Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 3,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
283 sənədlərin tələblərinə cavab verir ki, bu da onun keyfiy- yətli olmasına zəmanət ola bilər. Belə fəaliyyət hazırda sertifikatlaşdırma adlanır. Sertifikatlaşdırma fəailiyyət növü olaraq, üçüncü tə- rəfin yazılı surətdə məhsulun, prosesin və ya xidmətlərin verilmiş tələblərə uyğun olması üzrə zəmanət vermə vasi- təsidir. Sertifikatlaşdırma fəaliyyəti nəticəsində verilən sertifikat (sertifikat – ingilis və ya fransız dilindən tərcü- mədə ―şəhadtnamə‖ deməkdir) məhsulun keyfiyyə-tini təsdiq edən sənəddir. Sertifikatlaşdırma prosesinin tərkib hissəsi olan əməliyyatlar, qaydalar, sınaqlar və digər fəaliyyətlər bir sıra amillərdən asılı olaraq fərqlənirlər. Bu amillərə stan- dartlaşdırmaya, keyfiyyətə və bilavasitə sertifikatlaş-dır- maya aid olan qanunvericilik, sertifikatlaş-dırma obyekt- lərinin xüsusiyyətləri, sınağın aparılması üsulunun seçil- məsi və s. aiddir. Sertifikatlaşdırma qarşılıqlı məhsul tədarükü zamanı inamın təmin edilməsinin, həmçinin, istehlak edilən (isti- fadə olunan) məhsulun təhlükəsizliyinin, vətəndaşların sağlamlığının və əmlakının mühafizəsinin, ətraf mühitin qorunmasının zəmanəti kimi iri sosial məsələlərin həllinin vacib amilidir. Müxtəlif dövlətlərin ümumi iqtisadi ərazi- sində sertifikatlaşdırmanın inkişafı qanunvericilik bazası- nın mükəmməlləşdirilməsinə, vahid standartların istifadə edilməsinə və uyğunluğun müəyyən edilməsinin qarşılıqlı tanınmış mexanizmlərinə əsaslanan məhsulun sertifikat- laşdırılmasının nəticələrinin qarşılıqlı tanınmasını nəzərdə tutur. 284 Sertifikatlaşdırmanın keyfiyyət göstəriciləri onun doğruluğundan (səhihliyindən) və qərəzsizliyindən ibarət- dir. Sertifikatlaşdırma obyektlərinin normativ sənəd-lərin tələblərinə uyğunluğunun qiymətləndirilməsinin doğrulu- ğu sertifikatlaşdırma üzrə orqanların və sınaq laboratoriya- larının texniki səriştəliyindən asılıdır. Sertifikatlaşdırma- nın nəticələrinin alınmasında qərəzsizlik maraqlı tərəflə- rin-istehsalçıdan və istehlakçıdan müstəqil olma, yəni asılı olmama dərəcəsindən asılıdır. Sertifikatlaşdırma üzrə işlərin təşkili və aparılma qaydası sertifikatlaşdırmanın kifayət qədər obyektivliyini, sertifikatlaşdırma üzrə məlumatların etibarlılığını, doğru- luğunu (səhihliyini) və təkrarlanmasını təmin etməli, iqti- sadi cəhətdən həm istehsalçıya, həm də isteklakçıya kifa- yət qədər əlverişli olmalıdır. Sertifikatlaşdırma üzrə işlər sertifikatlaşdırma obyektini, sənədlərin kateqoriyalarını və növünü, sertifi- katlaşdırmanın qaydalarını və əməliyyatlarını müəyyən edən oxşar məhsulun sertifikatlaşdırılması sisteminin ya- radılması yolu ilə təşkil edilir. Bu sistemin sənədləri milli sertifikatlaşdırma orqanının, oxşar məhsulun sertifikatlaş- dırma orqanlarının və sınaq laboratoriyalarının məqsədi, hüquq və vəzifələrini, həmçinin, akkreditasiya zamanı onlara qoyulan tələbləri müəyyən edir. Sertifikatlaşdırma anlayışı altında ölkədə buraxılan məhsulun beynəlxalq, milli standartlara, istehsalçı