Dorian qreyin portreti

Nəsə... necəydi o... hə... hə... “Kədərin rəngi kimi O surət də donuqdur... 
qəlbsizdir... Qəlbsiz sifət, kədərin rəngi kimi... Hə, hə, belə idi, deyəsən, Harri! 
Bax o portret də mənə bu duyğuları yaşadırdı. 
Lord Henri gülüb dedi: 
– Əgər insan həyata rəssam kimi yanaşsa, onun beyni olar onun qəlbi. 
Dorain Qrey başını bulayıb pianoda yüngül bir akkord vurdu. 
– Kədərin şəkli kimi, qəlbsiz sifət kimi, eləmi? 
Lord Henri kresloya yayxandı, yarıqapalı gözlərinin ucuyla ona baxıb dedi: 
– Yeri gəlmişkən, Dorian, əgər insanın ürəyi, qəlbi olmasa, bütün dünyanı 
qazansa belə, nə xeyri olacaq? Bunun nə faydası axı? Təsəvvür edin ki, insanın 
hər şeyi var, amma qəlbi yoxdur... 
Musiqi dərhal kəsildi və Dorian gözlərini bərəldib lord Henriyə baxdı.  
–Bunu məndən niyə soruşursan ki, Harri? 
– Əzizim, – lord Henri qaşlarını təəccüblə çatıb davam etdi, – çünki düşünürəm 
ki, siz mənə cavab verə bilərsiniz. Başqa bir şey yoxdur. Ötən bazar günü mən 
parkdan keçirdim, gördüm ki, Marbl arkasının yanında bir topa adam yığılıb, üst-
başlarından cır-cındır tökülürdü; onlar hansısa bir küçə moizəçisinə qulaq 
asırdılar. Mən yaxınlaşıb oradan ötəndə qəfildən qulağıma onun dediyi sözlər 
dəydi və  moizəçinin sözlərinin həyəcanı məni, doğrusu, heyrətləndirdi; 
Londonda belə küçə səhnələrinə tez-tez rast gəlmək olar. Təsəvvür edin: çiskinli 
bazar günü, makintoşda olan zavallı bir xristian, müxtəlif ölçülü çətirlər altından 
görünən saralıb-solmuş sifətlərin əhatəsi və nəhayət, havaya yayılan bu 
heyrətedici sözlər tarixi fəryad kimi adamı təsirləndirir; çox maraqlı və təsiredici 
sözlər idi. Mən həmin o “peyğəmbərə” demək istəyirdim ki, yalnız incəsənətin 
qəlbi var, amma insanınkı yoxdur. Lakin qorxdum ki, məni başa düşməsin. 
– Yox, Harri, belə deyil! İnsanın qəlbi var, bu reallıqdır, özü də dəhşətli reallıqdır. 
Onu almaq olar, satmaq olar, dəyişmək olar. Onu zəhərləmək, yaxud da xilas 
etmək olar. Bizim hər birimizin qəlbi var. Mən bunu bilirəm. 
– Siz buna tamamilə əminsiniz, Dorian? 
– Tamamilə əminəm! 
– Oh! Bu, yəqin, xülyadır! Nəyə lap çox inanırsansa, əslində, gerçəklikdə o 
yoxdur, mövcud deyil! İnamın bədbəxt aqibəti, təəssüf ki, belədir! Bizi buna 
sevgi öyrədir! Vay, vay, vay, Dorian, sizin necə ciddi və qüssəli simanız var?! 
Belə ciddi olmayın! Bizim zəmanənin belə mövhumatçı olmağı nəyimizə lazımdır 
axı! Yox, biz daha qəlbin mövcudluğuna inanmayacağıq! Vəssalam! Mənim üçün 
bir şey çalın! Lirik bir şey çalın və mənə deyin görüm, cavan qalmağınızın sirri 
nədədir? Necə oldu ki, cavanlığınızı qoruyub saxlaya bildiniz? Burada bir sirr 
olmalıdır... Mən sizdən cəmi on yaş böyüyəm, görün nə kökə düşmüşəm? Qırışlar 
basıb, solub-saralmışam... Siz, doğrudan da, gözəlsiniz, Dorian. Necə var, elə də 
qalmısınız, bu gecə isə daha füsunkar görünürsünüz... Sizi ilk dəfə gördüyüm gün 

