ƏMƏk və MƏŞĞulluq sahəSİNDƏ DÖVLƏt siyasəTİ TƏHLİl səNƏDİ

Yüklə 429,26 Kb.

Pdf görüntüsü

səhifə	19/19
tarix	07.11.2017
ölçüsü	429,26 Kb.
	#8786

1 ... 11 12 13 14 15 16 17 18 19

işəgötürənlərə yeni işə başlayan gənclərə praktiki vərdişləri olmayan

gənclərin peşəkarlığının artırılmasına yönələn təlim kursları, mübadilə

proqramlarının təşkilinə imkan verər;

 Orta məktəblərdə şagirdlərin peşəyönümünün müəyyən

edilməsi istiqamətində tədris təşkil edilməli, şagirdlərdə müəyyən

peşələr üzrə vərdişlərin yaradılması üçün praktikalar.

 10.4. Əlilliyi olan şəxslərin əmək bazarına çıxışının

asanlaşdırılması ilə bağlı tövsiyələr

• Əlilliyi olan şəxslərin açıq (rəqabətli) əmək bazarında rəqabət

qabiliyyətinin artırılması və onların əlilliyi olmayanlarla birgə əmək

bazarında iştirakına şəraitin yaradılması üçün onların təhsil

səviyyəsinin və peşə bacarıqlarının artırılmasına yönələn

uzunmüddətli və qısamüddətli təhsil sisteminin formalaşdırılması

zəruridir. Bunun üçün mövcud təhsil bazasından istifadə edilə bilər bir

şərtlə ki, bu təhsil müəssisələri texniki təchizat və peşəkar müəllim və

usta heyəti ilə təmin olunsun. Həmçinin Avropada və digər qabaqcıl

təcrübəyə malik olan ölkələrdə tətbiq olunan qısa müddətli və əsasən

peşə yönümünün dəyişdirilməsinə yönələn modul tipli təhsil

sisteminin tətbiqi məqsədəuyğundur;

 Əlilliyi olan insanların əməyə çıxışına yardım edən vasitələrin

istehsalı ilə məşğul olan müəssisələrin yaradılması və belə

müəssisələrin hər növ vergilərdən azad edilməsi yolu ilə bu vasitələrə

olan qiymətlərin maksimum aşağı salınması üçün dövlət proqramına

müvafiq əlavələr edilə bilər;

 Əlilliyi olan insanların açıq (rəqabətli) əmək bazarına çıxışının

asanlaşdırılması istiqamətində fəaliyyətləri genişləndirməklə yanaşı,

açıq (rəqabətli) əmək bazarında əməyə çıxış imkanı olmayan əlilliyi

olan şəxslər üçün sosial müəssisələrin yaradılması zəruridir. Sosial

müəssisələr haqqında hazırda mövcud olan qanun layihəsinin yeni

çağırış və təkliflər nəzərə alınmaqla təkmilləşdirilməsi məqsədəuyğun

olardı;

 Əlilliyi olan şəxsləri işlə təmin edən işəgötürənlər onlar üçün

nəzərdə tutulan bütün güzəşt və imtiyazların qarşılanması üçün tələb

olunan xərcləri çəkməli olurlar. Yuxarıda, Əmək Məcəlləsində əlilliyi

olan şəxslər üçün nəzərdə tutulan imtiyaz və güzəştlər barədə bəhs

olunmuşdur. Bu güzəşt və imtiyazların qarşılanması üçün tələb olunan

xərclərin bir hissəsi dövlət tərəfindən yaradılan xüsusi fond(lar)

tərəfindən həyata keçirilməlidir;

 Müəssisələrdə əlilliyi olan şəxslər üçün tələb olunan

infrastrukturun yaradılması və saxlanılması üçün tələb olunan

xərclərin ödənilməsi üçün xüsusi fond(lar) yaradılması;

