Ebedi yol islam kohne indd

65

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

“Ya Rəsulallah, Sübh namazını qıldıq və hələ heç bir yerə gedə 

bil məmişik, necə xəstə ziyarəti edək?”−dedi.

Həzrət Əbu Bəkir (r.a.):

“Eşitdim ki, qardaşım Abdurrahman bin Əfv naxoşlayıb. Məscidə 

gə lərkən yolüstü ona baş çəkdim ki,görüm halı necədir”,−dedi.

Rəsulullah (s.ə.s):

“Aranızda bu gün bir yoxsulu doyuran varmı?”−deyə soruşdu. 

Həz rət Ömər:

“Ya Rəsulallah, Namazı indi qıldıq və buradan hələ heç bir yerə 

get məmişik”,−dedi.

Həzrət Əbu Bəkr (r.a.) isə:

“Məscidə girdiyim vaxt, ehtiyaclarını bildirən birini gördüm. Oğ-

lum Abdurrahmanın əlində bir parça arpa çörəyi vardı. Onu alıb yox-

su la verdim”,−dedi.

Bunun qarşılığında Rəsulullah (s.ə.s):

“Səni cənnət ilə müjdələyirəm”,−deyə buyurdu.

Həzrət Ömər (r.a.) də bir ah çəkdi və:

“−Ahh, cənnət!”−dedi.

Rəsulullah (s.ə.s) Həzrət Öməri də  məmnun edəcək bir söz 

dedi və ardınca:

“Allah Ömərə  rəhmət (mərhəmət) etsin. Allah Ömərə  rəhmət 

et sin! Nə vaxt bir xeyir iş etmək istəsə  Əbu Bəkr mütləq onu keçir”, 

bu yurdu. 

(Heysəmi, III, 163-164, Ayrıca bax. Əbu Davud, Zəkat, 36/1670; Hakim, I, 

571/1501)

Qurani-Kərimdə belə buyurulur:

﴾٨﴿ ْبَغْراَف  َكِّبَر ىٰلِاَو﴾٧﴿ ْب َصْناَف  َتْغَرَف اَذِاَف

“(Ya Peyğəmbər!) Elə ki (risaləti təbliğ etməkdən və ya dün ya 

işlərindən) azad oldun, qalx (dua et)! (Axirət üçün çalış-vu ruş!) 

 “Elə ki bir işindən qurtardın, dərhal (başqa bir) işə başla və 

sadəcə Rəbbinə yönəl” 

(əl-İnşirah, 7-8) 

Ayeyi-kərimələrin qoyduğu prinsipə əsaslanaraq mömin, daima bir 

xeyir işini qurtarıb digər bir xeyir iş dalınca qaçmaq, ömrünün so nuna 

qədər durmadan artan bir xidmət eşqi içində olmağa ça lı ş ma lı dır.

Mədhnamə

---

66

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

Rəbbimizin təlimatı da Peyğəmbər  (s.ə.s)-in arzusu da bu şə-

kil  dədir.

Sayısız gözəl  əxlaq təlqinləri ilə  əshabını müstəsna bir könül 

üfü qünə çatdıran Həzrtə Peyğəmbər (s.ə.s) qiyamətə qədər gələcək 

üm məti üçün, həyatın hər mərhələsində  ən gözəl örnəkdir. Necə 

ayaq ların iman zəminindən sürüşdüyü, varlıq və bolluq, zəfər və s., 

kimi nəfsi qabardıb azğınlığa sövq edə biləcək hallarda, lovğalıq və 

təkəbbürə qapılmamaqda ən gözəl örnək Odur. Bunun əksinə, sə bir 

kasasnın daşdığı müşkül vəziyyətlərdə də üsyan etməmək, mə ta-

nət li olmaq, riza və təvəkkül göstərməkdə də ən gözəl örnək yenə 

Odur.

Allah Rəsulu (s.ə.s) təsəvvür edilməyəcək bir məşəqqət və 

əzab məngənəsi olan Xəndək döyüşündə iztirab yorğunluq, aclıq, 

so  yuq, qaranlıq və düşmənə qarşı apardıqları o çətin mübarizə əs-

na sında:

“Allahım, həyat, yalnız axirət həyatıdır.  Ənsar və Mühacirlərə 

yar dım et!” 

(Buxari, Məğazi, 29)

 deyə dua edirdi. Dünyadakı bütün iz tirab 

və yorğunluqların, əbədi səadət dolu bir həyat qarşılığında dəyərsiz 

ol duğunu ifadə edərək, əshabına axirəti hədəf olaraq göstərirdi. Be-

ləcə səbir, səbat, riza, təslimiyyət və təvəkkül ilə qəlblərindəki mə ta-

nə ti və ruh müvazinətini qorumağı təbliğ edirdi.

