Əsmər Sadıq qızı Bədəlova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
223 olunmaq) tövsiy ə olunur. Səxavətlilik bəyənilir, amma israfçılığın ziyan gətirdiyi diqqətə çatdırılır. Bu bar ədə Qurani –kərimə istinad edərək deyə bilərik ki, Yer üzünd əki nemətlər ondan istifadə edənlərin sayı qədərdir, bu t ənasübdə yaradılıb. Əgər kimsə israfçılıq edirsə, deyək ki, su kranını açıq qoyub onu boş –boşuna axıdırsa, kiminsə, hansı canlınınsa, bitkininsə haqqını kəsir. Heç düşünməsin ki, evdə t ək özüdür, həytində bağı, tövləsində mal –qarası yoxdur. Yranan nem ət yer üzündəkilərin hamısınındır, bir ailənin və ya bir n əslin yox. İqtisadi tərbiyə ilə bağlı Müqəddəs Kitabımızda deyilir: -Qohum - əqrəbaya da, miskinə də (pulu qurtarıb yolda qalana), müsafir ə də haqqını ver. Eyni zamanda mal –dövlətini d ə əbəs yerə sağa –sola səpələmə (“Əl –İsra” surəsi, 26 –cı ay ə). -N ə əldən çox bərk ol, nə də əlini tamamilə açıb israfçılıq et. Yoxsa, qınanarsan, həm də peşman olarsan (29 -cu ayə). Mövzu il ə bağlı İslam Peyğəmbərinin (S) bir neçə k əlamına diqqət yetirək: - İbadət yetmiş qapıdır (qismdir), bunlardan ən üstünü halal yolla ruzi qazanmaq üçün çalışmaqdır. - Tanrı rəhm etsin o kişiyə ki, halal yolla qzanır, təmiz niyy ətlə yoxsullara pay verir, yaman günləri üçün də saxlayır. -Q ənaətə riayət edən yoxsul olmaz. - Kim bahalaşsın deyə satdığı məhsulu ümmətimdən qırx gün gizl ədib saxlasa və sonra onu sədəqə olaraq versə, belə s ədəqə qəbul olunmaz. -Ç əkinin başqasından borc almaqdan, çünki borc adamla bah əm gecələyən dərddir, kədərdir, sıxıntıdır, fikirdir; gündüzl ər isə adamı alçaldandır. Xalq pedaqogikasının tədqiqi də göstərir ki, gənc nəslə əməyi sevdirmək və iqtisadı tərbiyə vermək məqsədi ilə əsrlər böyu müxt əlif üsullardan istifadə edilmişdir. Bunlardan ən m əqsədəmüvafiqi əyani göstərmə, fəaliyyətə cəlb etmə olmuş- 224 dur ki, o da sonda müdrik k əlamlarla ümumiləşdirilərək sırğa edilib böyüy ən və gənc nəslin qulağından asılmışdır. Məsələn: Saxla samanı, gələr zamaı. Saxla gönü, gələr günü. Artıq tamah baş yarar. Bağ salan barın yeyər. İşləyən inci tapar, işləməyən yandan baxar. Cavanlıqda zəhmət çəkən qocalıqda möhn ət çəkməz. Çay həmişə selinti gətirmir. Sel həmişə kötük g ətirmir. Qara gün üçün ağlamaq gərəkdir. Qonşuya ümid olan şamsız yatar. Bir buğda əkməsən, min buğda biçməzsən və s. Bu nümun ələr hamısı iqtisadi tərbiyənin nə qədər vacib olduğunu, İlahi Məqamdan tövsiyə edildiyini, bəşəri məqamda çalarları ilə nəsilbənəsil ötürülməsinin zəruriliyini sübut edir. Onu da qeyd ed ək ki, qənaətcillik xəsislik deyil, iqtisadiyyatın əsaslarından biridir, xalq dili ilə desək, ayağı yorğana görə uzatmaqdır. Xəsislik, acgözlük, başqasının malına göz dikmək, israfçılıq və digər