Əli Abasov Rəna Mirzəzadə qenderə GİRİŞ
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI KONSTİTUSİYASINDA
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI KONSTİTUSİYASINDA QADIN HÜQUQLARI
- Qender və fəlsəfə
- «Qender», «qender araşdırmaları», «qenderologiya», «qender ölçüləri»
- «sex»
- «Bilik - gücdür»
- Qadın və seçki
- Absentizm, yəni seçicinin səsvermədə iştirak etməməsi halı daha çox qadınlar arasındadır.
56
QADIN HÜQUQLARI
Azərbayjan Respublikası Konstitusiyası 1995-ji il noyabrın 12-də keçirilən Azərbayjan Respublikası referendumunda qəbul olunmuş, 1995-ji il noyabrın 27-dən qüvvəyə minmişdir. Azərbayjan Respublikası ali qüvvəli qanunu olmaq etibarı ilə qadınların diskriminasiyasını qadağan edir. Bu, Konstitusiyanın 25-ci maddəsində təsbit olunmuşdur. Maddə 25 II. Kişi ilə qadının eyni hüquqları və azadlıqları vardır. III. Dövlət irqindən, milliyyətindən, dinindən, dilindən, cinsindən, mənşəyindən, əmlak vəziyyətindən, qulluq mövqeyindən, əqidəsindən, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaqına və digər ictimai birliklərə mənsubiyyətindən asılı olmayaraq hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə təminat verir. İnsan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını vətəndaşların irqi, milli, dil, din, cinsi, mənşəi, əqidə, siyasi və sosial mənsubiyyətinə görə məhdudlaşdırmaq qadağandır. Qadın hüquqları və azadlıqları Konstitusiyanın “Əsas hüquqlar: azadlıqlar və vəzifələr” bölməsində 24-71-ci maddələrdə əks olunub və dövlət tərəfindən bu hüquq və azadlıqların qorunmasına təminat verilir. Burada əsas məsələ həyatın bütün sahələrində qadın və kişilərin bərabər imkanlarla təmin edilməsi yox, yalnız qadınlarıın «sosial müdafiə obyektindən aktiv hərəkətdə olan şəxsiyyətə çevrilməsində qadının cəmiyyətdəki mövqeyinin köklü dəyişilməsi üçün vacib amildir. Bu siyasət patriarxal ənənəyə qarşı qoyulmalıdır ki, cəmiyyət demokratikləşsin”.
57
XIX. Ailə yaratmaq hüququ və bununla bağlı məsələlər. 1. Hər bir insan öz dini, mədəniyyəti və ənənələrinə uyğun şəkildə nikaha girmək, ailə qurmaq, uşaq böyütmək hüququna malikdir. Hər bir ər-arvad bu hüquqlardan, imtiyazlardan istifadə etmək hüququna malikdir və Qanunun müəyyən etdiyi öhdəliklərə tabe olmağa borjludur. 2. Ər-arvadın hər birisi qarşı tərəfdən hörmət və ehtiram göstərilməsi hüququna malikdir. 3. Hər bir ər vəsaitinə müvafiq surətdə arvad və uşaqlarını saxlamağa borjludur. 4. Hər bir uşaq valideynlərinin himayəsində olmaq, ailədə böyumək hüququna malikdir. Az yaşlı uşaqları işə məjbur etmək və onların təbii inkişafına zərərli olan yüklənməyə məruz qoymaq qadağan olunur. 5. Hər hansı səbəbdən valideyini uşaqları qarşısındakı öhdəliklərini yerinə yetirə bilmirlərsə, bu işi jəmiyyət öz ehtiyatları hesabına yerinə yetirməlidir. 6. Hər bir insan uşaq vaxtı, qojaldıqda və əmək qabiliyyətini itirdikdə maddi yardım almaq eləjə də qayğı və ailəsinin müdafiəsi hüququna malikdir. 7. Analıq ailə və jəmiyyətin ijtimai təşkilatların tərəfindən hörmət, qayğı və xüsusi yardım hüququna malikdir. 