Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
157 edilməsində, əhalinin gəlirlərinin artırılmasında və rifah halının əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşmasında mühüm rol oynayan faktorlar kimi çıxış edir. Hazırda özünün sosial- iqtisadi inkişafında keyfiyyətcə yeni mərhələni yaşamaqda olan Azərbacan əmək ehtiyatlarından, təbii və iqtisadi resurslarından səmərəli istifadə etməklə qeyri-neft sektorunda, o cümlədən emal, xidmət, infrastruktur və digər belə qəbildən olan sferalarda ciddi uğurlara imza atır. Burada daha bir mühüm məqam ondan ibarətdir ki, yaşanan iqtisadi inkişaf ölkə üzrə proporsional şəkildə müşahidə olunur, paytaxtdan başlayaraq ən ucqar regionları da əhatə edir. Digər tərəfdən, son illər ərzində qeydə alınan iqtisadi artımda dövlətlə yanaşı, özəl sektorun xüsusi çəkisinin də artan xətt üzrə inkişafı qazanılan ən önəmli nailiyyətlər- dəndir. Özəl sektorda qeydə alınan tərəqqinin daha dinamik xaratker alması məqsədilə ölkəmizdə həyata kecirilən sosial-iqtisadi siyasətin mühüm istiqamətlərindən biri də sahibkarlığın inkişaf etdirilməsidir. Ölkədə sahibkarlığın inkişafı məqsədilə biznes muhitinin daim yaxşılaşdırılması, bu sahədə qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi, regionların inkişafı, yerli və xarici investisiyaların, müasir texnologiyaların, idarəetmə təcrübəsinin cəlb edilməsi və bu yolla yüksək keyfiyyətli, rəqabət qabiliyyətli məhsulların istehsal edilməsi iqtisadi inkişaf strategiyasının prioritetlərindəndir. Sahibkarlıq fəaliyyətinin dövlət tənzimlənməsinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində atılan əhəmiyyətli addımlar, onların hüquqlarının müdafiəsinin işlək mexanizmlərinin yaradılması və tətbiqi sahibkarlıq subyektlərinin fəaliyyət miqyasını xeyli dərəcədə genişləndirmişdir. Qeyd edilənlər Azərbaycanda qeyri-neft sektorunda ümumi istehsalın həcminin artmasında özünəməxsus vacib rol oynayan əsas məqamlardandır. Burada mühüm 158 sahələrdən biri isə ərzaq məhsullarını əhatə edir. Bu gün yerli istehsal hesabına ərzaq məhsullarının artımı hər bir dövlət üçün xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Çünki bu, etibarlı ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsinin ən əsas şərtləri sırasında yer alır. Dünya üzrə ərzaq istehsalında artım səviyyəsi azalmaqdadır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına görə, əgər 1950-1985-ci illərdə ərzaq istehsalının illik artımı 30 milyon ton, 1985-1995-ci illərdə 12 milyon ton təşkil edirdisə, 2030-cu ilədək bu göstərici cəmi 9 milyon ton səviyyəsində olacaq. Deməli, qarşıdakı illər ərzində istənilən həcmdə ərzaq məhsullarının idxalı sahəsində ciddi çətinliklərin yaşanması istisna olunmur. Lakin, Azərbaycanda görülən məqsədyönlü tədbirlər və aparılan siyasət indi əksər ərzaq məhsullarının yerli istehsal hesabına hazırlanmasına imkan verir. Prezident İlham Əliyevin xüsusi sərəncamlarla təsdiq etdiyi “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı (2004-2008-ci illər)”, “2008-2015- ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı” və “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı” bu istiqamətdə mühüm əhəmiyyətə malikdir. Göstərilən sənədlərin icrası ilə əlaqədar görülən tədbirlər ölkədə yoxsulluğun azalmasında mühüm rol oynamışdır. Ötən dövr ərzində kənd təsərrüfatının ümumi məhsulu 25 faizdən, əhalinin gəlirləri isə 4 dəfədən çox artmışdır. Qlobal ərzaq probleminin əsas hüdudları Dünyada ərzaq probleminin əsas təzahürləri arasında: a) inkişaf etməkdə olan ölkələrdə kənd təsərrüfatı istehsalı 159 sahəsində məhsuldarlığın aşağı olması; b) kəskin