Məkkənin fəth edilməsi də, müsəlmanların iyirmi üç ildə çək dik-

lə ri əzab, iztirab və zülmlərdən sonra Allah-Təalanın onlara lütf etdiyi 

ən böyük zəfər idi. Ancaq Rəsulullah (s.ə.s), Məkkəyə müzəffər bir 

sər kərdə qüruru ilə deyil, dəvəsinin belində, səcdəyə qapanmış ola-

raq və bir şükür ədası ilə girmişdir. Ən cüzi bir ənaniyyət (eqoizm) 

əla mətinə qarşı belə:

“Ey Allahım, həqiqi həyat yalnız axirət həyatıdır”, deyə niyaz 

edir di. 

(Vaqidi, II, 824, Buxari, Riqaq, 1)

Əshabi-kiramdan olan Utbə bin Qəzvanın bu halı da səhabə nəs-

li nin Peyğəmbər (s.ə.s) in dünyaya baxış tərzini və təvazökarlığını 

kö nüllərə necə həkk etdiyinə dair gözəl bir misaldır:

Bir gün Utbə (r.a.) bir xütbə verdi. Allaha həmd və səna etdikdən 

son ra belə dedi:

“...Şübhəsiz ki, dünya keçici olduğunu göstərmiş və sürətlə gə-

lib keçmişdir. Ondan geriyə qalan, qabın dibində qalan su kimidir ki, 

sa hibi də onu bir qurtuma içər. Şübhə yoxdur ki, siz bu dünyadan 

---

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

67

N

o

so nu olmayan bir diyara gedəcəksiniz. Bu səbblə oraya əlinizdə 

olan ların ən xeyirli olanlar ilə gedin...

Rəsulullah (s.ə.s) ilə birlikdə olan yeddi nəfərdən bir olduğum 

gü nü gördüm. Ağac yarpaqlarından başqa yeyə biləcəyimiz heç bir 

şey yox idi. Onları yeməkdən də, ağızlarımız yara bağlamışdı. Bir 

xir qə tapmışdım ki, onu da iki yerə bölüb Sad bin Malik ilə bölüşmüş, 

ya rısını o, yarısını da mən, örtü olaraq istifadə edirdik. Bü gün isə 

biz dən hər biri, bir şəhərin rəhbəri mövqeyinə gəlib. Bununla birlikdə 

mən, öz nəzərimdə böyük, lakin Allah nəzdində kiçik olmaqdan Al la ha 

sığınıram...” 

(Müslim, Zöhd, 14)

Qısacası, həyatın rahat və çətin günləri, hər biri iman və təq va 

im tahanlarıdır. Bu imtahanlardan keçə biləcəyimiz qiymətlər ala bil-

mək, Allah Rəsulunun əxlaqı ilə əxlaqlanmağa bağlıdır. Bu cahanda in-

san lıq, şərəf və heysiyətimizi qoruya bilməyimiz, Al lah Rəsulunun sə bir, 

şü  kür, təvəkkül, riza, təslimiyyət və gözəl əxlaqından bəhrələnərək 

mə nəviyyatımızı inkişaf etdirməyimiz nisbətində mümkündür.

Belə bir mənəvi təkamül üçün daha əvvəl də bəhs etdiyimiz kimi, 

əv vəlcə daxili aləmin paklaşdırılıb və saflaşdırılması şərtdir. Çünki 

Al lah-Təala  Şəms surəsinin  əvvəlində, yaradılış möcüzələrindən 

olan Günəş, Ay, gecə-gündüz, səma, Yer və nəfs üzərinə tam yeddi 

dəfə ilahi yəmindən (and) sonra bizə, daxili aləmimizda qurtarmaq 

bil  məyən bir mücadilədən xəbər verir və qurtuluşun yeganə yolunu 

gös tərir:

“And olsun nəfsə və onu yaradana (ona biçim verənə); Son-

ra da ona günahlarını və pis əməllərdən çəkinməsini (xeyir və 

şəri) öyrədənə ki, Nəfsini (günahlardan)  təmizləyən mütləq ni-

cat tapacaqdır! Onu (günaha) batıran isə, əlbəttə, ziyana uğ ra -

yacaqdır”.

 (Şəms, 7-10)

Bu mənada  insan övladının daxili aləmində, bir tərəfdə nəfsani 

ar zular və fücur (günah), digər tərəfdə isə ruhani vəsflər və təqva 

möv cuddur. Bir tərəfdə bataqlığa batmaq istəyən nəfs, bir yanda da 

göy lərə qanad açmaq istəyən ruh vardır.

Mövlana Həzrətləri bunu bir misal ilə belə izah edir:

“Ey Haqq yolçusu! Həqiqəti öyrənək istəyirsənsə Musa da, Fi ron 

da ölmədilər; Bu gün sənin içində yaşayırlar, sənin varlığında giz-

lən miş dirlər. sənin qəlbində mübarizəyə davam edirlər! Bu səbəblə 

bir-bir inə düşmən olan bu iki xisləti nəfsində axtarmalısan!”

Mədhnamə

---