8. Ailədə ərin və arvadın uşaqlar və valideynləri qarşısında ümumi məsuliyyətləri olduğunu nəzərdə tutaraq öz aralarında jinslərinə, qabiliyyətlərinə, istedadlarına, təbii meyllərinə müvafiq vəzifə və səlahiyyət bölgüsü aparmalıdırlar. 9. Heç kəs öz iradəsinin əleyhinə olan, hüquqi səlahiyyətlərinin bir qismini və ya hamısının itirilməsinə səbəb olan nikaha girə bilməz. XX. Ərdə olan qadının hüquqları: Hər bir ərdə olan qadının hüququ var: a) ərinin yaşadığı mənzildə yaşasın b) ərinin yaşayış səviyyəsində yaşayışını təmin edə bilən vəsaiti, boşandıqda isə öz gəlirlərindən, tam sərənjamında olan mülkiyyətdən asılı olmayaraq iddə (qanuni gözləmə) müddətində özünün, sonra isə həm özünə, həm də yedirtdiyi və tərbiyə etdiyi uşağa lazım ola bilən bütün vəsaiti almaq ; v) Qanunun müddəalarına uyğun olaraq boşanma tələb etmək, boşanmaq; bu hüququ məhkəmə vasitəsi ilə boşanmaq hüququ tamamlayır; q) əmlakı ərinə, uşaqlarına, valideynlərinə, Qanuna müvafiq digər qohumlarına miras qoymaq;
d) öz mənafeyinə zərər vura bilən konfüdensial məlumatların yayılmamasına jiddi riayət olunmasını ərindən, boşanıbsa keçmiş ərindən tələb etmək. Qadın özü də əri və ya keçmiş əri barədə bu öhdəliyə əməl etməlidir.
58
Müasir təsəvvürlərə görə, qender (ingiliscədən tərcümədə «gender» - soy anlamına uyğun gəlir) anlayışı cəmiyyətin fərdlərdən deyil, kişi və qadından ibarət olduğunu bildirmək üçün işlənir. Tarix boyu onların rolu və əhəmiyyəti dəyişib, bu səbəbdən də qadın və kişilər heç vaxt bərabərhüquqlu ola bilməyiblər. Qender araşdırmaları əsrimizin 70-ci illərindən sonrakı feminist hərəkatı və nəzəriyyəsinin inkişafı nəticəsində yaranıb. O, kişi və qadın arasında qarşılıqlı münasibət və təsirin xüsusiyyətlərini açır, cinslərin sosial rollarının mədəniyyət və başqa dəyərlərdən asılılığını göstərir, onlar arasında bəşəriyyətin tarixi inkişafının xarakterini təyin edən fərqləri üzə çıxarır. Bu cərəyanın nümayəndələrinin fikrincə, bərabərsizlik problemi qadın və kişi arasında təbii-bioloji fərqləndirmə ilə bitmir. Cinslər cəmiyyətdə öz - matriarxal, ya da patriarxal dəyərlərini bərqərar etmək üçün daim mübarizə aparırlar. Hazırda bu cərəyanın ümumi bir adı yoxdur. «Qender», «qender araşdırmaları»,
Hətta bəzi araşdırmalara görə, «qender» termini cinslərarası qarşılıqlı münasibətlər problemini tam dəqiq ifadə etmir. Qender araşdırmaları ilə daha çox qadınlar məşğul olur. Ancaq o, liberal feminizm əsasında yaransa da, onu sadə ancaq qadın problemi ilə hesab etmək olmaz. Qender araşdırmalarını çox vaxt cinslərin fəlsəfəsi adlandırırlar. Bu zaman 2 növ fərqləndirmə aparılır: 1. Qadın və kişi arasında təbii, gerçək, təbii-fizioloji fərqlər; 2. Cinslər arasında süni, sosial-mədəni müxtəliflik. Bunlar da öz növbəsində cəmiyyətin bütün sferalarında öz əməli əksini tapır. Beləliklə, qender araşdırmalarının predmeti (həm də obyekti) iştirak edən şəxsləri qadın və kişilərdən ibarət insan cəmiyyəti tarixidir. Əgər bu tarixi təsvir zamanı yalnız bir cinsin mövqeyi, marağı əks olunursa, onda bu tarix birtərəflidir, tam deyil və hakim cinsin ideologiyası rolunu oynayır. Gerçək tarix dəyişdirilir və saxtalaşdırılır, ondan «həqiqətə