surətdə ərzaq çatışmazlığı; c) doyunca yeməmək və milyonlarla insanın ac qalması; ç) qidalanmanın balanslaşdırılmaması və ç) ərzağın yararsızlığını xüsusilə qeyd etmək olar. Həm də zəif inkişaf etmiş ölkələrdə ərzaqla təminatın qeyri- qənaətbəxş olması üzvi surətdə iki başlıca amillə - iqtisadi geriliklə və “demoqrafik partlayış” nəticəsində əhalinin sayının kəskin şəkildə artması ilə bağlıdır. Məsələ burasındadır ki, müasir yüksəksəmərəli dünya ərzaq sənayesi bütövlükdə Yer kürəsinin bütün əhalisini yedizdirmək iqtidarındadır. Lakin, bu sənayenin hamısı inkişaf etmiş ölkələrdə cəmləşmişdir və bu ərazidə əhalinin sayı stabildir, həm də yavaş artır. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə, yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, həm istehsal məhsuldar deyil, həm də əhalinin sayı və sıxlığı həddən artıq sürətlə artır. Bunun da nəticəsində bəşəriyyətin bir hissəsi ərzaq məhsullarının çoxluğunun və piylənmənin qayğısı ilə yaşayır, digər hissəsi isə doyunca yeməməkdən və aclıqdan əziyyət çəkir. BMT-nin məlumatlarına əsaslanaraq, ərzaqla təminat sahəsində disproporsiyanın miqyası barədə belə bir nəticəyə gəlmək olur ki, əgər planetin 20 faizlik zəngin hissəsi dünyanın ət və balıq həcminin 45 %-ni istifadə edirsə, bəşəriyyətin 20 faizlik yoxsul hissəsi cəmi 5 %-dən yararlanır. Bununla bərabər, vegetarianların təsdiq etdiklərinə görə, insanın qidalanmasında “ət aksenti” yalnız insanların sağlamlığı höqteyi-nəzərindən deyil, həm də təbii resursların məsrəf edilməsi prizmasından baxdıqda da qüsurludur: otlaqların yaradılması məqsədi ilə əsrlər boyudur ki, meşə sahələri kütləvi surətdə məhv edilir, ət istehsalı isə böyük həcmdə su tələb edir (1 kq. buğda becərmək üçün 60 litr suya qarşı 1 kq. ərzaq üçün 3000-dən 6000 litrə qədər su), “ətlik” heyvanların böyük bir hissəsi 160 dənli bitkilərlə bəslənilir (ABŞ-da 0,5 kq. ət almaq üçün 8 kq. dənli bitki sərf olunur). Mütəxəssislərin hesablamalarına görə, əgər əkilib-becərilmək üçün yararlı hala salınmış torpaq yalnız bitkiçilik üçün istifadə edilsəydi, 20 milyard insanı yedizdirmək mümkün olardı. Belə nəticəyə gəlmək olur ki, aclıq problemi süni bir problemdir və bəşəriyyətin qeyri-rasional davranışı nəticəsində əmələ gəlmişdir. Qlobal ərzaq probleminin əsas həlli yollarına gəlincə isə, onları aşağıdakı dörd istiqamətdə cəmləşdirmək olar: zəif inkişaf etmiş ölkələrin özlərində ərzaq istehsalının inkişaf etdirilməsi və səmərəliliyinin artırılması; dünya okeanlarında ərzaq məhsullarının hasil edilməsi və istehsalının genişləndirilməsi; geridə qalmış ölkələrin istehsal imkanlarına müvafiq olaraq bu ölkələrdə əhalinin sayının artmasının məhdudlaşdırılması; bu məsələlərin həllində dünya ictimaiyyətinin geridə qalmış ölkələrə yardım göstərməsi. İri ərzaq dövlətlərinin aqrar nailiyyətlər əldə etməsinin əsasını yaşıl inqilab - kompleks mexanikləşdirilmə və avtomatlaşdırılma, bitkilərin və heyvanların qorunması üçün kimyəvi və digər vasitələrin geniş tətbiqi, onların artım stimullaşdırıcılarının, yüksəkməhsuldarlı növlərin yaradılması, bio- və digər ən yeni texnologiyaların həyata keçirilməsi yolu ilə kənd təsərrüfatı istehsalının həcminin artırılması prosesi təşkil edir. Bu cür tədbirləri geridə qalmış ölkələr də həyata ke- çirməlidirlər. Hərçənd, istisna etmək olmaz ki, “yaşıl inqilab”ın bəzi neqativ tərəfləri də var – kənd təsərrüfatı məhsullarının və ətraf mühitin kimyəvi, bioloji və s. yolla çirklənməsi baş verir. Deməli, ekoloji cəhətdən təmiz olmayan ərzağın insanların sağlamlığına ziyan vurması ehtimalı artır. Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|