---

yadıma düşür,  o gün necə də utancaq, məsum, qeyri-adi idiniz! Əlbəttə, siz 
dəyişmisiniz, amma xarici görkəminiz heç dəyişməyib.  Mən sizin sirrinizi 
öyrənmək istərdim! Gəncliyimi qaytarmaq üçün mən dünyada nə desəniz edərəm, 
yalnız gimnastikadan başqa. Erkən durmaqdan, yaxud sağlam həyat tərzi 
yaşamaqdan başqa!.. Gənclik! Onunla heç nəyi müqayisə etmək olmaz! “Cahil və 
təcrübəsiz gənclik” demək nə qədər axmaqlıqdır! Mən çox böyük hörmətlə o 
adamların mühakimə və fikirlərinə qulaq asıram ki, onlar məndən çox-çox 
cavandırlar. Gənclik bizi ötüb-keçib, həyat onlar üçün ən sehrli və möcüzəli 
qapılarını açır; yaşlı adamların isə həmişə əleyhinə olmuşam. Mən bunu prinsipə 
görə edirəm. Bax dünən baş verən hadisə barədə yaşlı adamlardan fikirlərini 
soruşsanız, onlar sizə 1820-ci illərdə hökm sürən və dəbdə olan mülahizələr 
söyləyəcək;  o zaman kişilər uzun corablar geyir, hər şeyə inanır, demək olar ki, 
heç bir şey bilmirdilər. Ah, necə gözəl musiqidir, çalırsınız! Yəqin, Şopen bunu 
majorkada yazıb, dənizin dalğaları onun villasına çırpılırmış, duzlu sıçrantılar 
pəncərələri döyəcləyirmiş. Çox romantikdir! Nə yaxşı ki, bizim tayı-bərabəri 
olmayan, müstəsna bir sənət növümüz var! Dayanmayın, çalın! Mənə elə gəlir ki, 
siz indi cavan Apollonsunuz, mənsə, sizə qulaq asan Marsi... Dorian, mənim də 
öz dərdlərim var, onları heç sizə də demirəm. Qocalığın faciəsi onda deyil ki, 
insan qocalır; faciə bundadır ki, o, qəlbən cavan qalır... Hərdən özüm də öz 
səmimiyyətimə heyran qalıram! Ah, Dorian! Siz necə də xoşbəxtsiniz! Sizin 
həyatınız necə də gözəldir! Siz hər şeyin dadına baxmısınız! Siz üzüm şirələrini 
çıxarıb içmisiniz, üzümləri ağzınızda əzmisiniz... Sizdən heç nəyi gizlətməyiblər! 
Həyatın hər şeyini siz musiqi kimi qəbul etmisiniz, musiqi kimi! Buna görə də 
həyat sizi korlamayıb! Siz elə həmin Doriansınız, eynilə qalmısınız! 
– Yox, Harri, mən həminki Dorian deyiləm! 
– Siz elə həmin Doriansınız, bunu mən deyirəm! Maraqlıdır, görəsən, sizin 
sonrakı həyatınız necə olacaq? Amma özünüzü dəyişməklə onu korlamayın! İndi 
siz mükəmməl bir adamsınız. Baxın a, yarımçıq adam olmayın! İndi sizi heç nədə 
məzəmmət etmək olmaz! Başınızı bulamayın! Siz özünüz də bunu bilirsiniz! 
Özünüzü də aldatmayın, Dorian! Həyatı istək və niyyətlər idarə etmir! Həyat 
bizim sinir toxumalarımızdan, orqanizmimizin xüsusiyyətlərindən, yavaş-yavaş 
inkişaf edən hüceyrələrimizdən asılıdır; orada fikir və düşüncələrimiz gizlənir, 
arzu və istəklərimiz, ehtiraslarımız doğulur; məsələn, siz özünüzü güclü adam 
kimi təsəvvür edir və düşünürsünüz ki, təhlükəsiz vəziyyətdəsiniz; sizə heç bir 
şey təhlükə yaratmır. Lakin otaqdakı predmetlərin təsadüfi işıqlandırılması, yaxud 
səhər səmasının tonu, yaxud da haçansa sizin sevdiyiniz və xatirələrinizi oyadan  
bir ətir iyi yadınıza düşəndə və ya çoxdan unutduğunuz bir şerin misrasına 
kitabda yenidən rast gələndə, yaxud da çoxdan çalmadığınız bir musiqi parçası... 
– bax bizim həyatımızın axarı bu xırdalıqlardan asılıdır, Dorian!  Brauninq 
haradasa bu barədə yazır; bizim öz hisslərimiz də bunu təsdiq edir; məsələn, mən 

---