zidd» və hakim cins üçün maraqsız sanılan hadisələr silinir. Feminstlərin fikrincə, tarix elmi patriarxaldır, onu ancaq inqilablar, müharibələr və «tarixin lokomotivi» saydıqları zor maraqlandırır. İngilisdilli ədəbiyyatda (cinslərin fərqləndirilməsinə ilk dəfə bu ədəbiyyatda rast gəlinir) 2 termindən «sex» (dilimizdə- cins) və «gender» (soy) anlayışlarından istifadə olunur. Cinslərin soy əlamətlərinə görə fərqləndirilməsi toplumun dünyagörüşü və mədəniyyəti ilə bağlıdır və konkret cəmiyyətin dəyərlər və ideallar sistemini əks etdirir. Buna görə də cəmiyyət həyatının bütün sferalarında, hətta dildə də qadın və kişi cinsləri arasında süni yaradılmış fərqlərlə qarşılaşmaq mümkündür. Misal üçün, ingilis dilində -he- she-it (rus dilində on-ona-ono) fərqləndirməsi türk dillərində yoxdur. Dilimizdə isə bu üç söz sadəcə «o» əvəzliyi ilə ifadə olunur. Bəşər tarixinə cinslərin qarşılıqlı münasibətləri baxımından yanaşmaq keçmiş haqda təsəvvürlərimizi dəyişir, cəmiyyətin inkişafının müasir problemlərinə, həm də gələcəyin perspektivlərinə təsir edir. Bu gün qenderin elm, dünyagörüşü, fəlsəfə, ya mədəniyyət, siyasət və ideologiya faktoru olmasını birmənalı müəyyən etmək çətindir. Çünki hətta bütün bu sahələr birlikdə qender yanaşmasının məğzini açmır. Bu baxımdan qender XX əsrin ortalarında yaranmış cərəyanlardandır və insanlığın elmi, mədəni təsəvvürlərinin geniş spektrini birləşdirir. Bəs görəsən, bir neçə min il əvvəl matriarxat müharibədə patriarxata uduzmasaydı, insanlıq tarixi necə olardı. Bir tərəfin qalib gəlməsi fəlsəfə, incəsənət, elm, hətta dinin də «birtərəfli» dəyərlərin əsarəti altına düşməsi mənasına gəlmir ki. Tərəflərdən birinin «tam» qələbəsi hansı nəticələri doğurur? Patriarxatın triumfu sivilizasiyaya nə qazandırdı? İnsanlığın qadının cəmiyyətdən «qovulması» nəticəsində itirdiyi femin və maskulin dəyərlərin uzlaşmasının gələcək perspektivini proqnozlaşdırmaq olarmı? Yenidən
59 matriarxat revanşı yaşayacağıqmı? Bəlkə elə bu gündən «qadın intiusiyasını» «kişi rasionalizmi» ilə birləşdirib cinslərin harmoniyasına nail olmaq haqda düşünməliyik? Bu sonsuz suallar sırasını istənilən qədər artırmaq olar. Amma söhbət sadə yeni dünyagörüşünün yaranmasından gedir. Bu günədək dünyanı «tək gözlü» kimi ancaq bir tərəfdən görmüşük. Artıq dünyaya «iki gözlə» hər tərəfdən baxıb, praqmatik və rasional şüurdan imtina etmək vaxtıdır. Bu şüurda güc, mübarizə, zor kateqoriyaları, növbəti qələbə üçün sonsuz mücadilə həmişə məğlubiyyətlə, çoxsaylı böhranla nəticələnir. Üçüncü minilliyin başlandığı bir vaxtda sivilizasiya gözlərimiz önündə dəyişir. Qender araşdırmaları bu qürubun lap başlanğıcını təsvir edərək, həm elmdə, həm də başqa müasir dərketmə istiqamətlərində əvəzsiz rol oynayır. Qender təzəcə yaranan yeni dünyagörüşünün metodoloji əsası, yeni fəlsəfənin fundamentidir. Bu fəlsəfə isə toplumda qadın və kişinin rolunu, yerini və önəmini təzədən araşdırıb təyin edir. Qender qadın problemi yox, cinslər arasında harmoniya axtarışı praktikasıdır. O, insanlığın potensialını zahirən 2 zidd qüvvənin - qadın və kişinin vəhdətində bütünlüklə açır.
