186
dəyişikliklər qapaq sahəsinin fibroz obliterasiyasıdır. Normal qapaq sahəsi 4-6sm
2
-dır.
Qapaq sahəsi <2sm
2
olduqda sol atriumla ventrikul arasında təzyiq qradiyenti yaranır və get-
gedə qradiyent artır.
Klinikası
Xəstələr uzun illər asimptomtik qalır. Simptomlar inkişafa başladıqda ilk simptom fiziki
yük zamanı yaranan təngnəfəslikdir. Vaxt keçdikcə fiziki yük təngnəfəsliyinin paroksizmal
gecə dispnoyesi və ardından ortopnoye əvəz edir. Bronxial venaların yırtılmaı nəticəsində
hemoptiz inkişaf edı bilər. Pulmonar hipertenziya inkişaf etdikdən sonra
simptomlara sağ
ventrikul çatışmazlığı qoşulur.Bundan əlavə xəstələrdə sol atriumda yaranmiş trombun distal
embolizasiyasına bağlı simtomlar inkişaf edə bilər.
Müalicəsi
Dərman müalicəsi
Asimptomatik zəif mitral darlığı olan xəstələrdə xüsusi müalicəyə ehtiyac yoxdur. Bu
xəstələr illik təqib olunmalı, şikayətlər yarandıqda təkrar exokardioqrafik müayinədən
keçməlidirlər.
Fiziki yük zamanı təngnəfəsliyi yaranan xəstələr diuretik və duzsuz pəhrizlə müalicə oluna
bilər. Bu xəstələrdə beta-blokatorlar fiziki yükə tolerantlığı yaxşilaşdıra bilir. Arterial
vazodilatatorlardan qaçınılmalıdır.
Xəstələrdə səyrici aritmiya inkişaf etdikdə digitalis və beta-blokatorlarla sürət kontrolu
olunmalı, K vitamini antoqonistləri ilə antikoaqulyasiya olunmalıdırlar.
Ciddi mitral çatışmazlıqlı xəstələr cərrahi və ya perkutan yolla müalicə olunmalıdırlar.
Perkutan mitral balon valvuloplastika
Perkutan mitral balon valvuloplastikasının icra etmək üçün göstərişlər cədvəldə verilmişdir.
(Cədvəl)
Perkutan mitral balon valvuloplastikanı icra etməmişədən əvvəl xəstəyə trnastorakal
exokardioqrafiya olunur və Vilkons skoru hesablanır. Bu zaman qapaq taylarının
hərəkətliliyi, subvalvular strukturlarən qalınlaşması, kalsifikasiyası və subvalular aparatın
prosesəsə qoşulmasə müəyyən olunur. Göstərilən 4 göstərici 4dərəcyə bölünür. Toplam 16
dərəcə alınır. Daha sonra dərəcələr toplanılaraq skor hesanlanır. Porseduru icra
etmək üçün
ən optimal rəqəm skorun 8 və 8-dən daha aşağı olmasıdır.
187
Porsedura hazırlıq dövründə xəstəyə transezofagial exokardioqrafiya icra olunur.
Trnasexokardiqoqrafiyanın icra olunmasıının səbəbi sol atriumdan və sol atrium
appendiksində trombun inkar edilməsidir. Əgər tromb aşkarıanarsa xəstə K vitamini
antaqonistləri ilə 1 ay müddətinə antikoaqulyasia olunur. 1ay sonra
təkrar transezofagial
exokardioqrafiya icca olunur.
Perkutan balon mitral valvuloplastikasının icra etmək üçün femoral vena punksiya olunur.
Xüsusi kateterlərlə sağ atriuma keçilir. Qulaqcıqlararası çəpər punksiya olunur. Oradan
ucunda balon olan kateter mitral qapaq səviyyəsinə qədər yeridilir. Balon şişirdilir və
boşaldılır. (Şəkil 8) Prosedur transezofagial exokardioqrafiyanın nəzarəti altənda aparılır.
