Daġ DÖVRÜ alti cġlddə
Yüklə 2,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
164
neçə dəfə iş prosesində istifadə olunduqdan sonra yenidən dişəklənmişdir. Təsvir olunan hər iki qaşov subparalel dişəklə işlənmişlər. İki işlək ağızlı qabarıq qaşovlar (2 ədəd). Alətlərin ikisi də çaxmaqdaşından hazırlanmışlar. Alətlərin işlək ağızları olduqca incə işlənmişdir.
çaxmaqdaşından, üçüncüsü isə dəvəgözü daşından hazırlanmışdır (bax şəkil 47, 3). Künclü qaşovlar (6 ədəd). Alətlər çaxmaqdaşı üzərində hazırlanmışdır. Təsvir olunan alətlərin hamısı üçbucaqlı qəlpələr üzərində hazırlanmışdır. Təsvir olunan alətləri ölçülərinə görə 3 qrupa ayırmaq olar: kiçik, orta və böyük ölçülü qaşovlar. Azıx düşərgəsinin daş məmulatı içərisində tez-tez künclü qaşovlara rast gəlmək olur.
slanes daşından hazırlanmışdır. Alətlərin hamısında zərbə səthi və zərbə düyünü yaxşı saxlanılmışdır. Təsvir olunan enli qaşovların işlək ağızları pilləli dişəklə işlənmişdir (bax şəkil 49, 1). Əks ağızlı qaşovlar (3 ədəd). Alətlərin ikisi çaxmaq, digəri isə slanes daşından hazırlanmışdır. Təsvir olunan qaşovların zərbə səthi və zərbə düyünü olduqca yaxşı saxlanılmışdır. Təsvir olunan qaşovların işlək ağızları subparalel və itiləyici dişəklə işlənmişdir. 165
Tipik qaşovlar (4 ədəd). Alətlərin ikisi çaxmaq, üçüncüsü slanes, dördüncüsü isə dəvəgözü daşından hazırlanmışdır. Alətlərin işlək ağızları olduqca incə və itiləyici dişəklə hazırlanmışdır. Təsvir olunan tipik qaşovların nümunələri şəkil 49, 2, 5-də göstərilmişdir. Atipik qaşovlar (2 ədəd). Bu alətlər çaxmaq və slanes daşlarından hazırlanmışdır. Alətlərin hazırlıq məmulatı qəlpələrdən ibarətdir. İşlək ağızları incə itiləyici dişəklə işlənmişdir. Bıçaqlar (3 ədəd). Onların 2 ədədi slanes, üçüncüsü isə çaxmaqdaşından hazırlanmışdır. Maraqlıdır ki, bıçaq tipli alətlər təbii belə malikdir. Bu da onların əldə yaxşı tutub, işləməyə əlverişli şərait yaradır. Alətlərin işlək ağızları olduqca iti formaya salınmışdır. Təsvir olunan alətlərin nümunələri şəkil 49, 2-də göstərilmişdir. Dişli alətlər (2 ədəd). Alətlər slanes daşı üzərində hazırlanmışdır. Alətlərin bir hissəsində təbii qabıq saxlanmışdır. Alətlərin işlək ağızları dişli olduqları üçün onlara dişli alətlər deyilir. Kiçikölçülü alətlər (14 ədəd). Bunların 9-u slanes daşından, 5- i isə çaxmaqdaşından hazırlanmışdır. Kiçikölçülü alətləri iki hissəyə ayırmaq olar: 1) bilərəkdən fraqment halına salınmış alətlər; 2) təbii surətdə fraqment halına düşmüş alətlər. 166
Tipoloji cəhətcə fraqment şəkilli alətlər içərisində itiuclu və qaşov tipli alətlər müəyyən olunmuşdur. Fraqment şəkilli alətlər əsasən dik, yarımdik və incə dişəklə işlənmişdir. Təsvir olunan alətlərin nümunələri şəkil 49, 7-də göstərilmişdir. Kobud çapma alətləri (12 ədəd). Maraqlıdır ki, V təbəqədən aşkar olunmuş kobud çapma alətləri VI təbəqənin həmin alətlərinə nisbətən klassik formada hazırlanmışdır. V təbəqənin kobud çapma alətləri vasitəsilə qeyd olunan alətlərin inkişaf xüsusiyyətlərini müəyyən etmək olur. Daş məmulatı tədqiq olunduqca Azıx düşərgəsinin ayrı-ayrı təbəqələri üzrə alətlərin inkişaf dinamikasını müəyyən etmək olur. Təsvir olunan kobud çapma alətlərinin nümunələri şəkil 47, 1, 2-də göstərilmişdir.
hazırlanmışdır. Tipoloji cəhətcə əl çapacaqları ürəkşəkilli, badamşəkilli və lanset formalara bölünür. V təbəqədən aşkar olunmuş əl çapacaqları VI təbəqədən müəyyən olunmuş əl çapacaqları kimi hazırlansalar da, onların müəyyən fərqli xüsusiyyətləri nəzərə çarpır. Alətlərin işlək ağızları olduqca yaxşı hazırlanmışdır. Təsvir olunan əl çapacaqlarının nümunələri şəkil 50, 1, 2; 53, 1; 55, 2-də göstərilmişdir. Azıx düşərgəsinin V təbəqəsindən tapılan daş məmulatı içərisində üzərində ikinci dəfə işlənmə izləri olmayan qəlpələr də 167
qeydə alınmışdır. Bunların 23 ədədi çaxmaq, 32 ədədi isə slanes daşlardan hazırlanmışdır. Azıx düşərgəsinin V təbəqəsinin daş məmulatının elmi tədqiqi zamanı müəyyən etmək olur ki, daş məmulatı içərisində əmək alətləri çoxluq təşkil edir və aşağıdakı nəticəyə gəlməyə əsas verir: 1.
Azıx düşərgəsində orta Aşel dövründə sakin olan qədim insanlar düşərgəyə ancaq hazır alətləri gətirmişlər; 2.
hazırlanmışdır; 3.
Düşərgənin qədim sakinləri təsadüfi hallarda bəzi əmək alətlərinin işlək ağızlarını əlverişli formaya salmaq üçün dişəkləmişlər; 4.
Orta Aşel dövründə insanlar düşərgədə daimi yaşamış və oddan istifadə etmişlər. Yuxarıdakı cədvəldən göründüyü kimi, V təbəqənin əmək alətləri içərisində əsas yeri kobud çapma alətləri, əl çapacaqları və qaşov tipli alətlər tutur. Azıx qədim insan düşərgəsindən aşkar olunmuş elmi materialların təhlili ibtidai insanların dini təsəvvürləri haqqında yeni- yeni elmi fikirlər söyləməyə şərait yaratmışdır. 1972-ci ilin arxeoloji tədqiqatları zamanı Azıx düşərgəsinin V təbəqəsinin yerləşdiyi sağ divarında qaranlıq bir yerdə 3 ədəd mağara ayısının Yüklə 2,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|