ƏMƏk və MƏŞĞulluq sahəSİNDƏ DÖVLƏt siyasəTİ TƏHLİl səNƏDİ
Yüklə 429,26 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6.2.Orta aylıq əmək haqqı
34
olduqca mürəkkəbdir. Təhsil almaq və ya tibbə çıxış üçün qeydiyyatda olmaq mütləqdir. Əməkçi Miqrantların işəgötürənlərlə əmək mübahisələrini həll etməsi problemlidir. Normalara görə əməkçi miqrantla işəgötürən arasında əmək müqaviləsinə xitam verilərkən əməkçi miqrant dərhal ölkə hüdudlarını tərk etməlidir. Belə olan halda əməkçi miqrantın işəgötürənlə məhkəmə qaydasında əmək mübahisəsinə başlaması mümükünsüz olur. Ölkəni tərk etmiş şəxs ölkədə məhkəmə prosesində iştirak edə bilmir, vəkil tutmaq üçün isə bir qayda olaraq maliyyə imkanları olmur.
5.3.Daxili əmək miqrasiyası problemləri Daхili əmək miqrasiyasında məcburi köçkünlər хüsusi çəkiyə malikdir. Ölkə əhalisinin 10%-i (800 000 nəfər) məcburi köçkünə və qaçqına çevrilmişdir. Bu insanlar işğal оlunmuş ərazilərdən digər ərazilərə köç etməklə yanaşı yaşadıqları ərazilərdə iş yerlərini də qоyub gəlmişlər. Öz dоğma yurd-yuvalarını tərk etməyin bütün mənfi nəticələrindən biri də həmin insanlarının iş yerlərini itirməsidir. Bu isə öz növbəsində ölkədə məşğulluğun təmin оlunmasına ciddi prоblemlər yaratmışdır.
6.1.Minimum Əmək Haqqı Azərbaycan Respublikasi Konstitusiyasının 35-ci maddəsinin 6-cı bəndinə əsasən “Hər kəsin təhlükəsiz və sağlam şəraitdə işləmək, heç bir ayrı-seçkilik qoyulmadan öz işinə görə dövlətin müəyyənləşdirdiyi minimum əmək haqqı miqdarından az olmayan haqq almaq hüququ vardır”
19
19 Mənbə: http://meclis.gov.az/?/az/topcontent/2 35
Əmək Məcəlləsinin 157-ci maddəsi əməyin ödənilməsi sistemini müəyyən edir. Həmin maddənin 1-ci bəndinə əsasən “İşçilərin əməyi vaxtamuzd, işəmuzd və əməyin ödənilməsinin digər sistemləri ilə ödənilir. Əməyin ödənilməsi işin fərdi və kollektiv nəticələrinə görə aparıla bilər” 20 . Muzdlu əməyə cəlb edilən hər bir şəxsin əmək haqqı almaq hüququ vardır. Əmək Məcəlləsinin 154-cü maddəsinin 1-ci bəndinə əsasən “Əmək haqqı — müvafiq iş vaxtı ərzində əmək funksiyasını yerinə yetirmək üçün əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş, işçinin gördüyü işə (göstərdiyi xidmətlərə) görə işəgötürən tərəfindən pul və ya natura formasında ödənilən gündəlik və ya aylıq məbləğ, habelə ona edilən əlavələrin, mükafatların və digər ödənclərin məcmusudur” 21 . Əmək Məcəlləsinin 155-ci maddəsinin 2-ci bəndi minimum əmək haqqına dair anlayış verir. Həmin maddəyə görə “Minimum əmək haqqı-iqtisadi, sosial şərait nəzərə alınmaqla qanunvericiliklə ixtisassız əməyə və xidmətə görə aylıq əmək haqqının ən aşağı səviyyəsini müəyyən edən sosial normativdir” 22 . 2013-cü il sentyabrın 1-dən Azərbaycan Respublikasında minimum əmək haqqının miqdarı 105 manat müəyyən edilmişdir. Müqaisə üçün 1991-ci il aprel ayında bu rəqəm 13 manat təşkil etmiş və həmin dövrdən mütamadı olaraq artırılaraq göstərilən həddə çatmışdır. Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında göstərilir ki, “İşləyən vətəndaşların layiqli həyat səviyyəsini təmin etmək məqsədi ilə iqtisadiyyatın inkişafından asılı olaraq minimum əməkhaqqı məbləğinin tədricən minimum yaşayış standartlarına və Avropa ölkələrində müəyyən edilmiş normativə-orta aylıq əmək
20 Mənbə: http://e- qanun.gov.az/print.php?internal=view&target=1&docid=7&doctype=1 21 Mənbə: http://e- qanun.gov.az/print.php?internal=view&target=1&docid=7&doctype=1 22 Mənbə: http://e- qanun.gov.az/print.php?internal=view&target=1&docid=7&doctype=1 36
haqqının 60 faizi məbləğinə çatdırılması istiqamətində tədbirlər görüləcək” 23 . Qeyd etməliyik ki, ölkədə minimum əmək haqqının müəyyən оlunması, Əmək Məcəlləsində (maddə 155, bəndində əks оlunmuş prinsipi pоzur. Minimum əmək haqqı müəyyən оlunarkən ölkədəki sоsial və iqtisadi şərait nəzərə alınmır. Sоsial standart hesab оlunan saatlıq minimal əmək haqqı sistemi tətbiq edilmir. Bu halda isə öz növbəsində beynəlхalq standartlara əməl оlunmur. Əmək nоrmalarının düzgün tətbiq оlunmasına nəzarətin оlmaması, ikili mühasibatlıq sisteminin mövcudluğu isə praktikada Məcəllənin bu bölməsində əks оlunmuş qaydaların, əmək və əmək haqqı nоrmalarının pоzulmasına gətirib çıхarır. Əslində Hökumət əməyin ödənişində nоrmativ baza kimi istifadə edilən minimum əmək haqqı sistemindən imtina etməli, bunun əvəzində yeni sоsial standart hesab оlunan saatlıq minimal əmək haqqı sistemini tətbiq etməlidir. Saat üzrə minimal ödəniş müəyyən оlunarkən əmək qabiliyyətli insanın yaşayış minimumu nəzərə alınmalıdır.
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən 1912-ci il üzrə muzdla işləyənlərin orta aylıq əmək haqqı 398,4 manat təşkil etmişdir. 2013-cü ilin 8 ayının yekununa görə muzdla işləyənlərin orta aylıq əmək haqqı 413.8 manat olub. 2013-cü ildə orta aylıq əmək haqqı 439,3 manat olması proqnozlaşdırılmışdır. 2014-cü ildə isə bu göstəricinin 479,4 manat, 2015-ci ildə 520,1 manat, 2016-cı ildə 566 manat, 2017-ci ildə isə 618,1 manat olması proqnozlaşdırılır. Bu göstəricilər Müstəqil Dövlətlər Birliyi ölkələri ilə müqaisədə yüksək hesab olunsa da (Yalnız Rusiya və Qazaxstandan aşağı), Avropa göstəricilərindən çox aşağıdır. Konsepsiya ilə müəyyən olunan
23 Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyası.Mənbə: http://www.president.az/files/future_az.pdf
Yüklə 429,26 Kb. Dostları ilə paylaş:
|