Müəllimlərin tədris qruplarına rəhbərlik. Fasilitatorun təlimat kitabçası
Səhifə 39
əməkdaşlıq mühitini yaratmalıdır ki, hər bir iştirakçı öz fikir və
ideyalarını sərbəst şəkildə ifadə edə bilsin və paylaşsın.
Aktiv iştirak mərhələsi iştirakçılara imkan verir:
(a)
yeni ideyaları və təcrübələri sınaqdan keçirsinlər;
(b)
peşəkar vərdiş-bacarıqlarını inkişaf etdirsinlər
və yaxşılaşdırsınlar;
(c)
həmkarları ilə əməkdaşlıq etsinlər və qarşılıqlı təlim prosesinə dəstək
versinlər
.
IV
faza: Gələcək tədbirlərin planlaşdırılması
Fasilitasiyanın sonuncu mərhələsi
gələcək tədbirlərin və
fəallıqların planlaşdırılmasını nəzərdə tutur; xüsusilə də
,
müxtəlif
imkanların və alternativin icmalını, onların qiymətləndirilməsini
və seçimini, konkret iş addımlarının müəyyənləşdirilməsini.
Qeyd edilən mərhələ qrupda toplanılan bilik, təcrübə və
entuziazmın saxlanılması və sonra inkişaf etdirilməsi üçün çox
vacibdir. Dördüncü şəkildə göstərildiyi kimi, bu zaman
aktivliklər qrupdan iştirakçıların iş mühitinə keçid alacaqlar
.
Gələcək tədbirlərin planlaşdırılması mərhələsi iştirakçılara yardım edir
: (a)
məqsədlərin əks
etdirilməsində;
(b)
konkret tədbirlərin və əməllərinplanlaşdırılmasında; (c)qrupda alınan təcrübənin
başqa kontekstdə istifadəsində
.
Yuxarıda təsvir edilən mərhələlər həm “mikro”, eləcə də “makro” səviyyələri nəzərdə tutur.
Fasilitator qeyd edilən mərhələləri ayrı-ayrı görüşlərin aparıldığı zaman (“mikro” səviyyə) da
istifadə edə bilər; xüsusilə də prosesi görüşə iştirakçıların toplanması və onların cəlb olunmasını
təmin etməklə başlaya bilər, sonra da onlara lazımi informasiya verə bilər (həm məzmun, eləcə
də məna), üzvlərin aktiv iştirakına dəstək üçün istifadə edə bilər, iştirakçılarla birlikdə növbəti
addımları planlaşdıra bilər.
“Makro” səviyyə fasilitator tərəfindən uzun müddətli qruplarla, məsələn müəllimlərin tədris
qrupları ilə, işi nəzərdə tutur. Dörd mərhələdən istifadə etmək fasilitatora qeyd edilən uzun
müddətli prosesin effektiv şəkildə aparılmasında yardım edəcəkdir. Fasilitator ilin əvvəlində
tədris qruplarına iştirakçıların dəvət olunması və cəlb olunmasını təmin edir. Növbəti mərhələ
iştirakçıların məlumatlandırılmasına və görüşlərdə onların aktiv iştirakının dəstəklənməsinə
həsr edilə bilər. İlin sonunda isə fasilitator müəllimlərlə birlikdə gələcək tədbirləri planlaşdıra
bilər.
Həm “mikro”, eləcə də “makro” səviyyədə fasilitasiya mərhələlərinin ardıcıllığı konkret görüş
və ya uzunmüddətli qrupların tələbatları və xüsusiyyətlərindən asılı olur. Müvafiq olaraq,
fasilitator düşüncəli şəkildə mərhələlərin ardıcıllığını dəyişdirə bilər.
Fasilitasiya mərhələlərinin effektiv şəkildə həyata keçirilməsi relevant strategiyaların və əməllərin
düşüncəli istifadəsini tələb edir. 8-ci cədvəldə hər bir mərhələdə tövsiyə edilmiş strategiyaların
siyahısı təqdim edilmişdir.
M
M
L
Səhifə 40
Müəllimlərin tədris qruplarına rəhbərlik. Fasilitatorun təlimat kitabçası
Cədvəl 8. Fasilitasiyanın
dörd mərhələsi
Strategiya
Fasilitatotun hərəkətləri
I faza:İştirakçıların yığılması və cəlb olunması
Liderliyin nümayiş etdirilməsi
Iştirakçılara özü haqqında və yerinə yetirəcəyi rol haqqında
məlumat verir ;
İştirakçılara görüşün məqsədi, eləcə də gələcək görüşlər haqqında
məlumat verir;
İştirakçılara görüşün gündəliyi və ya müəllimlərin tədris
qruplarının fəaliyyət planı haqqında məlumat verir;
Elə əhəmiyyətli resurslar haqqında danışır ki, qruplar onlardan
görüşün/ müəllimlərin tədris qrupunun işi prosesində istifadə
edə biləcəkdir.
Açıq və xoş əhval-ruhiyəlı
mühitin yaradılması
Marağı olan hər bir müəllimi görüşdə iştirak etmək üçün dəvət
edir;
Görüşlər və tədris qrupunun başqa fəallıqları zamanı müəllimlər
arasında münasibətlərə diqqət yetirir;
Hər bir iştirakçının məlumatlara və resurslara eyni şəkildə əl
çatmasını təmin edir ;
Yeni müəllimlərə qrupa cəlb olunma imkanını verir .
Əlaqələrin qurulması
İştirakçı müəllimlərin ümumi xüsusiyyətlərini,
maraqlarını,ehtiyaclarını və eləcə də onlar arasında mövcud
fərqləri başa düşür;
Müəllimlər arasında söhbətlərə diqqətlə qulaq asır və
müəllimlərin maraqları,mühitləri və tələbatları arsında
oxşarlıqları qeyd edir;
Müəllimlər arasında inteqrasiya və qarşılıqlı tanışlığa dəstək
verən fəallıqları planlaşdırır və həyata keçirir.
Dəstənin yaradılması
İştirakçılara periodok olaraq işgüzar görüşün/tədris qrupunun
məqsədlərini və görüşlərini çatdırır;
Müəllimlər arasında interaksiyaya və qarşılıqlı tanışlığa dəstək
verən fəallıqları planlaşdırır və həyata keçirir;
Müəllimləri qərarların qəbul edilməsi prosesinə cəlb edir;
Peşəkar inkişaf fəallıqlarında müəllimlərin müvafiq iştirakını
etiraf etməyi məktəb direktoruna xatırladır;
Görüşün və qrupların fəaliyyəti haqqında məlumatı
müəllimlərlə paylaşır (görüşün protokolu,keçirilən tədbirin
hesabatı və s.).
II faza: İştirakçıların məlumatlandırılması
Məlumatın çatdırılması
Müxtəlif mənbələrdən, məsələn: “Müəllim” jurnalı, sosial
mətbuat (fasilitatorlar üçün facebook səhifəsi, nazirlik və başqa
agentliklər tərəfindən dərc olunan materialı, maarif internet
səhifələri və s.; ) peşəkar ədəbiyyatı və resursları toplayır;
Axtarılmış / alınmış məlumatı iştirakçılarla paylaşır .
Məlumatın toplanması və
qarşılıqlı şəkildə paylaşılması
Müəllimlərdən mühüm məlumat və peşəkar resurslarla
paylaşmağı xahiş edir (məqalələr, dərsin planları, tədris
strategiyaları, məsələlərin paketi, qiymətləndirmə
vasitələri və s.);
Müəllimlər arasında məlumatın qarşılıqlı paylaşmasında