Porsedurdan əvvəl və soonra mitral çatışmazlığın dərəcəsi və qapaq sahəsi hesablanır.
Prosedur sonrası ilk 24-48 saat ərzində PHT üsulu ilə qapaq sahəsinin təyininin doğruluğu
azdır. Proseduru icra etməmişdən əvvəl qaapq sahəsi adətən 1sm
2
olur. Balon şişirdildikdə
trnasmitral qradiyentin 50-60% azalması qapaq sahəsində ikiqat artmaya səbəb olur.
Perkutan mitral balon valvuloplastika üçün göstərişlər cədvəldə verilmişdir (Cədvəl 3)
Uyğun exokardioqrafik göstəriciləri olan simptomati xəstələrdə göstərişdir
Cərrahi əməliyyata əks-gəstərişi olan və ya əməliyyat üçün
yüksək riskli olan
simptomatik xəstələrdə göstərişdir.
Perkutan mitral balon valvuloplastika asimptomatik və aşağıdakı göstərici
əri rast gəlinməyən xəstələrə icra olua bilər:
•
Yüksək tromboemboliya riski olanlar
•
Hemodinamik dekompensasiya
üçün yüksək riski olanlar
Cədvəl 3. Qapaq sahəsi <1.5sm
2
olan xəstələrdə perkutan mitral balon valvuloplastikası üçün
göstərişlər.
Proseduru icra etmək üçün bir sıra əks göstərişlər vardır.(Cədvəl 4)
Mitral qapaq sahəsi >1.5sm
2
Sol atriumda tromb
Zəif mitral çatışmazlıqdan daha ciddi mitral çatışmazlıq
Ciddi və ya bikommisurl kalsifikasiya
Kommissuraların bitişməsinin olmaması
Yanaşı ciddi aortal xəstəlik və ya ciddi trikuspud çatışmazlıq
Aorta-koronar şuntlamaya ehtiyacı olan yanaşı koronar
arteriya xəstəliyi
Cədvəl 4. Perkutan mitral balon valvulopastikası üçün əks-göstərişlər
188
Şəkil 8. Perkutan mitral balon valvuloplastika
Perkutan mitral balon valvuloplastikasının bir sıra ağırlaşmaları vardır.Bunlara daxildir:
1.Mitral çatışmazlıq (3-8% hallarda baş verir)
2.Kardiak perforasiya (2-4% halda)
3.Embolizasiya (2%)
4.Rezidual aterial septal defekt (adətən prosedurdan 6 ay sonra qapanır, xəstələrin 10%-ində
davamlı olaraq qalır, adətən kiçikdir və ciddi problemlər yaratmır)
Exokardioqrafiya
Mitral stenozu olan xəstənin exokardioqrafik müayinəsində ilk əvvəl mitral qapağın
morfologiyasına diqqət edilməlidir. Parasternal uzun və qısa oxlar revmatik mitral qapaq
xəstəliyinin bəzi xüsusiyyətlərini aşkar etmək üçün istifadə olunur:
1.Diastolik dominq hərəkətinə səbəb olan kommissural bitişmə (Şəkil9)
2.Xoraların qısalması və bitişməsi
Qapaq taylarının hərəkətliliyi, qalınlığı, kalsifikasiyası və subvalvular strukturların prosesə
qoşulub qoşulmaması müəyyən olunur. Bütün bu göstəricilərə əsasən Vilkons skoru hesabla
bilər.
Ardından qapaq sahəsi hesablanılır. Qapaq sahısi planimetrik və PHT üsulları ilə hesablanıla
bilər. Qapaq sahəsinə görə mitral stenoz 3 dərəcəyə bölünür. (Cədvəl 5)
Mitral stenozun ciddiliyinin təyininin digər ən önəmli göstəricisi sol qulaqcıqla
sol mədəcik
arasındakı ortalama təzyiq qradientidir. Təzyiq qradienti CW doppler vasitəsilə hesablanır.
Ortalama təzyiq qradientinə görə stenozun cidddiliyi dəyərləndirilir (Cədvəl).