 Əlilliyi olan şəxslərin özünü məşğulluğunun

stimullaşdırılmasına yönələn coxşaxəli tədbirlərin və fəaliyyətlərin

həyata keçirilməsi zəruridir. Bu tədbirlər özünü məşğul əlilliyi olan

şəxslərin vergilərdən azad edilməsi (istehsal etdiyi məhsula, gördüyü

işə və ya göstərdiyi xidmətə görə), özünü məşğulluğun təmin edilməsi

üçün bacarıqların və biliklərin artırılmasına yönələn tədbirlərin həyata

keçirilməsi, belə şəxslərə əmək alətlərinin və iş yerlərinin yaradılması

üçün əvəzsiz maliyə dəstəyinin verilməsi, onların istehsal etdiyi

məhsullar üçün müvafiq satış şəbəkələrinin yaradılması və s. kompleks

tədbirlərin həyata keçirilməsi zərurəti vardır;

 Əlillərin əmək bazarına çıxışının asanlasdırılmasında vətəndaş

cəmiyyəti ilə dövlət və yerli özünüidarə orqanlarının birgə səyləri

müsbət nəticələr verə bilər. Bu baxımdan əlillərin əmək bazarına

çıxışının təmin edilməsinə yönələn bütün fəaliyyətlərə vətəndaş

cəmiyyəti qurumların cəlb olunması zəruridir;

 Əlilliyi olan şəxslərlə bağlı olan qeyri hökumət təşkilatlarının

sosial xidmətlərin göstərilməsinə cəlb edilməsi üçün zəruri olan

hüquqi, təşkilati tədbirlər görülməlidir;

 Əlilliyi olan şəxslərin əmək qabiliyyətli hissəsinin əmək

bazarına, o cümlədən açıq (rəqabətli) əmək bazarına çıxışını

əngəlləyən hüquqi baryerlər aradan qaldırılmalı, imperativ normalar

tövsiyyə xarakterli normalara çevrilməlidir;

 Əlilliyi olan insanların məşğulluğu üzrə stimullaşdırıcı

tədbirlərin həyata keçirilməsi ilə bağlı müvafiq qanunvericilikdə əlavə

və dəyişikliklərin edilməsi zərurəti vardır;

10.5. Kadr hazırlığı sahəsində fəaliyyətlər üzrə

 Yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanmsı üçün nəzərdə tutulan

xarucdə təhsil dövlət proqramının davam etdirilməsi və ölkənin ali

təhsil sferasında islahatların ilə yanaşı peşə təhsilinin inkişafı üçün

zəruri tədbirlər həyata keçirilməli, peşə təhsili müasir tələblərə cavab

verən işçilərin hazırlanması üçün zəruri texniki vastitələr və tədrisi

həyata keçirən müəllim heyəti ilə təmin olunmalıdır;

 Peşəyönümünün dəyişdirilməsi, köhnəlmiş peşələr və əmək

bazarının indiki tələbatına uyğun olmayan peşələri olan şəxslər üçün

qısamüddətli kursların bütün ölkə ərazisində təşkil edilməsi və

beləliklə iş axtaranların müvafiq peşələrə yiyələnmələrinə şəraitin

yaradılmasına yönlən qısamüddətli təhsil sistemi formalaşdırılmalıdır.

10.6.Əməyin mühafizəsi və texniki təhlükəsizliyin təmin

olunması ilə bağlı tövsiyələr

10.6.1.İstehsalatda bədbəxt hadisə və peşə xəstəliklərinin

qaşısının alınması və profilaktikası üzrə vahid nəzarət sisteminin

təşkili ilə bağlı dövlət siyasətinə dair

İstehsalatda bədbəxt hadisələrin uçotu, profilaktikası sahəsində

müvafiq fəaliyyətlərin fonunda peşə xəstəliklərinin uçotu,

profilaktikası sahəsində ciddi problemlər qalmaqdadır. Səhiyyə

Nazirliyi “Sanitariya-epidemioloji salamatlıq haqqında” Qanunundan

irəli gələn vəzifələri yerinə yetirmir və bu baxımdan istehsalatda peşə

xəstəliklərinin profilaktikasına yönələn ciddi tədbirlər həyata

keçirilmir.

Səhiyyə Nazirliyinin özü də daxil olmaqla heç bir qurumda peşə

xəstəliklərinə dair dəqiq statistika yoxdur. “Azərbaycan

Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında

DövlətƏmək Müfəttişliyi Xidməti haqqında Əsasnamə”də bu xidmətin

vəzifələri sırasında peşə xəstəliklərinin qeydə alınması və uçotu barədə

müddəalar yoxdur.

