3-trofik
bosqich
|
4-trofik
bosqich
|
|
|
|
|
5-trofik bosqich:
Organik moddalarning parchalanishini ta’minlovchi redutsentlar
|
5.11-расм. Трофик босқичлар
5.3-расм. Трофик босқичлар
Konsumentlar tomonidan yutilgan oziq moddalar organizmda to‘-liq o‘zlashtirilmaydi: ayrim o‘txo‘r konsumentlarda 12-20 foizgacha, etxo‘r konsumentlarda esa 75 foizgacha o‘zlashtiriladi.
Energiya sarfi asosan organizmdagi metabolizm jarayonlarini qo‘llab-quvvatlashga, ya’ni nafas olishga ketkaziladi. Energiyaning qolgan kam qismi organizmdagi turli jarayonlar (to‘qimalar, zaxira-lar va sh.k.) uchun sarflanadi. Oxir-oqibatda, metabolizmda foydala-nilgan barcha energiya issiqlik energiyasiga aylanib, atrof-muhitga tarqaladi.
SHunday qilib, energiyaning katta qismi bir trofik bosqichdan boshqasiga o‘tishda yo‘qotiladi. Bu yo‘qotish taxminan 90 % atrofida bo‘ladi: har bir keyingi bosqichga oldingi bosqichning taxminan 10 % atrofidagi energiyasi uzatiladi. Aslida ekotizimlarning trofik zanjiri bir-biri bilan o‘zaro bog‘langan murakkab, ko‘p omilli tizim. Bundan xulosa shuki, hayot mavjud bo‘lishi uchun tarqalgan va yo‘qolgan energiya qaytadan (yangidan) tiklanishi lozim.
SHuningdek, ekotizimdagi moddalar aylanishi jarayoniga ko‘pincha tashqaridan kirib kelgan moddalar qo‘shilib qoladi va ular ozuqa zan-jirida to‘planadi. Bu jarayonga biologik to‘planish deyiladi. Bunga trofik zanjirlarda radionuklidlar va pestitsidlar to‘planishini misol qilib keltirish mumkin. Biologik to‘planish (masalan, DDT) tufayli ayrim jonzotlar qirilib yoki kamayib ketishi mumkin.
Dostları ilə paylaş: |
