Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil
|
Yüklə 2.8 Kb.
|
333 saxlanılması zamanı taranın kütləsi dəyişə bilər. Ən çox kəmiyyət dəyişmələri taxta, karton və kağız taralar üçün, ən az metal, şüşə və polimer taralar üçün xarakterikdir. Zərərli qablarda olan malların ekspertizası zamanı keyfiyyət və kəmiyyət ayrıca qiymətləndirilməlidir. Kə- miyyət ekspertizası zamanı ekspert göstərməlidir ki, zədəli mal qabın kütləsinə necə təsir edib, onun səbəbini, nəticə- ni akta qeyd etməlidir. Bundan əlavə malların oğurlanması nəticəsində qablar zədələnə bilər. Beləliklə, məlum olur ki, zədələnmələrin səbəbləri, hər şeydən əvvəl subyektiv xarakter daşıyır. Malların müxtəlif kəmiyyət xarakteristikalarının müəyyən edilməsi üçün aşağıdakı ölçü metodlarından isti- fadə edilir: birbaşa və bilavasitə. Birbaşa ölçü metodları - malların kəmiyyətini vasitə- siz və ya müqayisəli qiymətləndirmə metodlarıdır. Malın kəmiyyətə görə qəbulu zamanı çəkmə, uzunluğunun, həc- minin ölçülməsi və digər göstəricilər birbaşa metodlara aiddir. Ölçməyə başlamazdan əvvəl ekspert göstərilən ölçü cihazlarının təsdiqləmə vasitələrinin olmasını yoxla- malıdır. Bilavasitə ölçmə metodları - malların kəmiyyət xa- rakteristikaları göstəricilərinin vasitəli, əsasən hesablama yolu ilə müəyyən edilməsi metodudur. Bu metod birbaşa ölçü metodundan istifadə mümkün olmadıqda tətbiq edilir. Bilavasitə ölçü metodları birbaşa ölçü metodlarını ancaq tamamlayır. Hesablama metodlarının düzgün aparılmasına bax- mayaraq, birbaşa ölçmələrdə buraxılan səhvlər bilavasitə ölçmə metodlarından alınan nəticələrə təsir göstərəcək. 334 Keyfiyyət ekspertizası malın bütün normativ tələblə- rə uyğunluğunun ekspert tərəfindən qiymətlən-dirilməsi- dir. Bu ekspertiza malın təhvil-təslim, uzun müddət ərzin- də qalması və ya hər hansı bir qüsurun aşkar olunması za- manı aparılır. Təyinatından asılı olaraq keyfiyyət ekspertizası 5 növə bölünür: - keyfiyyətinə görə qəbul ekspertizası; - səlahiyyətə (komponentliyə) görə ekspertiza; - yeni malların ekspertizası; - malların dequstasiyası; - müqavilə üzrə ekspertiza. Keyfiyyətə görə qəbul ekspertizası - qəbul zamanı nəticələrin düzgünlüyünün təsdiq edilməsi üçün ekspertlə- rin apardığı keyfiyyət qiymətləndirilməsidir. Aşağıdakı hallarda ekspertizanı aparmaq labüddür: - əgər mal göndərənlə mal qəbul edənin arasında zid- diyyət varsa; - malın keyfiyyətinin sənədlərdə göndərilənlərdən fərqi varsa; - qablaşdırmanın düzgün olmaması aşkar olunarsa; - daşınma və saxlanma zamanı keyfiyyət itkiləri aş- kar olunarsa, bu ekspertizanın aparmaq labüddür və onları əsas hesab etmək olar. Kəmiyyət ekspertizasından fərqli olaraq keyfiyyət ekspertizasının geniş normativ bazası var. Standartlar, tex- niki şərtlər, təlimatlar, kodekslər və s. Sanitar-gigiyenik ekspertiza - əmtəə ekspertizasının mühüm növlərindən biri olub, onun əsas məqsədi istehlakçılar üçün malların təhlü- kəsizliyinin təsdiq edilməsidir. Sanitar-gigiyenik eksperti- 335 zanın (bundan sonra sanekspertiza) obyektləri mallar (məhsul), xidmətlər, proseslər, həmçinin malın bütün «hə- yat dövrü» müddətində təhlükəsizliyini təmin edən amil- dir. Bu halda Sanekspertizanın obyektləri texnoloji və ti- carət avadanlıqlarının, nəqliyyat vasitələrinin, istehlak və xidmətedici