Bu baxımdan istehsalatda bədbəxt hadisə və peşə xəstəliklərinin

qeydə alınması, uçotu, profilaktikası sahəsində siyasətin formalaşması

və fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi sahəsində vahid idarəçilik yoxdur.

Peşə xəstəliklərinin müəyyən olunması, profilaktikası və onun

uçotunun aparılması sahəsində Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin

rolu artırılmalıdır.

10.6.2. Qanunvericiliklə bağlı

İş yerlərində ədalətli və əlverişlı əmək şəraitinin yaradılması, o

cümlədən işçilərin əmək hüquqlarının təmin edilməsi, əməyin

mühafizəsi sahəsində siyasəti müəyyən edən və dövlət nəzarətini

həyata keçirən vahid dövlət orqanı olmalıdır. Hazırda fəaliyyət

göstərən Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət

Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin fəaliyyət prinsipləri və sferaları,

səlahiyyət və vəzifələri Əmək Məcəlləsində əks olunmalıdır.

Əmək Məcəlləsinə “Əmək qanunvericiliyinə əməl edilməsinə

dövlət nəzarəti həyata keçirilməsi” adlı fəsil daxil edilməli və Dövlət

Əmək Müfəttişliyinin səlahiyyətləri, vəzifələri və fəaliyyət dairəsinə

dair müddəalar daxil edilməlidir.

Peşə xəstəliklərinin müəyyən edilməsi və profilaktikası ilə bağlı

məsələlər də Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti tərəfindən həyata

keçirilməlidir.

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2000-ci il 28 fevral

tarixli, 27 nömrəli qərarı ilə təsdiq olunmuş“İstehsalatda baş verən

bədbəxt hadisələrin təhqiqi və uçota alınması” Qaydalarının 1.2.

bəndində “İşçilərin səhhətinin pozulmasının hansı hallarda təhqiq

olunması əks olunur. Həmin maddədə göstərilən hallardan biri də

(həmin maddənin ikinci bəndi) “müəssisəyə məxsus və müəssisənin

müqaviləsi (sifarişi) əsasında kənar təşkilatlardan verilmiş nəqliyyatda

işə gedərkən, yaxud işdən qayıdarkən” sağlamlığa dəyən zərərin (o

cümlədən ölüm halları) təhqiqi həyata keçirilir.

Belə olan halda işçi işə ictimai nəqliyyatla, öz avtomobili ilə,

piyada və s. yolla gedərkən bədbəxt hadisə baş verərsə bu siğorta

hadisəsi sayılmır (praktikada belədir ki, müvafiq orqan, işəgötürənlər

və siğorta şirkətləri bu halda təhqiqat aparmır və kompensasiyalar

ödənmir).

Normativ sənədə sonradan bu müddəanın daxil edilməsi çoxsaylı

mənfi nəticələrə gətirir. Hər il işə gedən (və ya işdən qayıdan)

müəyyən sayda insanın məhz yolda sağlamlığına zərər dəyir.

Normativ sənəddə bu müddəanın dəyişdirilməsi zəruridir.

Təhqiqat nəticəsində işçinin işə getməsi və işdən qayıtması halında

sağlamlığına zərər dəyməsi müəyyən edildikdə, bu da sığorta hadisəsi

kimi qeyd olunmalı və şəxsə (o bədbəxt hadisə nəticəsində vəfat

etdikdə qanuni vərəsələrinə) kompensasiyalar verilməlidir.

10.6.3.Əməyin mühafizəsi və istehsalat risklərinin azaldılması

sahəsində dövlət siyasətinə dair tövsiyələr

Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti, Həmkarlar İttifaqları,

işəgötürən birlikləri, həyat sığortasını həyata keçirən sığorta şirkətləri,

ixtisaslaşmış QHT nümayəndələri, ekspertlərdən ibarət daimi

monitorinq qrupunun yaradılması məqsədəuyğundur. Xüsusi

normativ-hüquqi aktla səlahiyyət dairəsi və vəzifələri müəyyən olunan

bu daimi orqan il ərzində istehsalat risklərinin dinamikasının

monitorinqini keçirməli və tövsiyələri də özündə əks etdirən illik

hesabat hazırlamalıdır.

