Əsmər Sadıq qızı Bədəlova

 
275 
          6.M
əktəbdə  uşaq    və  gənclər təşkilatlarının  işinin  
m
əzmunu.  Məktəbdə şagirdlərə məxsus üç kiçik özünüidarə 
t
əşkilatı fəaliyyət göstərir:  
          
1)uşaqlar birliyi təşkilatı  (V –VIII sinifləri əhatə edir);  
          2)g
ənclər təşkilatı  (IX –XI sinifləri əhatə edir);  
          
3)şagird komitəsi (adından göründüyü  kimi, əvvəlki hər 
iki t
əşkilatı əhatə edir); 
         H
ər üç təşkilatın  siniflərdə  nümayəndələri olur. Onlar 
m
əktəb rəhbərliyi, məktəb  uşaq  təşkilatının  rəhbəri, sinif rəh-
b
ərləri və fənn müəllimlərinin rəhbərliyi altında işləyirlər. Sinif 
nümay
əndəsi  başda  olmqla  onların  işinin məzmununa 
aşağıdakılar daxildir: 
         -
şagirdlərin  əqli,  əxlaqi  –mənəvi,  əmək, fiziki, etik –
estetik, iqtisadı, hüquq tərbiyəsini, idman oyunlarını, ictimai –
faydalı işlərini, istirahətlərini təşkil etmək;    
         -
şagirdlərin məktəbdaxili qaydalara necə  əməl etməsinə 
n
əzarət; 
        
Şagird komitəsinin sədri  məktəb rəhbərliyi, sinif rəhbər-
l
əri və  digər təşkilat  nümayəndələrinin  iştirakı  ilə, ümumi 
iclasda bacarıqlı X-XI sinif şagirdlərindən seçilir. 
        Sinif  v
ə təmizlik nümayəndəsi  sinif rəhbərinin iştirakı ilə 
sinif  iclasında  şagirdlərin  açıq  səsverməsi  ilə  seçilir. Seçim 
zamanı  gələcək nümayəndələrin dərslərə  hazırlığı,  şagird  kol-
lektivi il
ə  ünsiyyət  saxlamaq  bacarığı,  təşkilatçılığı  nəzərə 
alınır. 
          Sinif v
ə təmizlik nümayəndələri sinif rəhbərinin tövsiyə 
v
ə  göstərişləri ilə  sinifdə  nizam-intizam  yaradır,  şagirdlərin 
c
ədvəl üzrə  gündəlik növbətçiliyinə, təmizliyi necə  qoruma-
larına  nəzarət edir. Sinifdənxaric tədbirlərin keçirilməsində 
f
ənn müəllimlərinə  və  digər  şagird  təşkilatı  rəhbərlərinə  yar-
dımçı olurlar. 
          Sinif r
əhbəri, sinif nümayəndəsi və sinifdəki digər şagird 
t
əşkilatı  rəhbərlərinin birgə  fəaliyyəti ilə  sinfin  orqanı  –divar 
q
əzeti təsis edilr, redaksiya heyəti yaradılır. Qəzet ayda bir dəfə 

---

 
276 
çıxmaqla  sinfin təlim-tərbiyə  fəaliyyətini, yenilikləri  əks 
etdirir, xüsusi istedadlı şagirdlərin yaradıcılığına da yer ayırır. 
Q
əzetin ümumi məzmunu  şagirdlərin intellektual –mənəvi  
inkişafına  xidmətə  istiqamətlənir. 
           
Bacarıqlı  müəllim rəhbərlik etdiyi  sinifdə necə oxuma-
sından  və  özünüidarə  səviyyəsindən  asılı  olmayaraq  bütün 
şagirdlərə ictimai tapşırıq verir. Belə iş tərzi
 