personalı daxil etməklə xammal, istehsalın, saxlanılmanın, nəql edilmənin, realizasiyanın texnoloji prosesləridir. İdxal olunan istehlak malları sanitar qaydalara və in- san üçün təhlükəsizliyin beynəlxalq tələblərinə uyğun gəl- məlidir. Qanunda sanitar-epidemioloji təhlükəsizlik üzrə sanitar-gigiyenik ekspertizalar və məsləhətlərin aparılması ətraflı verilmişdir. Həmçinin ekspertlər gigiyenik ekspertiza apararkən dövlət sanitar-epidemioloji normalaşdırma nizamnaməsi və dövlət sanitar- epidemioloji xidmət nizamnaməsini rəh- bər tutmalıdırlar. Gigiyenik ekspertizanın normativ bazası sanitar qaydalar və normalarla, onlar da öz növbəsində dövlət sanepidem nəzarətinin nizamnaməsi ilə təsdiq olun- muşdur. Sanitar-gigiyenik ekspertizanın nəzəri və təcrübi mahiyyətini daha dərindən araşdırmaq üçün bu prosesin sistemli şəkildə təsnifatının verilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Sanitar-gigiyenik ekspertizanın təsnifatı şəkil 14.7-də daha əyani şəkildə verilmişdir. 336 Şəkil 14.7. Sanitar-gigiyenik ekspertizanın təsnifatı Sanitar-gigiyenik ekspertiza Ekspertiza obyektləri Xammal məhsulu Texnoloji proseslərin mərhələlər i İstehsal və xidmət işçiləri Qablaş- dırma Bitki xammalı Gigiyenik Fitosanitar Texnoloji Tibbi Ekspertiza obyektləri 337 14.5. Malların ekspertizasının aparılması qaydaları Əmtəə-mal ekspertizasının düzgün aparılması etibar- lı və obyektiv nəticənin alınmasında vacib rol oynayır. Əmtəə-mal ekspertizası 3 mərhələdə başa çatdırılır: hazır- lıq, əsas və yekun. Ekspert təşkilatları ayrı-ayrı təşkilatların əmtəə-mal ekspertizası üzrə xidmətlərini aşağıdakı kimi aparır: o müəyyən edilmiş formalı müqavilələr; o sifarişçinin ekspertizaların aparılmasına göstərilən xidmətlərə görə xərclərin ödənilməsi zəmanəti ilə uzun- müddətli yazılı ərizəsinin olması. Ekspertizanın hazırlıq mərhələsinə əmtəə-mal eks- pertizanın aparılması üçün sifarişçi tərəfindən tərtib olu- nan ərizə və qaimə daxildir. Ekspertiza aparılmasına dair ərizə mal göndərən, mal alan, nəqliyyat təşkilatı tərəfindən verilə bilər və ya müəy- yən mal partiyası üzrə iddianı nəzərdən keçirən iqtisad məhkəməsinin qərarı ilə təyin edilə bilər. Ərizədə malı, həmçinin istehlakçıları, mal göndərənləri, mah alanları, vasitəçiləri, göndərilmə və qəbulolma tarixləri, malqoşma sənədlərinin nömrələrini düzgün identifikasiya etməyə im- kan verən lazımi məlumatlar olmalıdır. Bundan başqa, si- farişçi ekspert qarşısında qoyulan məqsəd və vəzifələri müəyyən etməlidir. Hazırlıq mərhələsində ekspertlə ekspertiza sifarişçisi arasında münasibətlər müəyyənləşir. Eksper-tizanın apa- rılması üçün ekspert sifarişçi ilə əlaqə yaradıb, ekspertiza- nın vaxtını müəyyən etməlidir. Sifarişçidə telefonun olma- ması halında, digər rabitə formaları istifadə edilir (poçt və teleqraf, fakslar və s.). : files -> book book -> Kendi Kendine book -> Qabriel Qarsia Markes "Patriarxın payızı" Roman Latın Amerikasının Nobel mükafatı laureatlı dünyaşöhrətli yazı book -> MahirəNərimanqızı book -> Qarabağ müharibəsi (Qısa tarix) book -> Alfred Besterdən “Qoca” əsəri book -> Orxan Bahadırsoy Pyeslər Orxan Elsevər oğlu Bahadırsoy book -> Orxan bahadirsoy orxan Elsevər oğlu Bahadırsoy book -> İntiharın kölgəsi Dr. Əfzələddin Rəhimli Dostları ilə paylaş: |