«Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin əsərlərinin Azərbaycan dilində nəşr edilməsi haqqında»
Yüklə 3,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
FRANSUAZA SAQAN 90 tı mı fortepiano arxasında keçirdim. Bütün musiqilər on da daha yüksəkdən səslənir, daha zərif olur, nə cürsə xü su- si bir şeyə çevrilirdi; onlar mənim barmaqlarımın ucun da hə rəkət edir, axıb tökülürdü; mən Bethovenin mu si qi si ni qırıq-qırıq, Fets Uollerin 1 musiqisini isə usandırıcı edə bi- lir dim; amma sanki, hər şey təzələnmişdi, göz qa maş dı rır- dı. İki saat sonra mən musiqiyə yenidən dəlicəsinə vu rul- muş insana – gəncə çevrilmişdim; yenidən sevimli Vensan ol muşdum; və nəhayət… özümlə sülh şəraitində yaşamağa başlamışdım. Bundan da pisi o idi ki, özümü xoşbəxt hiss edir dim... Halbuki bu, mənim istəyimə qarşı idi. İlk dəfə idi hiss edirdim ki, xoşbəxtəm, ya da, ən azı, qayğısız həyatımdan zövq alıram. Yeddi il ər zin də mən risk etmək meylimi itirmişdim, əvəzində boyun du ruq-
la gəzməyi öyrənmişdim; anadangəlmə şadlığımı, sa- də lövh lü yümü, həyat eşqimi (hər halda, bu, yuxuda ol- muş du, yu xuda!) itirmişdim, təmkin, ironiya və laqeydlik on la rı sı xış dırıb içimdən çıxarmışdı. Üç səxavətli insan yı ğış say dı, yalnız və yalnız şöhrətpərəstlik, eqoizm və qə rəz lə si lahlanmış Loransın qurduğu planları dağıda bi- lər di. Hal buki onun vəhşicəsinə və çılğın mülkiyyətçilik yan ğı sı bu hissləri də onqat artırırdı; və bədbəxtlikdən, o hiss, ümu miy yətlə, mənə aid deyildi. Mən yalnız bir şey is tə yir dim – təsir altına düşməmək. Amma necə? İs tə ni- lən halda bizim gücümüz bərabər deyildi: xeyir qüv və lə- ri nin zəifliyini və işə yaramadığını görmək çox acı dır; şər qüvvələrinin köməyinə müraciət etməyə isə ha zır laş mır- dım; bundan başqa, rəqiblərdən biri silahı ilə özünü yara- la yır sa, döyüş ədalətli ola bilməz… Yazı makinasının qonşu otaqdan gələn sevinc dolu tıq qıltısı birdən-birə mənim tutqun fikirlərimi ürküdərək da ğıt dı. Həyəcanlanmış və enerji dolu Odil məktubları araş dırmaqla məşğul idi, daha doğrusu, mənim mək tub la- rı mı. Mən otağa girdim. – Salam, – şən halda dedim, – əziz Odil, bilirsiniz ki, artıq sizdən nə hörmət, nə də katibə xidməti gös tər mə yi- ni zi tələb etməyə haqqım çatmır? Mən bütün əmlakımı və 1 Tomas Uoller Fets (1904–1943) – amerikalı caz müğənnisi, piano- çu, orqan ifaçısı BOYUNDURUQ 91 hü quqlarımı Loransa vermişəm. Əvvəlki vəziyyətimə gə- lin cə, bunu artıq onunla müzakirə etməlisiniz. – Nə? Siz nə danışırsınız? Axşam sərxoş olmuş adamın qulaqları üçün Odilin sə- si həddindən artıq aydın, cingiltili, hətta sərt çıxırdı. Odil, az qala, ağı dediyi vaxt ərzində mən əlimlə başımı tut- muş dum:
– Axı necə ola bilər? Zarafat edirsiniz? – o, çox məyus gö rü nürdü. Mən isə təntənəli şəkildə elan etdim: – Bu, mənim edə biləcəyim ən kiçik iş idi... Odil, özü- nüz fikirləşin bir… yeddi ildə arvadıma hansı məbləğə başa gəl mişəm. Odil qıpqırmızı qızardı; sonra qələmini gözümün qa- ba ğın da silkələyərək öyüd-nəsihət dolu səslə danışmağa baş ladı; bunu ondan qətiyyən gözləmirdim. – Şəxsi planda Loransa nə borclu olduğunuzu bil mi- rəm, pul məsələlərinə gəlincə, həqiqətən də, milyon dol- lar qazanmısınızsa – o, mənə elə belə də demişdi... – Doğrudur, – kədərlə təsdiqlədim, – milyon dollar! – Neyləmək olar, bu, o deməkdir ki, siz ona hesabla… ay da, təxminən yeddi yüz frank qaytarırsınız. Deməli, be- lə, siz heç vaxt Loransa baha başa gəlməmisiniz. – Necə yəni? Odil heç vaxt belə özünəinamlı və hər şeyi bilən adam kimi danışmamışdı: – Gəlin hesablayaq. Əgər bir dollar altı franka bə ra bər- dirsə, sizin milyon dollarınız altı milyon yeni frank de mək- dir. Bu məbləği yeddiyə bölürük, daha doğrusu, yeddi ilə – sə kkiz yüz əlli min frankdan bir qədər çox alınır; indi də onu on ikiyə bölürük – təxminən ayda yetmiş min frank alı rıq. Hə, düşünmürəm ki, siz özünüzə, ya da Lorans sizə bu qədər pul xərcləmiş olsun. Yox, dəfələrlə az olub! Mən güldüm: nə desən gözləyə bilərdim, amma belə bir şeyi – heç vaxt! – Bu barədə heç fikirləşməmişdim, amma… yəqin ki, elə belədir. Bəs həqiqətdə hər ay Loransa neçəyə başa gəl mi şəm? Əlbəttə ki, təxmini… – Dəfələrlə az məbləğə! Hə… dəfələrlə az, – ciddi gör- kəm almış Odil həyəcanlandı, – gəlin hesablayaq…
FRANSUAZA SAQAN 92 Odil hesab makinasından yapışmışdı ki, onu da yan- dırdım:
– Yox, lazım deyil! Zarafat edirdim... Doğrudan da, za ra fat edirdim. Hər halda, Odil, mən çox şadam. De mə li, Lo ran sın nəinki xoşbəxt nikahı, həm də əlverişli söv də ləş- mə si var. Neyləmək olar, bu daha yaxşıdır. Əgər mən əl- ve riş li kapital qoyuluşuyamsa... Odil məyus-məyus başını aşağı saldı – ya pərtlikdən, ya da qorxudan... – Vensan, mən bunu sizə dostluğumuz xatirinə dedim... – Çox lütfkarsınız, əziz Odil və mən sizə dəhşətli də- rə cədə minnətdaram. Təbii ki, Loransa bu barədə bir kəl- mə belə deməyəcəyəm. Ən pis halda, əgər la zım gə lərsə, yalandan deyərəm ki, özüm hər şeyi he sab la mışam. Biz susduq; nəhayət, Odil qərara gəldi: – Vensan, sizə demək istəyirdim ki… Lorans bütün qa- dın lar kimi bankdakı hesabı sizdən hədiyyə olaraq qəbul et məyə üstünlük verərdi… amma bu… necəsə insafsızlıqdır! Heç şübhə etməyin, bu məsələdə bütün qadınlar bir-bi ri- nə bənzəyirlər. – Bircə mənim arvadım yox! Lorans belə deyil! Mən nadir bir insanla evlənmişəm, – mən altruist 1 kimi onun sö zü nü kəsdim – ümid edirdim ki, ailəni dolandıran qa- dın ların böyük əksəriyyəti öz ərlərini bəsləyir və əzizləyir, daha onları öz nökərlərinə çevirmir. – Bəs niyə sizin uşaqlarınız yoxdur? – artıq otaqdan çıx dığım vaxt Odil soruşdu. Mən cavab vermədim. Bu sual dünən verilsəydi, bəl- kə də, «biz bu barədə düşünürük», deyərdim; amma bu, hə qi qət deyildi. Biz bu barədə heç vaxt fikirləşməmişdik. Ya da daha doğrusu, Lorans özü hər şeyi fikirləşmişdi və qə rara almışdı ki, qoy lap balaca olsun, amma daha bir oyun cağa ehtiyacı yoxdur; bir böyük oyuncaq da ona bəs edər.
Ola bilsin, o, balaca oyuncağın gözəl olacağından və bö yük oyuncağın diqqətini özünə cəlb edəcəyindən qor- xur du. Bir də onun ailəsində kasıblardan uşaq dünyaya 1 Altruist – öz mənafeyini unudub başqalarının qeydinə qalmaq, baş qalarına təmənnasız yardım etməyə hazır olmaq Yüklə 3,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|