Əsmər Sadıq qızı Bədəlova

 
281 
lının yazılmasına nəzarət edir. Qısa şəkildə qruplaşdırsaq, sinif 
r
əhbərinin vəzifələri aşağıdakılardır: 
            
1.Ayrı-ayrı  şagirdləri və  bütövlükdə  sinif  kollektivini 
öyr
ənmək. 
            2.Sinif kollektivini t
əşkil etmək. 
            3.H
ər  bir  şagirdin  tədris nailiyyətlərinə  nəzarət etmək 
m
əqsədi ilə onların uğur və səhvlərini qeydə almaq və vaxtında 
köm
ək göstərmək; 
            
4.Şagirdlərin dərsə  davamiyyətinə,  xarici  görünüşünə, 
geyimin
ə nəzarət etmək;  
            5.H
ər  bir  uşağın  fərdi özünüifadəsi  üçün  lazımi  şərait 
yaratmaq, şəxsiyyət kimi inkişaf etdirmək, təkrarolunmazlığını 
qoruyub saxlamaq v
ə onun potensial qabiliyyətini aşkarlamaq; 
             6.Mü
əllimlərin tərbiyəvi fəaliyyətini tənzim etmək. 
             7.Sinifd
ənxaric və  birləşmiş  tərbiyə  işlərini təşkil 
etm
ək. 
             8.F
ənn müəllimləri, məktəb psixoloqu, uşaq birliyinin 
r
əhbəri və gənclər təşkilatı ilə əlbir şəkildə şagirdlərdə davranış 
m
ədəniyyəti tərbiyə etmək. 
              
9.Şagirdlərin biliklərə yiyələnməsinə nəzarət etmək.
  
             10.Mövcud v
əziyyəti nəzərə almaqla, uşaqlarla fərdi iş 
rejimi mü
əyyənləşdirmək. 
             
11.Eyni yaşda olan uşaqlarla işin psixoloji və pedaqoji 
əsaslarını,  ən  yeni  texnologiyaları,  tərbiyə  işinin  üsul  və 
formalarını bilmək. 
             12.Valideynl
ərlə  əlaqə  yaratmaq və  onlara  uşaqların 
t
ərbiyə olunmasında kömək göstərmək  və s. 
             Eyni zamanda 
hansısa  səhvə  yol  vermiş  şagirdin  şəx-
siyy
ətini, ləyaqətini  alçaltmamalı,  onu  sözlə  və  ya hərəkətləri 
il
ə təhqir etməməlidir.  Cəzalandırmaq məqsədi ilə  təlim mü-
v
əffəqiyyəti  qiymətini aşağı salmamalıdır. Şagirdlər qarşısında 
öz h
əmkarlarını  müzakirə  etməməli, pedaqoji kollektivin 
nüfuzuna x
ələl gətirməməlidir. 

---

 
282 
            Sinif  r
əhbərinin  iş  planı  olmalıdır.  Plan  məktəbin 
ümumi iş planına uyğun hazırlanmalıdır; planda sinfin bilik və 
t
ərbiyə  səviyyəsi, maraq və  təlabatı,  psixoloji  keyfiyyətləri 
n
əzərə alınmalıdır. İş planında tərbiyənin tərkib hissələri (əqli, 
əxlaq,  əmək, fiziki, estetik, ekoloji, hüquq, iqtisadi tərbiyə) 
ayrı-ayrı  bölmələrdə  təsvir  olunmalıdr.  Tərbiyə  işinin  təşkili 
zamanı onlara  həm ayrı –ayrılıqda,  həm də kompleks şəkildə 
yanaşılmalıdıır. 
          Sinif r
əhbərinin  fəaliyyətinə rəhbərlik tərbiyə işləri üzrə 
direktor müavini,  xüsusi hallarda direktor  t
ərəfindən həyata 
keçirilir.  Hansısa    səbəb üzündən məktəbdən  ayrı  düşdükdə, 
yaxud, 
əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdikdə  sinif rəhbəri 
v
əzifələrinin icrası digər müəllimə həvalə edilə bilər. 
           
