təĢəbbüsü qorunmalıdır”, “iqtisadiyyatın idarə edilməsində hamı iĢtirak etməlidir” kimi Elçibəy
prinsipləri yalnız indiki dövr üçün deyil, Azərbaycan iqtisadiyyatının inkiĢafının əbədi əsasını
təĢkil edir.
Azərbaycan millətinin Əbülfəz Elçibəyi dərk etməsi müasir dövrdə xeyli ağırdır.
SoydaĢlarımızın bir bölümü onu keçmiĢin adamı, ikincilər gələcəyin dövlət və siyasət xadimi,
üçüncü qrupsa yalnız ideya adamı kimi dəyərləndirir. Ancaq ümumi inkiĢaf səviyyəmiz onu
tam qavramağa hələ imkan vermir. O, doğrudan da, millətin tarixini çox gözəl bilən və tarixi
təcrübədən məntiqlə istiyadə etməyi bacaran bir mütəfəkkir, bunun əsasında gələcəyi
görərək gələcəklə iĢləyə bilən bir dövlət xadimi idi. O eləcə də öz ideyasını irəli sürərək ona
tələb və Ģarait yaratmaqla həyata keçirə bilən siyasi xadim və inqilabı gerçəkləĢdirməyi
bacaran bir sərkərdəydi.
Hər bir tarixi Ģəxsiyyətin cəmiyyətə təsiri onun dünyasını dəyiĢməsindən sonra yolunun və
ideyalarının davam etdirilməsi səviyyəsi ilə də müəyyənləĢdirilir. Ġnsanları
hakimiyyət və güclə
iradəyə tabe etdirmək çox da çətin iĢ deyil. Əbülfəz Elçibəyin böyüklüyü onun ideyalarının
ölümündən sonra daha geniĢ miqyasda yayılması və yaĢamasında, eyni zamanda bu ideyaları
həyata keçirən Ģəxsiyətləri vaxtında yetiĢdirib cəmiyyətə buraxmasındadır. Türkiyə türklərinin
bir atalar sözü var: “Dahi böyük iĢlər
görənlər yox, dahiləri üzə çıxarıb yetiĢdirənlərdir”. Bəzən
deyirlər ki, Əbülfəz bəyi əvəz edən tapılmayacaq. Təbii ki, cismani baxımdan heç bir insanın
təkrarı yoxdur. Heç olmazsa özü səviyyəsində bir neçə öncül insan yetiĢdirərək cəmiyyətə
verə bilməyən lider (beləsini lider saymaq mümkündürsə) bədbəxtdir. Ancaq Əbülfəz Elçibəy
onlarca dəyərli lider yetiĢdirərək Azərbaycan xalqına bəxĢ edib. Bundan sonra yollarını aza
bilərlərsə bunun günahı onların özlərinin boynunda qalacaq.
Böyük türk milləti fəxr eləməlidir ki, Əbülfəz Elçibəy kimi övladları var. Bizsə Azərbaycan xalqı
olaraq qürur duymalıyıq ki, Əbülfəz Elçibəy kimi dahilər məhz bizim içimizdən yetiĢib!
05.09.2000
-Baba, bu məktubu Əbülfəz əmimizə çatdır.
Mən də məktubu alıb əĢyalarımın içinə qoydum və səhərisi Bakıya yola düĢdüm. Bakıya
çatandan bir gün sonra Bəyin görüĢünə getdim. O, Yasamalda qardaĢının evində məni qəbul
etdi. Taxtadan düzəldilmiĢ divanın üstündə əyləĢmiĢdi. Atatürkün divardan asılmıĢ portreti o
saat diqqətimi çəkdi. Kitabxanasında maraqlı əsərlər vardı. Çay gətirdilər, içərkən səsyazma
aparatımı hazırlamağa baĢladım. Bunu görən kimi dedi:
-Bir dayan görək, söhbət eləyək.
-Bəy, əvvəl iĢimizi görək, sonra söhbət edək. Gəlib-gedəniniz çoxdur. Onların hüququna
toxunmağa
ürəyim icazə vermir, - dedim.
Güldü və:
-YaxĢı, iĢimizi görək, - dedi.
“Türkiyənin səsi” radiosunun Azərbaycan redaksiyası üçün müsahibə götürdüm. Sonra yarım
saata qədər söhbət elədik. Əsas mövzumuz Güney Azərbaycanın azadlığı və AXC-nin bu
yöndə mövqeyi məsələsi oldu. Arada mən oğullarımın ona yolladığı məktubu təqdim elədim.
Zərfi açdı, içindən məktub və iki dənə əlli min lirəlik pul çıxdı.
- Bəy, bu nədir? - deyə sual verdikdə iĢin nə yerdə olduğunu baĢa düĢdüm. Məktəbdə
xərcləmək üçün hərəsinə o vaxt ayda əlli min xərclik verirdim. Deməli, iki qardaĢ o aylıq
pullarını xərcləməyib və mənimlə məsləhətləĢmədən məktubun içinə qoyaraq Elçibəyə
yollayıb. Düzünü deyim, çox xəcalət çəkdim, çünki belə hərəkət yatsam yuxuma da girməzdi.
Odur ki dedim:
-Bəy, uĢaqların belə iĢ görəcəyini ağlıma da gətirməzdim. Onların verdiyi məktubu açıb
oxumağı və yoxlamağı özümə sığıĢdırmadım.
Bəy bu məktubu oxuyub baĢa çatdıqda gözləri yaĢardı. Dodaqlarından astadan bu sözlər
qopdu:
-Oğulların mənə yazırlar ki, Əbülfəz əmi, babam deyir ki, sizin ermənilərlə döyüĢməyə
silahınız yoxdur. Bu paraları yollayırıq ki, silah alasınız, ermənilərə divan tutasınız, törətdikləri
qanın da əvəzini çıxasınız.
Bəy üzünü mənə tutaraq əlavə etdi:
-Sağ ol, bəy. Bu cür oğullarımız yetiĢməyə baĢlayıbsa, deməli, arzularımız və xəyallarımız çin
olacaqdır. Deməli, Vətənimiz daha yad tapdağında getməyəcək, ulu babalarımızın ruhu əzab-
əziyyətdən qurtulacaqdır. Əsas məsələ insanlarda milli Ģüur yaratmaqdır; o mənzilə çatdıqda
problemlər çox asan həll edilir. Bu düĢüncədəki övladlarımızın sayını artırmalıyıq, millətimizi
ayıq salmalıyıq. Bu məktub məni kövrəltsə də artıq yüz faiz əminəm ki, Azərbaycan sözün əsl
mənasında azad və müstəqil olacaqdır. Güney Azərbaycan da fars caynağından xilas