Qender araşdırmaları onu da nəzərə alır ki, bu da 2 «antoqonist» ailədə birləşərək «üçüncü sinfi» - uşaqları əzir. Bu tədqiqatlar həm də dünya xalqlarının yüzlərlə inkişaf modelində irqi, etnik, dini, siyasi və başqa zor tətbiqinin səciyəliliyini üzə çıxarır. Onlar göstərir ki, blokların ləğvi ilə dünyada güc və məcburetmə siyasəti zəifləmədi, əksinə, daha da artdı. Əgər dünya tarixinə, daha dəqiqi, onu izah və təsvir edən sonsuz sayda elmi tədqiqatlara nəzər salsaq, burda daha çox böyük və təcavüzkar dünya imperiyalarının, ölkə və dövlətlərin təsvir edilməsinin şahidi olarıq. Onlar müharibə, zor gücünə öz acgöz niyyətlərini gerçəklədiblər. Əlbəttə, danmaq olmaz ki, bu dünya tarixi ədəbiyyatında elə mədəniyyət, incəsənət, dünyagörüşü, dini-fəlsəfi konsepsiyalar var ki, müxtəlif, o cümlədən, kiçik xalqların əsl mənəvi, əxlaqi və bədii inkişafını əks etdirir. Ancaq tarixin anlaşılmasının başlıca xətti, təəssüf ki, tarixi, cəmiyyətdə güc və zor prinsiplərinin, patriarxal dəyərlərin təsdiqi kimi təsvir edir. «Gücün fəlsəfəsi» - şüur və təfəkkürün əsas komponenti kimi sosial həyatın bütün sahələrini əhatə edib. Təsadüfü deyil ki, «güc və zor fəlsəfəsinin» zirvəsi, dünya tarixi prosesin siniflərarası mübarizə kimi izah edən marksizm bu cür böyük uğur və əməli tətbiq tapmışdı. Və Marks burada heç də yeni bir şey kəşf etməmişdi. Ondan çox əvvəl ingilis filosofu və böyük dövlət xadimi F.Bekon hamımıza bəlli «Bilik - gücdür» şüarını səsləndirmişdi. Ancaq bu mütəfəkkir də əvvəlki insanlıq təcrübəsindən çıxış edirdi. Bu insanlıq yalnız təbiətlə bitməz mücadilə sayəsində yaşamını qoruya bilmişdi. Mübarizə, güc, zor, qələbə - bizim sivilizasiyanın simvoluna çevrilib. Bu səbəbdən qender araşdırmaları sahəsi genişləndirilməlidir. Kişi və qadın qarşılıqlı münasibətləri – «güclü və zəifin», hakimiyyət daşıyıcısı və tabe adamların qarşılıqlı təsir dramının baş verdiyi ancaq bir, lap olsun, ən önəmli səhnə ya siyasətdə böyük şəxsiyyət kimi tanınan aspektidir. Bu aspektlər sırasını güc prinsiplərindən çıxış edərək irqlər, dövlətlər, xalqlar, mədəniyyətlər, dinlər və başqaları arasında ziddiyyətli münasibətlərlə tamamlamaq olar. Son 10-15 ildə baş verən hadisələr Azərbaycanda da qender araşdırmalarının son dərəcə önəmli olmasından xəbər verir. Müstəqillik əldə edilməsi, sosial-siyasi sistemin dəyişməsi cəmiyyətin sosial strukturunda və meyarları seçimində həlledici dəyişmələrə səbəb olub. 80-ci illərdə başlamış demoqrafik və miqrasion proseslər uzunmüddətli müharibə, həyat səviyyəsinin son dərəcə aşağı düşməsi və iqtisadiyyatın böhranı səbəbindən 90-cı illərdə kəskin şəkildə gücləndi. Müharibə verilmiş çoxsaylı qurbanlar, xüsusən, əhalinin iqtisadi mühacirəti reproduktiv nəslin disbalansına gətirib çıxardı. Amma bu, həm də bizim cəmiyyətdə qadının rolunun güclənməsinə səbəb oldu. Bu gün qadınlar ənənəvi olaraq, əvvəllər kişilərə aid sosial mövqeni tutmağa başlayıblar. Hazırda qadınlar tərbiyə, təhsil, səhiyyə sistemində üstünlük təşkil edir. Ticarət, sosial xidmət, mədəniyyət 60 və elm sahələrində çalışan qadınların da sayı xeyli artmışdır. Əhalinin qadın hissəsinin tam «kişi» fəaliyyət sahələrinə meyli hiss olunur. Onlar siyasi partiya, ictimai təşkilat və birliklərdə geniş təmsil olunublar. Bircə onu qeyd etmək kifayətdir ki, respublikada bu gün 30-a yaxın qeydiyyatdan keçmiş Qadın Təşkilatı (QHT) var. Bütün bunlar Azərbaycanda tamam yeni qender situasiyasından xəbər verir. Demokratiya və bazar iqtisadiyyatı prinsipləri xalqın milli və konfessional dəyərləri, onun psixologiyasının və tarixi inkişafının spesifikası ilə hələ zəif qarşılıqlı əlaqədədir. Keçid dövründə qadın və kişinin rolu necədir, gələcəkdə bizi nə gözləyir? Bu suallardan göründüyü kimi, respublikada müəyyən qender siyasətinə ehtiyac var. Həmin bu siyasət isə dövlət səviyyəsində qəbul olunmuş ölçülüb biçilmiş proqrama əsaslanmalıdır.