ilə istehlakçı arasında qarşılıqlı surətdə razılaşdırılmış digər sənədlərə müvafiqliyi anlaşılır. Tələblərə uyğunluq xüsusi sənədin (sertifikatın), yaxud uyğunluq nişanının verilməsi 285 ilə təsdiqlənir. İstehlakçıdan ötrü sertifikat keyfiyyət təmi- natı, istehsalçıdan ötəri isə müvəffəqiyyətin təminatıdır. Məhsulun dövlət sertifikatlaşdırılması sisteminin məqsədi – öz tələbatından ötəri istehlakçı tərəfindən məh- sulun alınması və istifadə olunması ilə bağlı zəmanətlərin təmin edilməsi üçün lazımi təşkilati, texniki və iqtisadi tədbirlərin tətbiqindən ibarətdir. Sertifikatlaş-dırma siste- minin qurulmasının əsas prinsipləri aşağıdakı-lardır: - sertifikatlaşdırmanın beynəlxalq normaları və qay- daları əsasında milli normativ - metodiki bazanın yaradıl- ması; - mövcud dövlət standartlarından və konkret məhsul növlərinin qəbul olunmuş sertifikatlaşdırma sistemlərinin digər normativ - texniki sənədlərindən istifadə olunması; - istehsalçı və istehlakçının təşkilat strukturuna daxil olmayan üçüncü tərəf vasitəsilə məhsulun (işlərin, xidmət- lərin) və keyfiyyət sisteminin xarakteristika və xüsusiyyət- lərinin müstəqil qiymətləndirilməsinin həyata keçirilməsi; - xarakteristikaları, istehsalın və tədarükün xüsusiy- yətləri sertifikatlaşdırma üzrə beynəlxalq sistem və saziş- lərin tələbləri nəzərə alınmaqla, konkret məhsul növlərinin sertifikatlaşdırılması qaydalarının müəyyən olunması; - Standartlaşdırma üzrə Beynəlxalq Təşkilatın Şura- sının Komitəsi (ISO) tərəfindən müəyyən olunmuş sertifi- katlaşdırma sistemilərinin tətbiqi; - digər dövlətlərin sertifikatlaşdırma sistemlərinin və məhsulun beynəlxalq sertifikatlaşdırma sistemlərinin bir- ləşdirilməsindən ötəri məhsulun dövlət sertifikatlaşdırma sisteminin açıqlığı. 286 ―Sertifikatlaşdırma‖ anlayışı ilk dəfə standartlaşdır- ma üzrə Beynəlxalq Təşkilatın (İSO) sertifikatlaşdırma məsələləri üzrə xüsusi Komitəsi SERTİKO (hal-hazırda KASKO) tərəfindən tərtib və təyin edilərək 1982-ci ildə İSO/İEC 2 Rəhbəredici sənəd daxil edilmişdir. Bu sənədə uyğun olaraq ―uyğunluq sertifikatlaşdırması, uyğunluq sertifikatı və ya uyğunluq nişanı vasitəsilə məmulatın və ya xidmətin müəyyən standarta və ya digər normativ sə- nədə uyğunluğunu təsdiq edən fəaliyyətdir‖. Sertifikatlaşdırma sahəsində əsasən aşağıdakı əsas anlayışlar istifadə edilir: 1. Uyğunluq sertifikatlaşdırması; 2. Məcburi sertifikatlaşdırma; 3. Könüllü sertifikatlaşdırma; 4. Uyğunluq nişanı; 5. Uyğunluq sertifikatı; 6. Uyğunluq haqqında bəyanat; 7. Sertifikatlaşdırma üzrə orqan; 8. Sertifikatlaşdırma sistemi; 9. Akkreditasiya; 10. Akkreditasiya olunmuş sınaq laboratoriyası; 11. Ekspert auditor; 12. Təftiş nəzarəti və s. Uyğunluq sertifikatlaşdırılması – məhsulun, prosesin və ya xidmətin konkret standartın və ya digər normativ sənədin tələblərinə uyğun olmasının təsdiq edilməsinə yönəlmiş üçüncü tərəfin fəaliyyət növüdür. Məcburi sertifikatlaşdırma – məhsulun, prosesin və ya xidmətin konkret standartın və ya digər sənədin məcbu- Yüklə 3,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|