Hesabatın Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi,

Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası, İşəgötürənlər

(sahibkarlar) Konfederasiyasının təmsil olunduğu sosial şuraya təqdim

olunması və monitorinq prosesində müəyyən olunmuş risklərin

azaldılması üçün strategiya müəyyənləşməsi üçün prosedurlar və

qaydaların hazırlanması məqsədəuyğundur;

10.6.4. Əməyin Mühafizəsi sahəsində xidmət sferasının təşkili

sahəsində

İstehsalat sahələrində və digər iş yerlərində təhlükəsiz və sağlam

əmək şəraitinin yaradılması üçün kommersiya fəaliyyəti əsasında

xidmət sahələrinin yaradılması zərurəti vardır. Belə xidmətin təşkili

özəl strukturlar tərəfindən həyata keçirilə bilər. Lakin belə xidmət

sferasının formalaşmasında Dövlət nəzarətini həyata keçirən orqanın

iştirakı təmin olunmalıdır. Bu baxımdan belə xidmət sahələri ilk

növbədə dövlət nəzarətini həyata keçirən orqanın nəzdində yaradıla

bilər. Xidmətin əsas fəaliyyəti iş yerləri üçün əməyin mühafizəsinə

dair sənədlərin hazırlanması, təhlükəsizlik texnikası qaydalarının

tətbiqi (yanğın, elektrik xətləri və avadanlıqlarının təhlükəsizliyinin

təmin olunması və s.), işçi heyətin təlimatlandırılması, əyani

vasitələrin hazırlanması və yerləşdirilməsi, iş yerlərində əməyin

mühafizəsi üzrə xidmətin təşkili üçün məsləhətlərin verilməsi və

personalın bilik və bacarıqlarının artırılması və s.olmalıdır. Hazırda

belə ixtisaslaşmış xidmət sahələrinin olmaması kiçik və orta

sahibkarlıq subyektlərində əməyin mühafizəsinin təşkili, o cümlədən

istehsalat risklərinin azaldılması istiqamətində fəaliyyətlərin

qurulmasını problemli edir;

10.6.5.Əməyin mühafizəsi və

təhlükəsizlik texnikası

qaydalarına dair standart təlimatların hazırlanması sahəsində

İqtisadi inkişaf və texniki tərəqqı istehsalatda əməyin

mühafizəsinin təmin olunmasına yönələn tədbirlərin xarakterinin və

məzmununun dəyişməsini tələb edir. Əməyin mühafizəsinə dair

sahələr arası standart təlimatların yeni redaksiyada işlənilməsi zərurəti

vardır. Bu təlimatlar:

-Əməyin Mühafizəsinə dair ümumi tələblər;

-İş başlanmazdan əvvəl əməyin mühafizəsinə dair tələblər;

-İş vaxtı ərzində əməyin mühafizəsinə dair tələblər;

-Qəza hallarında əməyin mühafizəsinə dair tələblər və s. ümumi

təlimatlar ola bilər.

Belə təlimatların iş yerlərində mütləq qaydada yerləşdirilməsi

müvafiq normalarda əks olunmalıdır.İşçilər və iş növləri üzrə

təlimatların təkmilləşdirilməsi və yeni təlimatların hazırlanması

istiqamətində müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən strategiya

hazırlanmalı və sistemli şəkildə həyata keçirilməlidir.

10.7. Əməyin ödənişi, müavinətlər və minimum əmək haqqı ilə

bağlı tövsiyələr

• İşçilərin əmək haqları оnların əməyinin dəyərinə və nəticələrinə,

işçilərin iхtisasına və iхtisas dərəcəsinə, peşəkarlığına uyğun оlaraq elə

artırılmalıdır ki, işçilər bu əmək haqqını almaqla minimum tələbatlarını

ödəyə bilsinlər. Belə оlan halda iş yerində qazanılan vəsait işçilərin əsas

qazanc mənbəyinə çevriləcəkdir. Bu isə öz növbəsində istehsalın

keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinə müsbət təsir etməklə yanaşı

əhalinin rifah halının artmasına gətirib çıхaracaqdır. Mülkiyyət

fоrmasından asılı оlmayaraq bütün iş yerlərində əməyin minimal ödənişi

üçün dövlət nəzarəti və dövlət təminatı bərqərar edilməlidir. Heç kəs sərf

etdiyi əməyin müqabilində ödənişsiz qalmamalıdır.