           
3.Sinif r
əhbərinin  şagirdləri öyrənmə  yolları. 
Şagirdlərin fərdi xüsusiyyətlərini, həyat  şəraitini öyrənmək 
t
əlim-tərbiyə işində çox vacibdir. Çünki hər bir şagirdin daxili 
dünyasını,  fərdi xüsusiyyətlərini bilmədən onu kamil insan 
kimi yetişdirmək, həm təlimində, həm tərbiyəsində uğur qazan-
maq qeyri-mümkündür. El
ə  şagird  var  ki,  onu  tərifləyəndə 
lovğalanır,  eləsi var  irad  tutanda  özünü təhqir  olunmuş  hiss 
edir. El
əsi var tövsiyəni gec qəbul edir, ona əmr vermək lazım 
olur  v
ə s.
 
           Öyr
ənmə prosesində hər bir şagirdin ümumi inkişafı, o 
cüml
ədən fiziki sağlamlığı, mənəvi siması, intizamlılığı, təlim 
əməyi,  davranış  mədəniyyəti və  digər keyfiyyətləri  aydınlaş-
dırılır. Həmçinin ailədə həyat və məişət şəraiti, kiminlə dostluq 
etdiyi, asud
ə  vaxtını  necə  keçirdiyi, nə  ilə  məşğul  olduğu 
mü
əyyənləşdirilməlidir. Diqqəti, hafizəsi, təfəkkürü və  digər 
psixi prosesl
ərinin xüsusiyyətləri də diqqətdən kənarda qalma-
malıdır.  Bəs sinif rəhbəri bütün bunları necə öyrənməlidir? O, 
aşağıdakı metodlardan istifadə etməlidir: 
           
1.Şagirdlərin şəxsi işləri ilə tanışlıq. 
           
2.Sinif  jurnalı ilə tanışlıq. 

---

 
283 
           3.Sabiq sinif r
əhbəri və müəllimlərlə söhbət. 
           4.Direktor v
ə  onun müavinlərinin,  uşaq    birliyi    və 
g
ənclər təşkilatı rəhbərinin  məlumatı. 
           
5.Şagirdlərlə fərdi söhbətlər. 
           6.Valideynl
ərlə söhbət  və  ev şəraitinin öyrənilməsi. 
           
7.Pedaqoji müşahidə. 
           8.Pedaqoji eksperiment. 
           9.Mü
əllimlərlə söhbət. 
           
10.Anket sorğusu. 
           
11.İnşa, esse  yazılar və s. 
           Sinif r
əhbəri valideynlərlə necə əlaqə saxlaya bilər? 
           1)Valideyni m
əktəbə dəvət etməklə;  
           2) H
əm valideynlə  görüşmək, həm də  şagirdin  ev 
şəraitini öyrənmək üçün evə getməklə. 
           M
əktəbdə  valideynlərlə  görüş  fərdi,  qrup  halında  və 
kütl
əvi şəkildə ola bilər. Görüş zamanı sinif rəhbəri yalnız sual 
verib cavab  almaqla kifay
ətlənmə  məli,valideynə  övladının 
t
əlim və  tərbiyəsi barədə  müfəssəl məlumat verməli,  lazım 
olsa, m
əsləhətlərlə kömək göstərməlidir. 
           
Anket  sorğuları  isə  anonim də,  imzalı  da  aparıla  bilir; 
bu, anketin t
əqdim etdiyi problemdən asılıdır. 
           Sinif r
əhbərinin  işi  ayrı-ayrı  şagirdləri öyrənməklə  bit-
mir. O, bütövlükd
ə sinif kollektivini də öyrənməlidir. Kollek-
tivi öyr
ənmək üçün o, aşağıdakı istiqamətləri əhatə etməlidir: 
           1.Sinfin t
ərkibini. 
           2.Sinfin h
əmrəyliyini. 
           3.Sinfin müt
əşəkkilliyini. 
           4.Sinifd
ə ictimai rəyi. 
           5.Sinifd
ə yoldaşlıq əlaqələrinin xarakterini. 
           6.Sinif  kollektivinin ümumm
əktəb kollektivi ilə əlaqə-
sini. 
           
Bütün bunlarla yanaşı, sinif rəhbəri, sinif fəalları ilə işlə-
m
əyi  yaddan  çıxarmamalıdır.  Sinif  kollektivini  bütün  incəlik-
l
əri ilə öyrənmək üçün bu, çox vacibdir. 

---