26
Düşünən İnsan,
Avqust 2013
“Xəbərdar edib-qorxudan” Quran ayələri
haqqında düşünmək
Alçaq hiylələrə əl atanlar Allah’ın onları
yerə batırmayacağına və yaxud gözləmədikləri
bir yerdən əzabın onlara gəlməyəcəyinə
əmindirlərmi? (Nəhl surəsi, 45) ayəsində
diqqət çəkildiyi kimi, uca Allah Quranda bir
çox ayədə qullarını xəbərdar edib qorxudur.
Bu ayələri oxumaq və üzərində düşünmək isə
Rəbbimizin qüdrətini təqdir edən möminləri
Allah’a yaxınlaşdırar. Ayələr haqqında düşünən
bir mömin Allah’a hörmət dolu qorxu ilə içi
titrəyərək bağlanar, Onun sərhədlərini qoruyar.
Allah’dan qorxan insan nəfsindəki pislikləri
təmizləyər, səbirli, qərarlı, cəsur, gözəl əxlaqlı
olar, həqiqi mənada səmimi olaraq iman gətirər
və uca Allah’a eşqlə bağlanar. Əlbəttə ki, Allah’a
eşqlə və böyük sevgi ilə bağlanan mömin Allah’a
çox yaxınlaşar.
Cəhənnəmi təfəkkür etmək
Uca Allah Quranda səmimi olaraq
iman gətirən qullarını cənnətlə müjdələmişdir.
Əlbəttə, cənnət ayələrini oxumaq və onlar
haqqında düşünmək möminlərə çox böyük bir
şövq verir. Ancaq sadəcə cənnəti düşünmək
insanı arxayınlığa apara bilər. İnsan “necə olsa,
cənnətə gedərəm”, “necə olsa, bağışlanaram”
kimi sapqın bir düşüncəyə qapıla bilər. Bu
düşüncə isə insanın özünü bəyənməsinə,
hətta ilah etməsinə səbəb olar və bu, onu uca
Allah’dan uzaqlaşdıra bilər. Bu təhlükəyə
qarşı peyğəmbərlər belə uca Allah’a müsəlman
olaraq canlarının alınması üçün dua ediblər. Hz.
Yusifin duası bu baxımdan Quranda nümunə
verilir. Hz. Yusuf uca Allah’a belə dua edir:
Ey Rəbbim! Sən mənə hakimiyyət verdin
və mənə yuxuları yozmağı öyrətdin. Ey göyləri
və yeri yaradan! Sən dünyada da, axirətdə
də mənim himayədarımsan. Mənim canımı
müsəlman kimi al və məni əməlisalehlərə
qovuşdur”. (Yusuf surəsi, 101)
Möminlərin bu təhlükəyə qarşı özlərini qoruya
biləcəkləri ən gözəl davranış cəhənnəmi təfəkkür
etməkdir. “Onları orada inilti gözləyir. Onlar
orada eşitməzlər” (Ənbiya surəsi, 100) ayəsində
xəbər verildiyi kimi, cəhənnəmdəki sonsuz
əzablarla dolu bir mühiti düşünmək insanın
içi titrəyərək qorxu duymasına və çəkinməsinə
səbəb olar. Cəhənnəmi təfəkkür etmək möminin
əxlaqını gözəlləşdirər, ibadətlərini və uca
Allah’ın sərhədlərini diqqətlə qorumasına,
daima Allah’ın razılığının ən çoxunu güdməsinə
və Ona daha çox yaxınlaşmasına səbəb olar.
Dünya həyatının keçiciliyini və ölümü
düşünmək
Dünya həyatında mövcud olan hər şeyin
bir gün mütləq xarab olduğunu, köhnəldiyini,
hətta yox olduğunu düşünmək insana ölümü,
dolayısilə də bir həqiqəti- sonda uca Rəbbimizə
qovuşmağı xatırladır. Bu həqiqət Quranda belə
bildirilir:
(Yer) üzündə olan hər kəs ölümə
məhkumdur. Ancaq əzəmət və kərəm sahibi olan
Rəbbinin zatı baqidir. (Rəhman surəsi, 26-27)
Bədiüzzaman Səid Nursinin də “Nəsihət
istəsən, ölüm yetər. Bəli, ölümü düşünən dünya
sevgisindən qurtular və axirətinə ciddi çalışar”
sözləri ilə bildirdiyi kimi, ölümü çox düşünmək
insanı dünyaya bağlılıqdan uzaqlaşdırıb
Rəbbimizə yaxınlaşdıran bir yoldur. Belə ki,
dövrünün mücəddidlərindən olan İmam Qəzali
də ölümü sevgilini sevgiliyə qovuşduran
bir körpü kimi dəyərləndirərək, insanın uca
Allah’a yaxınlaşmasında ölümü düşünməyin
əhəmiyyətini bir daha xatırladır.