•

Hökumət əməyin ödənişində nоrmativ baza kimi istifadə edilən

minimum əmək haqqı sistemindən imtina etməli, bunun əvəzində yeni

sоsial standart hesab оlunan saatlıq minimal əmək haqqı sistemini

tətbiq etməlidir. Saat üzrə minimal ödəniş müəyyən оlunarkən əmək

qabiliyyətli insanın yaşayış minimumu nəzərə alınmalıdır.

• İşsizliyə görə müavinətlərin ödənilməsi üçün ayrılan vəsaitin

həcmi real tələbata uyğun olaraq artırılmalıdır. İşsizlik müavinətlərinin

təyin olunmasında subyektiv kriteriyalar aradan qaldırılmalı və bu

sahədə mövcud olan koorrupsiya hallarının qarşısının alınması üçün

mexanizmlər yaradılmalıdır.

10.8. Sosial Tərəfdaşlığın inkişafı ilə əlaqədar tövsiyələr

 Sоsial partnyоrluğun kağız üzərindən praktikaya gətirilməsi

üçün dövlət, işəgötürən, işçi və ya оnların nümayəndəli оrqanları

arasında işgüzar əməkdaşlığın bərqərar оlunması üçün zəruri оlan

təsisatlar möhkəmləndirilməlidir. Ilk növbədə Həmkarlar itifaqları

haqqında qanun yenidən işlənməlidir. Sahibkarların və işəgötürənlərin

birlikləri haqqında qanun qəbul edilməlidir.

• Müəssisələrdə, sahələrdə kоllektiv müqavilə və sazişlərin

bağlanması fоrmallıqdan çıхaraq həyati tələbata çevrilməlidir. İşçilərin

nümayəndəli оrqanları оlan həmkarlar ittifaqları danışıqları həm

işəgötürənlərlə, həm də оnların birlikləri ilə aparmalıdırlar. Təəssüf ki,

indiydək ölkədə işəgötürən birliklərinin təşəkkül tapması üçün nə

qanunvericilikdə, nə də praktikada ciddi addımlar atılmamışdır.

• Üçtərəfli Baş Sazişdə əməyin ödənişinə kоnkret nəzarət

meхanizmləri daхil edilməli, əməyin ödəniş prinsiplərini pоzan şəхslər

üçün ciddi inzibati və cinayət məsuliyyəti müəyyən оlunmalıdır.

QEYD

_____________________________________________________

_________________________________________________________

QEYD

_____________________________________________________

_________________________________________________________

ƏMƏK VƏ MƏŞĞULLUQ SAHƏSİNDƏ DÖVLƏT

SİYASƏTİ

TƏHLİL SƏNƏDİ

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında

Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının

“QHT Nəşriyyatı” mətbəəsində çap edilmişdir.

Çapa imzalanmışdır: 27.06.2014

Format: 60x90, Həcm: 4 çap vərəqi

Sifariş: 35

Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqası

Bakı şəhəri, AZ1078, Ə.Hüseynov küçəsi,

1061-ci məhəllə, ev 7, mənzil 347

http://labourrights-az.org/en

e-mail: office@labourrights-az.org

Telefon: (+99412) 530 86 25

"QHT NƏŞRİYYATI"

Bakı şəh., Bakıxanov qəs.,Telman küç.,6

E-mail:qhtnesriyyati@gmail.com

Tel.: (+994 12) 429 87 85

Mob.: (+994 55) 831 27 78

Document Outline

Sahib Məmmədov 2 (2)
Meshgulluq

Yüklə 429,26 Kb.

Dostları ilə paylaş:

1 ... 11 12 13 14 15 16 17 18 19