Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24. 07. 2014-cü il tarixli, 842 №-li əmri ilə

minaya düşməsin. Təsadüfi ölüm onun arzusunu gözündə qoyardı.
Ürəyində:
– Ya Allah, – dedi, – sən şahidsən ki, bu mənfurların əlindən millətim
nə çəkib.
Addımlarını inamla atırdı. Elə bil gözəgörünməz bir qüvvə onu mina ­
lanmış sahədən salamat keçirirdi. Susuzluqdan yanan kol­kosa, tez­tez
rast gəldiyi xırdaca təpəciklərə  sinә­sinә gedirdi. Düşmən səngəri lap
yaxınlıqda idi. 
On­on beş addım da irəli sürünüb düşmən səngərinə atıldı. İyirmi iki
ilin qəzəbi, nif rəti qollarına toplanmışdı. Səs olmasın deyə avtomatı işə
salmadı. İlk qar şısına çıxan altı nəfəri yalın əllə, döyüş bıçağı ilə məhv
etdi. “Саn Vətən!” – deyib Azərbaycan bayrağını torpağa sancdı və sən ­
gərdən çıxdı. Fikri düşmənin kazarmasına girib əs gər lərin arasında çax ­
naşma salmaq idi. Oraya tərəf irəlilədi. Birdən ona elə gəldi ki, iyirmi min
şəhid onun ardınca gedir. Qanlı köynəklərini bayraq kimi başlarının
üzərində yel ləyirlər. Bir əli ilə ağır pulemyotu qaldırıb düşmənin üstünə
güllə yağdırdı.
Düşmən çaşbaş qal mış  dı. Gecənin bir aləmində bu bəlanın haradan
gəldiyini hə lə də kәsdirә bilmirdi. Qəfil hücum onu karıxdırmışdı. Elə bilirdi
ki, üstünə böyük bir dəstə gəlib. Erməni əsgərlər təntiyib bir­biri ilə atışır ­
dılar. Sonra bəziləri özünü ələ ala bildi. Bərabər olmayan qüvvələr ara ­
sında döyüş bir neçə saat çəkdi. 
Qan­tər içində idi. Dayanmadan atəş açırdı. Yerini tez­tez dəyişirdi.
Güllə atmaqdan biləyi ağrıyırdı. Ovcunun içi də bərk göynəyirdi. Amma
indi bircə şey haqda düşünürdü. Düşünürdü ki, Allah onun səsini eşidib,
bu qədər döyüşmək, intiqam almaq üçün möhlət verib.
Saat beşdə Mübariz geri çəkildi. Düş mən onu tələyə salmaq istəyirdi. O
isə Allahdan çox yox, bir­iki dəqiqə də möh lət istəyirdi. İstəyirdi ki, xalqına
düşmən kəsilmiş bu mənfurlardan bir neçəsini də o dünyaya göndərsin.
Düşmən əsgərlərinin ayaq səslərini aydınca eşi dirdi. Yoldan çıxıb yerə
yıxılmış tənək dirəyinin yanında ayaq saxladı, əllərini Allahın dərgahına
açdı: “Bismillahir­rəhmanir­rəhim... Ey böyük Allah, bu günə şükür, arzumu
ürəyimdə qoy ma dın. Günahım varsa, bağışla, Tanrım! Allahım, şəhidliyimi
qəbul et! Və tən sağ olsun!”
Ayaq səsləri yaxınlaşırdı. O, diri tutulmağına imkan verə bilməzdi.
Mü ­
ba riz avtomatı bərk­bərk sinəsinə sıxdı.
Hələ bir­iki gülləsi vardı. Amma
bu an qəfildən atəş açıldı. Düşmən gülləsi onun sol böyründən və ba şın ­
dan dəydi. Arxası üstə çevrildi. Güclə: “Vətən sağ olsun!” – deyə bildi.
Dağlar əks­səda verdi: “Vətən sağ olsun!”
I 
BÖLMƏ
14
Çap üçün deyil