Diqqət və şüur açıqlığı
Uca Allah’a yaxınlaşmağa səbəb olan
vasitələrdən biri də diqqət və şüur açıqlığıdır.
İnsan zəif hafizəyə, diqqət dağınıqlığına, qəflətə
qapılmağa uyğun yaradılmışdır. İnsan uca
Allah’ın imtahan üçün xüsusi olaraq yaratdığı
bu vəziyyətdən diqqətini mütəmadi olaraq açıq
tutmaqla qurtula bilər. Bunun üçün Rəbbimizin
Düşünən İnsan,
Avqust 2013
www.Allahinsonsuzgucu.net
26
27
Düşünən İnsan,
Avqust 2013
hər an, hər saniyə bizimlə birlikdə olduğunu,
bizi gördüyünü və eşitdiyini, hər işi nizamlayıb
nəzarəti altında saxladığını unutmamaq, bütün
həyatımızın müəyyən edilmiş bir qədərə
görə yaşandığını xatırlamaq, edilən hər işdə,
görünən hər görüntüdə Allah’ın sonsuz ağlını,
heyranedici sənətini və Onun uca qüdrətini
təfəkkür etmək, hər zaman təvəkküllü və
təslimiyyətli olmaq, Allah’ı təsbih edib ucaltmaq
lazımdır.
İman gətirənlərin gündəlik həyatının
hər mərhələsində Allah’ı anma və dua halında
olmaları, özlərinə verilən nemətlərə qarşı
mütəmadi olaraq içdən şükür etmələri, bilərək
və ya bilməyərək etdikləri xətalarından ötrü
bağışlanma diləmələri və tez-tez Allah’ın adını
ucaltmaları onları uca Allah’ın izni ilə Rəbbimizə
dost edəcək, Ona yaxınlaşmalarını təmin edəcək.
Bu həqiqət bir Quran ayəsində belə xəbər verilir:
...Allah’ı zikr etmək, şübhəsiz ki, daha
böyükdür… (Ənkəbut surəsi, 45)
Uca Allah’ı tanımağın, qavramağın və
imanda dərinləşməyin sərhədi yoxdur. Bir insan
Allah’a yaxın olmaq və Onu daha yaxşı tanımaq
üçün nə qədər çox cəhd edərsə, nə qədər çox
düşünərsə, imanı, ağlı və Allah qorxusu da o
qədər çox güclənər. Bu səbəblə, Allah yolunda
xidmət etmək üçün böyük cəhd edən və
Ona yaxınlaşmaq üçün dərin təfəkkür edən
möminlər Allah’dan çox qorxan və Allah’a bütün
qəlbi ilə bağlı olan insanlardır. Möminlərin
Allah’ın hökmlərini tətbiq etmə mövzusunda
göstərdikləri diqqət və vicdanlarını dinləmə
mövzusunda göstərdikləri həssaslıq onlara,
inşaAllah, Rəbbimizin sevgisini, rizasını
qazandıracaq və Ona yaxınlaşdıracaq. Uca
Rəbbimiz iman gətirənləri zatına yaxınlaşmağa
Quranda belə dəvət edir:
Ey iman gətirənlər! Allah’dan qorxun,
Ona vasitə axtarın və Onun yolunda cəhd edin
ki, bəlkə nicat tapasınız. (Maidə surəsi, 35)
İnsanların əksəriyyəti Allah’ı özlərindən
uzaq zənn edirlər. Halbuki, Rəbbimiz
“…
Rəbbin insanları əhatə etmişdir…” (İsra
surəsi, 60) ayəsində buyurduğu kimi, insanlara
çox yaxındır. İnsanın hər vəziyyətini görür,
hər danışığını eşidir. Hətta içindən keçən
düşüncələri, qəlbindəki sıxıntı və vəsvəsələri
bilir. Allah bir ayəsində bu həqiqəti belə bildirir:
İnsanı Biz yaratdıq və nəfsinin ona
nəyi vəsvəsə etdiyini də bilirik. Biz ona şah
damarından da yaxınıq. (Qaf surəsi, 16)
İnsan isə Rəbbimizin, əslində, ona çox
yaxın olduğunu bilib hər an şükür etməli və Ona
çox bağlanmalıdır.
Düşünən İnsan,
Avqust 2013
Düşünən İnsan, Avqust 2013
27