61
Qadın və seçki
Demokratiyanın əsas göstəricilərindən olan seçkilər cəmiyyətdə mühüm hadisədir. Seçilmək və seçmək məqamı böyük maraq yaratsa da, bu elə bir prosesdir ki, hər bir vətəndaş borcunu yerinə yetirməklə yanaşı, öz yaşam tərzini də ifadə edir. Seçkilər zamanı adətən «kim seçilir?» sorğusu önə keçməklə, məsələnin əsas mahiyyətini sanki bir qədər kölgədə qoyur. Və «kim səs verəcək?» sualı ikinci dərəcəli xarakter alır. Bütövlükdə götürdükdə isə problemin mahiyyəti «kim səs verəcək» sorğusundadır. Cəmiyyətdəki hadisə və proseslərdə isə bu cəhətdən «zərif qanadın» passivliyi, hətta bəzən də laqeydliyi əsas amil kimi meydana çıxır. Qadınlara ilkin olaraq seçib-seçilmək hüququ 1893-cü ildə Yeni Zelandiyada verilmişdir. Respublikamızda isə qadınlar 1919-cu ilin sentyabrında ADR parlamentinin payız sessiyasında bərabərlik haqqında təkliflərin təsdiqi ilə seçib-seçilmək hüququ qazanıb. SSRİ məkanında da bərabərlik hüququ formal olsada saxlanılmışdır. Hətta belə demək olarsa məlum forma məzmunla tərs mütənasib də deyildi. Belə ki, 1985-ci il Azərbaycan Ali Sovetinin 450 nəfər deputatından 179 nəfəri (39%) qadın idi. Hətta, 1991- ci ilə qədər Ali Sovetin sədri də qadın idi. 1995-ci Milli Məclisdə qadın deputatlarının sayı 12 faiz, yəni 15 nəfər, 2000-ci ildə isə 10.6 % yəni 124 nəfərin 13-ü qadındır. Statistik rəqəmlərə müraciət etsək, ölkədə qadınlar kişilərdən çoxdur. Seçib- seçiləndə isə, mütənasiblik pozulur. Həm seçilən həm də seçici kimi qadın azlıq təşkil edir. Burada «kim səs verəcək?» sorğusunda demokratik bərabərlik nizamının bəzi məqamları da şərtlənir. Əvvala, seçib-seçilən qadınların sayı, ikincisi, səsvermədə qadınların necə iştirakı və üçüncüsü, qadın elektoratın siyasi səviyyəsi həlledici faktorlardandır. Qərbdə hər bir siyasi qurum ilkin olaraq öz seçicilərinə dair məlumatlar boşluğunu tənzimləyir, seçkilər vaxtında hər iki cinsdən olan elektoratın dəyərlər oriyentasiyasını mütləq əsas kimi nəzərə alır. Bəzi ölkələrdə seçicinin seçicilik funksiyası xüsusi qanunlarla tənzimlənir. Elmdə «absentizm» deyilən bir məfhum var. Mənası – seçkili, nümayəndəli orqanların və vəzifəli şəxslərin seçkiləri zamanı seçicilərin səsvermədən boyun qaçırmalarıdır. Absentizmə yol verməmək üçün bir sıra ölkələrdə məcburi səsvermələr tətbiq edilir, bunun üçün müxtəlif vasitələrdən istifadə olunur. İlk əvvəl seçkilərdən imtina edənlər cərimə olunur, bəzən həbslə də cəzalandırılır. Buradaca sual doğa bilər ki, bəs demokratik prinsiplərlə məcburi qaydalar bir ölçüdə bərabərləşdirilə bilərmi? Demokratiya heç də anarxiya deyil və bəzən lazımi məqamlarda prinsipial cəhətdən bütövlükdə cəmiyyətin tərəqqisi üçün müəyyən çərçivədə bu üsullardan istifadə edilməsi qeyri-məqbul sayıla bilməz. Hadisələrin təhlili göstərir ki, əvvala demokratik seçki anlamının