---

İyirmi min şəhid Mübarizin bədənini tərk eləyən qəhrəman ruhunu gö ­
türüb göylərə çəkildi.
Mustafa Çәmәnli
Söz ehtiyatı
3
3. “Xaniman”, “illah”, “sinm k”, “kazarma”, “k sdir  bilm m k”,
“d r gah” söz v  ifad  l  rinin  m nasını kontekst  gör  izah et m y
çalışın.
Düşün və cavab ver
4. M tnd ki m lumatlardan istifad  ed r k cavab verin: Xocalı faci si
baş ver nd   Mübarizin neç  yaşı var idi?
5. İyirmi min ş hid dedikd  mü llif kiml ri n z rd  tutur?
Yazı
6.  ingiz Mustafayevin Xocalı faci sini  ks etdir n videoyazıdan
istifad  etm kl  2-ci abzası genişl ndirib m tn yazın. 
Dil qaydaları
7. M tnd  göy r ngl  verilmiş cüml d  hansı söz:
• h r k t bildirir?
• h r k ti icra ed ni bildirir?
• üz rind  h r k t icra olunanı bildirir?
8. Altından x tt ç kilmiş hansı cüml d :
• h r k tin subyekti v  obyekti m lumdur? 
• h r k tin subyekti m lum deyil?
• subyekt h r k ti öz üz rind  icra edir?
• h r k t qarşılıqlı icra olunur?
H r k tin, ad t n, subyekti v  obyekti olur. 
(subyekt)   (obyekt)     (h r k t)
Uşaq kitab oxuyur. 
Subyekt h r k ti icra ed ndir. H r k t obyekt üz rind  icra
olu nur. 
Subyekt v  obyektin cüml d ki xüsusiyy tl rind n asılı ola -
raq feil müxt lif qrammatik m nalar k sb edir. 
Yadda saxla!     
H R K TİN SUBYEKTİ V  OBYEKTİ
FƏRD VƏ CƏMİYYƏT
15
Çap üçün deyil

---

9
9. D ft rinizd  nümun y  uyğun c dv l qurun v  altından x tt ç kil -
miş sözl ri müvafiq xanalarda yazın.
1.  n uzun velosipedi Belçika müh ndisl ri düz ltmişl r. 
2. Göz llik göz lliyi c lb ed r.
3. Biz bütün yayı ağaclara qulluq etdik.
4. Suya batan cisim onun bir hiss sini sıxışdırıb çıxardır.
10. Uyğunluğu mü yy n edin.
A. Bu m ktub iki il bundan  vv l yazılıb.
B. Biz üç ildir ki, Elxanla yazışırıq.
C. Yazıda x taya yol verilib.
D. sg rl r ir li atıldılar.
E. Bu gün mü llim biz  imla yazdırdı.
1. Cüml nin mübt dası yoxdur v  h r k tin subyekti
m lum deyil. 
A B C D E
2. Cüml nin mübt dası var, lakin h r k tin subyekti
m lum deyil. 
A B C D E
3. Subyekt h r k ti öz üz rind  icra edir.       
A B C D E
4. Subyekt başqasını h r k ti icra etm y  m cbur edir.    A B C D E
5. H r k t bir neç  subyekt t r find n icra olunur.          A B C D E
11. Sözl ri cüml l rd  işl dib d ft riniz  köçürün. Eyni h r k td
subyektin d yişm sin   s b b olan morfoloji  la m ti (ş kilçini)
mü yy n edib altından x tt ç kin.
yazmaq, yazılmaq, yazışmaq
*
12. M tni oxuyun. Cüml l rin qrammatik  sasını t yin edin. F rql n -
di ril miş cüml l rd   h r k tin obyektini v  subyektini mü y -
y nl şdirin.
M şhur ixtiraçı Edisonun h y t qapısı çox ç tin açılırdı. Bunu
gör n bir tanışı t ccübl  alimd n soruşur:
– S nin kimi dahi ixtiraçı bundan yaxşısını düz ld  bilmirdi?
Edison cavabında deyir:
– M nc , qapı dahiyan  düz ldilib. M s l  burasındadır ki, o, su na-
sosu il  birl şdirilib. H r d f  qapı açılanda ç n  20 litr su vurulur.
H r k ti (işi) icra ed n
Üz rind  h r k t (iş) icra olunan
I 
BÖLMƏ
16
Çap üçün deyil

---