bu kimi əlamətlər isə iqtisadi vəziyyətə xələl g ətirən əxlaqi qüsurlardır. İqtisadi tərbiyənin vəzifəsi iqtisadiyyatla bağlı keyfiy- y ətləri gənc nəslə aşılamaqdır. Sahibkarlıq, təsərrüfatçılıq, q ənaətcillik, israfçılıq, büdcə, ailə büdcəsi, mübadilə, pul, qazanc, g əlir, borc, xərc, məhsuldarlıq, bazar, qiymət, rəqabət, iqtisadi böhran, xalq əmlakına və başqalarının yaratdığı maddi v ə mənəvi sərvətlərə qayğılı münasibət və s. iqtisadi anla- yışlardır. Bu anlayışların məna və fikir tutumu böyüməkdə olan n əslə aşılandıqda, həmin istiqamətlərdə bilik, bacarıq və v ərdişlər verildikdə iqtisadi tərbiyə alınır. İqtisadi tərbiyənin vəzifələrini aşağıdakı kimi s əciyyələndirə bilərik: 1.İqtisadi biliklər verməklə şagirdlərdə iqtisadi şüur formalaşdırmaq. 2. İnkişafın iqtisadi qanunauyğunluqları barədə təsəvvür yaratmaq. 3.Maddi s ərvətlərə qənaətcilliklə yanaşmaq səyi formalaşdırmaq. 225 4.Sahibkar –kollektivçi keyfiyy ətləri, təsərrüfatçılıq bacarıqları aşılamaq. 5.H ər bir şagirdin iqtisadi mədəniyyətə yiyələnməsinə nail olmaq. 6.Xalq əmlakına, ictimai mülkiyyətə, o cümlədən tədris mü əssisələrinin əmlakına qayğılı münasibət aşılamaq. 7.Ölk ənin iqtisadı siyasətini düzgün anlamaq bacarığı formalaşdırmaq. 8.Ail ə həyatında və cəmiyyətin inkişafında iqtisadiyyatın rolu bar ədə təsəvvürlər yaratmaq. 2.İqtisadi tərbiyənin sistemi. Tərbiyənin digər sahələ- rind ə olduğu kimi, iqtisadi tərbiyə də ailədən başlanır; ümum- t əhsil məktəbinin bütün pillələrində, həmçinin dərsdənkənar t ədbirlərdə davam etdirilir. Təcrübəli valideynlər öz övladlarını iqtisadi t ərbiyə cəhətdən həyata hazırlayırlar. Bəzən ailə büdc əsi barədə müzakirə, ailə üzvləri arasında fikir mübadiləsi el ə aparılır ki, vəziyyətdən uşaqlar da hali olurlar. Onlarda qə- na ətcillik, israfçılığa yol verməmək, maddi nemətlərin qədrini bilm ək, iqtisadi firavanlığın əmək prosesindən keçməsi barədə ilkin t əsəvvürlər yaranır. Ail ə büdcəsinin necəliyindən bütün ailə üzvlərinin xəbəri olduqda bir sıra xoşagəlməz hallar da aradan qalxır. Bəzi ailə- l ərdə imkanlar nəzərə alınmadıqda, ailə üzvlərindən hər han- sının, məsələn qadının tələbi gəlirdən üstün olduqda münaqişə başlanır. Tələbi yerinə yetirmək üçün ailə borca düşür, yaxud ifrat q ənaət tərzinə keçır. Həmçinin ata israfçı olursa, ana ç ətinliklə üzləşir və yenə ailənin dolanacağında iqtisadi böhan yaranır. Bunlar uşaqların gözü qarşısında baş verir; əsassız t ələblərin həyata keçdiyini gördükdə onlar da belə israfçı t ələblər ruhunda böyüyə bilərlər. Ona görə də böyüklər diqqətli olmalı, ailə iqtisadiyyatını düzgün idarə etməli, övladlarına nümun ə olmalı və evin içində düzgün iqtisadi tərbiyənin bünövr əsini qoymalıdırlar. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|