Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 3,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
163 laşdırılmaya hazırlıq və servis xidmətinin təşkili üzrə işlə- rin yerinə yetirilməsi. Nəzarət, sınaq və müayinələrin keçirilməsi mərhə-lə- sində keyfiyyəti idarəetmə sisteminin ən vacib prosedura- larından biri məhsulun keyfiyyət səviyyəsinin qiymətlən- dirilməsi həyata keçirilir. Məhsulun həyat fəaliyyətinin müxtəlif mərhə-lələrin- də məhsul keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi əməliyyatla- rının məzmunu və sənaye məhsulunun nümunəsində onla- rın yerinə yetirilməsinin ardıcıllığı şəkil 7.2.-də göstərilir. Keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi məqsədilə bütün sənaye məhsulu iki sinfə (dərəcəyə) bölünmüşdür. Birinci (sinif) dərəcə (istifadə zamanı işlədilən (sərf edilən) məhsul) üç qrupa bölünür: 1-ci – xammal və hasilat mərhələsini keçmiş faydalı təbii yanacaq məhsulları, maye, sərt və qaztipli yanacaq və s; 2-ci – materiallar və məhsullar (taxta-şalban, meşə materialları, sünü yanacaq, yağlar və sürtkülər, kimyəvi məhsullar və s); 3-cü - məsrəf məmulatları (maye yanacaqlar çəllək- lərlə, qazla dolu ballonlar , kabelli makaralar və s.). İkinci (sinif) dərəcə (öz ehtiyatını məsrəf edən məhsul)iki qrupdan ibarətdir: l-ci təmir olunmayan məmulatlar (elektrik vakuum və yarımkeçirici cihazlar, rezistorlar, kondensatorlar, yas- tıqlar, dişli çarxlar və i a); 2-ci təmir olunan məmulatlar (texnoloji avadanlıq, avtomatik xətlər, ölçmə cihazları, nəqliyyat vasitələri). Göstərilən təsnifat müəyyən məhsul qrupunun tək- tək göstəricilərinin nomenklaturasının seçilməsindən, on- 164 ların tətbiqi sahəsinin müəyyənləşdirilməsindən, konkret məmulatın, yaxud bir neçə məmulatın baza nümunələri ki- mi seçilməsinin əsaslandırılmasından, məhsul keyfiyyəti- nin göstəricilərinin nomenklaturasına dair dövlət standart- ları sisteminin yaradılmasından ötəri tətbiq olunur. Məhsulun keyfiyyət səviyyəsinin ilkin məlumat-ları- nın təhlili və qiymətləndirilməsi, bir qayda olaraq, eks- pertlər qrupu tərəfindən aparılır ki, həmin qrupun tərkibi də bu elm və texnika sahəsinin mütəxəssislərindən komp- lektləşdirilir, onlar sifarişçini, məhsulu işləyib hazırlayan- ları, istehsalçı və istehlakçıları təmsil edirlər. Məhsulun texniki səviyyəsinin qiymətləndirilməsi üzrə işlərin aparıl- masının ardıcıllığı şəkil 7.3.-də göstərilmişdir. Məhsul keyfiyyətinin səviyyəsinin qiymətləndirilmə- si mərhələləri üzrə işin məzmunu. 1) Qiymətləndirilməli olan məhsul həmin məhsul qrupuna dair mövcud beynəlxalq, dövlət və sahə standart- larının tələblərinə müvafıqlik baxımından yoxlanılır. Təh- lükəsizlik və ekologiya üzrə standartların tələblərinin yeri- nə yetirilməməsi zamanı o, satış hüququ olmayan məhsul kimi bundan sonrakı qiymətləndirilmə prosesindən çıxarıl- malıdır. Məhsulun texniki səviyyəsinin qiymətləndirilməsinin mərhələləri Məhsulun standartların tələblərinə müvafiqliyinin yoxla- nılması Yekcins məhsullar qrupunun müəyyənləşdirilməsi Texniki səviyyə göstəriciləri nomenklaturasının müəyyən olunması 165 Baza nümunələrinin analoqlarının və formalaşdırılması- nın seçilməsi İstehsal-texniki iştirak əmsalının (İTİƏ) hesablanması Məhsulun texniki səviyyəsi haqqında qərar (rəy) Məhsulun texniki səviyyəsinin və keyfiyyətinin xəritələ- rinin (kartalarının, vərəqələrinin) tərtib edilməsi Şəkil 7.3. Məhsulun texniki səviyyəsinin qiymətlən- dirilməsi mərhələləri 2) Yekcins məhsullar qrupuna mənsubiyyət yekcins məhsul qruplarının mövcud siyahıları üzrə müəyyənləşdi- rilməli lazım gəldikdə isə yarımqruplara ayrılmalıdırlar. 3) Məhsulun keyfiyyət səviyyəsinin əsas və əlavə göstəricilər nomenklaturasının müəyyənləşdirilməsi xü- susi işlənib hazırlanmır metodik tövsiyələrə uyğun surətdə həyata keçirilir. 4) Analoqlar ölkə və xarici yeni məhsullar sırasından və həmin yekcins məhsul qrupunun işlənib hazırlanan perspektiv nümunələrindən seçilir. Birbaşa analoqlar ol- madıqda, təyinatına görə yaxın olan dolayı analoqlar nə- zərdən keçirilə bilər. Analoqların parametrlərinin qiymətləri aşağıdakı ki- mi müəyyən olunur: xarici nümunələrdən ötəri -aparıcı firmaların sor- ğu kitabları, kataloqları, prospektləri, ölçmə, hesablama və sınaq protokolları üzrə, beynəlxalq standartlar üzrə; işlənib hazırlanmaqda olan ölkə nümunələrindən ötəri; texniki tapşırıqlarla, ekspert, yaxud qəbul komis- siyalarının aktları ilə müəyyən olunmuş tələblər əsasında, istehsal prosesində olan məmulatlardan ötəri isə -tədarükə 166 dair texniki şərtlər əsasında. Baza nümunəsi, qiymətləndi- rilən məmulatda daxil olmaqla qabaqcadan ayrılmış ana- loqlar qrupundan seçilir. Məhsul keyfiyyətinin səhiyyəsinin yekun qiymətlən- dirilməsindən ötəri hesablanmış göstərici vahidə bərabər olan baza nümunəsinin ümumiləşdirilmiş göstəricisinin qiyməti ilə müqayisə edilir. Qərar aşağıdakılar nəzərə alın- maqla qəbul edilir: əgər hesablanmış göstərici vahiddən böyükdürsə, yaxud vahidə bərabərdirsə, məmulat ya dün- ya texniki səviyyəsinə müvafiqdir, ya da ondan yüksəkdir, əgər vahiddən kiçikdirsə, onda müvafiq deyildir. Yüklə 3,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|