 
şagirdlərdə məsu-
liyy
ət  hissini,  oxuduğu  təhsil  ocağına,  mənsub  olduğu  kiçik 
kollektiv
ə, müəllimlərinə  hörmət və  məhəbbətini  artırır.  Bu 
şərtlə ki, sinif rəhbəri onların fəaliyyəti ilə daim maraqlansın, 
söhb
ət etsin, vəziyyəti öyrənsin. 
            M
əktəbdə  uşaq  və  gənclər təşkilatının  fəaliyyətini 
işıqlandırmaq üçün məktəb radio qovşağı və şagird komitəsinin 
orqanı olan divar qəzeti fəaliyyət göstərir. Qəzet ayda bir dəfə 
çıxır.  Onun  da  məsul  işçiləri məktəb  şagird  komitəsinin icla-
sında məktəb rəhbərliyi, sinif rəhbərləri, təcrübəli müəllimlərin 
iştirakı  ilə  şagird  təşkilatlarının  nümayəndələri tərəfindən 
seçilir. Q
əzet şagirdlərin təhsildə, tərbiyədə, ictimai fəaliyyətdə 
uğur  və  qusurlarını  obyektiv  şəkildə  əks  etdirir,  ümumi  işin 
ir
əliləməsinə yardımçı olur. 
           G
ənclər təşkilatının tədris ocağındakı qurumu və şagird 
komit
əsi özünüidarə  prinsiplərinə  əsasən fəaliyyət göstərir. 
Onun r
əhbərləri  məktəbdə  müvafiq siniflərin fəal, təşkilatçı, 
bacarıqlı şagirdləri arasından seçilir. Hansı sinfin şagirdi daha 
çox t
əşkilatçılıq qabiliyyətinə malikdirsə, o, diqqət mərkəzində 
da
yanır və fəaliyyətə cəlb edilir. Ona  görə də müəllimlər rəh-
b
ərlik etdikləri siniflərdə  belə  təşkilatçıların  sayının  artması 
qayğısına qalmalıdırlar.  
          G
ənclər təşkilatlarında,  əsasən,  yuxarı  sinif  şagirdləri 
t
əmsil olunurlar. Onlar kiçik yaşlı məktəblilərə örnək sayılırlar. 
Sinif  şagird  kollektivinin  təşkili  və  tərbiyəsində  gənclər 
t
əşkilatı sinif rəhbərinin yaxın köməkçisi rolunu oynayır. Eyni 
zamanda sinif r
əhbəri də  gənclər təşkilatının  qarşısında  duran 
v
əzifələrin həyata keçirilməsində öz köməyini göstərir.  

---

 
277 
            Mü
əllimlər rəhbərlik etdikləri X-XI siniflərdə  şagird-
l
ərin gənclər təşkilatına cəlb edilməsinə  nail olur, hər bir mək-
t
əbliyə  ictimai vəzifə  verir,  onlarda  tapşırılan  işə  cavabdehlik  
hissi formalaşdırırlar.  Xüsusən sinif rəhbərləri müntəzəm kö-
m
ək göstərdikdə gənclər təşkilatı öz fəaliyyətini səmərəli şəkil-
d
ə  qura bilir.  Təşkilatın  məktəbin  pedaqoji kollektivi ilə  qar-
şılıqlı fəaliyyəti aşağıdakı  kimi olur: 
 
1)  T
əşkilat  X-XI siniflərin rəhbərlərini  öz  yığıncaq-
larına  dəvət edir. Həmin  yığıncaqlarda  bir  çox  məsələlərin 
müzakir
əsi keçirilir. Buraya təşkilatın  qarşısında  duran  vəzi-
f
ələr,  işin  məzmunu, fəaliyyətin daha da təkmilləşdirilməsi, 
perspektivl
əri,  hesabatı,  hesabat  seçkisi,  şagirdlərin təlim və 
t
ərbiyəsi, intizamı ilə bağlı məsələlər və s. daxildir. 
 
2)Əlahiddə  hallarda  konkret  şagirdlərin tərbiyəsi və 
intizamı ilə əlaqədar məsələni  müzakirəyə çıxarır. 
 
3)Bu v
ə  ya digər ümumməktəb tədbirinin  hazırlanıb, 
h
əyata keçirilməsini təmin edir. 
 
4)M
əktəblilərin asudə  vaxtının  səmərəliliyi  yönündən 
sinifd
ənxaric tədbirlərin keçirilməsinə  kömək edir, yaxud özü 
keçirir v
ə s.  
 
M
əktəbdə  radio  qovşağı  gündəlik fəaliyyət göstərir. 
Verilişlər  uşaq  təşkilatı  rəhbəri və  şagird  komitəsi sədrinin 
n
əzarəti ilə  yayımlanır.  Lakin  hər  rubrikanın  şagirdlərdən  öz  
müxbir –
aparıcısı olur.  
          Bel
əliklə,  Uşaq  və  Gənclər Təşkilatının  işinin  ümumi 
m
əzmunu  aşağıdan  yuxarıya,  sadədən mürəkkəbə  prinsipi ilə 
t
əhsil  ocaqlarında  təlim və  tərbiyə  işinin  kompleks  inkişafına 
fayda verir. 
 
         Suallar 
         1.Müst
əqil Azərbaycan Uşaqlar Birliyi Təşkilatı nə vaxt 
yaranmışdır? 
         
2.Uşaqlar  Birliyi  Təşkilatının  yaradılmasından  məqsəd 
n
ədir? 

---