir guşəsinə vur- ğunluqla baxır, onlardan mənəvi zövq alırdı. Nax- çıvanda İlanlıdağ, Dəvəçidə Çıraqqala (Qalaaltı), Qubada Təngə dərəsi, Şamaxıda Pirqulu və Mey- səri dərəsi, Gəncədə Göygöl, Abşeronda Nardaran, Qəbələnin qaraçöhrəsi, Şərurun narbənd ağacı, Şollar düzünün meşələri, Yevlaxın tuqay meşəsi... onun ürəkdən sevdiyi, bağlandığı yerlər idi. Həsən müəllimin Azərbaycan Təbiəti Mühafizə Cəmiyyətində sədrlik fəaliyyətini də xüsusi qeyd etmək istərdim. Təbii ki, Azərbaycanda o zaman bu qeyri-dövlət təşkilatı ilə yanaşı, dövlət qurumu, yəni hökumətin strukturu kimi Ekologiya Komitəsi də fəaliyyət göstərirdi. Maraqlı odur ki, bölgələrdə dövlət qurumundan daha çox Azərbaycan Təbiəti Mühafizə Cəmiyyətini tanıyır, bu cəmiyyətin çağı- rışlarına əməl edirdilər. Vətəndaşlar bu cəmiyyətin üzvü olmaqdan fəxr duyurdular. Bunun dönə-dönə şahidi olmuşam. Fikirləşirəm ki, Həsən müəllimin xalqın belə yüksək inamını necə qazandığını izah etməyə ehtiyac yoxdur. Sadə şəkildə desək, bu, onun sözü ilə əməlinin vəhdət təşkil etməsinin nə- ticəsi idi. Ernest Rezerford atomun strukturundan danı- şanda qulaq asanlara elə gəlirdiki ki, o, elektronu, protonu, neytronu və nüvəni bir-bir barmaqları ilə tutur. Həsən müəllim də təbiəti mühafizədən o qədər məhəbbət və ürəkyanğısı ilə danışırdı ki, is- tər-istəməz dinləyicidə maraq oyanar, yaxşı mə- nada ekoloq “xəstəliyinə” tutulardı. O, təkcə Azər- baycanda deyil, beynəlxalq simpozium və kon- franslarda da bu həvəslə çıxış edərdi. O yaxşı başa düşürdü ki, Azərbaycanı tanıtdırmaq üçün beynəl- xalq aləmə çıxmaq lazımdır və bu missiyanı hələ keçən əsrdə yorulmadan, həvəslə yerinə yetirirdi. Həsən müəllim həm də bacarıqlı ekoloq-fotoq- raf idi. O, Azərbaycan təbiətinin əvəzsiz guşələri- nin fotoşəklini çəkməkdən, slayd yaratmaqdan, sonra da onları əhaliyə çatdırmaqdan sonsuz zövq alar, sevinc hissi keçirərdi. Həsən Əliyev ömrünün ən bəhrəli çağlarını məhəbbət və hörmət yarpaq- larına bükərək hissə-hissə, parça-parça xalqa bəxş edirdi. Bu azman insan çəkdiyi alim əməyindən və zəngin elmi tədqiqat isindən danışanda deyərdi: "Mən xalqıma çox borclu olduğumdan borcumu ödəyirəm". Həsən müəllim özünün pedağoji fəaliyyəti ilə də fərqlənmiş, APİ və ADU-da mühazirələr oxu- muş, 35-dən çox namizədlik və doktorluq disser- tasiyasıının elmi rəhbəri olmuşdur. Professor Həsən Əliyev bir insan kimi səmimi, mehribah, sadə, qayğıkeş, ədalətli, sözünü deyən, yetim atası - fağır dayağı idi, kadrlara qayğı gös- Yüklə 5,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|