bütün sosial qruplar tərəfindən təbliğinə ehtiyac böyükdür. İkincisi siyasi cəhətdən təşkilatlananlar tərəfindən bu problemin dərkinə ehtiyac vardır. Nəinki əyalətlərdə, hətta mərkəzdə belə qatı mühafizəkar ər (ata-qardaş-oğul) «əhli əyalı» əvəzinə özü səs verir, öz liderinə və yaxud istədiyi şəxsə. Məhz bu kimi hallara görə də demokratik seçki nədir, necə olmalıdır kimi aktual məsələlərlə yanaşı «kim səs verəcək?» anlamının geniş izahı, müxtəlif təbəqələrdə təbliği genişləndirilməlidir. Təbii ki, qeyd olunanlarda bəzi faktorlara görə nəzəriyyədən önəmli, işə görə mübahisə xarakteri doğuran hallar da mövcuddur. İlkin olaraq onu göstərək ki, 1988-ci ildən sonra respublikada demoqrafik fəlakət yaranmışdır. Əhalinin (əsasən də qaçqın və köçkünlər) əksər hissəsi çörək arxasınca «laməkandır». Respublikada bir sıra qeyri-hökumət qurumları demokratik seçki proseslərini öyrənməyə cəhd etsə də, bütün hadisələrin elmi-praktiki adekvat təhlili, tədqiqini araşdıran sosial institutlar yox dərəcəsindədir. Buna bariz nümunə kimi qəbul
62 edilən qanunları, eləcə də proseslərə beynəlxalq sosial institutlardan rəy gözləmə sindromunu göstərmək olar. Fikirlərimizi əsaslandırmaq üçün respublikamızda absentizm hallarına diqqət yönəldək. Absentizm, yəni seçicinin səsvermədə iştirak etməməsi halı daha çox qadınlar arasındadır. Burada əsasən aşağıdakı təzahürlər özünü daha qabarıq göstərir: T Qatı mühafizəkar ata (ər-qardaş-oğul) heç bir qayda-qanunla razılaşmayaraq, qadına seçkiyə getməyə icazə vermir; T əsrlərlə formalaşmış adət-ənənə, milli köklər, müsəlmançılıq davranışı; T qadına xas olan, bir növ laqeydlik düşüncəsindən asılı olaraq qadın özü maraq göstərmir; T patriarxal ailə münasibətləri, bütün baş verən olaylardan xəbərsizlik sindromu, «başımın tacı», «evimin ağası», «böyüklərim» bilər kimi qadın həyat tərzi, psixoloji çəkingənliklə yaşanan anlam dünyası; T sosialist sisteminin repressiya kimi qorxuducu təsirlərinin hələ də şüurlardan tam silinməməsindən irəli gələn «qoy elimin-obamın baş biləni özü bilsin» kimi saxtakarlığa bilmədən, anlamadan yol açıb, rəvac vermə düşüncəsi. Onu da xüsusilə qeyd edək ki, qadınların sayca çoxluğu, heç də o demək deyil ki, onlar «hakimi mütləq» olmalıdır. Əsla! Lakin, növbəti seçkilərdə heç olmazsa üçdə bir kvotaya nail olunması üçün məhz seçici qadınların öz fəallığı gərəkdir. Parlament sədrinin müavinlərindən birinin qadın olması, ali icraedici və qanunverici hakimiyyət strukturlarında da faiz əmsalının yüksəlişi gərəklidir. Mühafizəkarlıq kimi düşüncə və davranışların maaarifləndirmə istiqamətində təbliğ fəaliyyəti genişləndirilməlidir. Absentizmə yol verməmək üçün qanunla müəyyən ölçülərin tətbiq olunması müzakirəyə ehtiyacı olan problemlərdəndir. Document Outline
Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|